Страницы

19.06.2017

Teymurləng türk olubmu?

 19-cu əsrdən əvvəlki təsvirlərdə Çingizxan kimi Teymurləngin görünüşləri də monqoloidən çox slavyana uyğun gəlir. Orta əsrlərə aid italyan, holland və fransızların rəsmlərində, 16-cı əsrdə yaşamış İsveçrə rəssamı Tobias Ştimmerin qravüründə, 15-16-cı əsr İran miniatüründə Teymurləng-Timur-Tamerlan monqoloid kimi yox, rus, slavyan, kazak, ağ irqin nümayəndəsi kimi əsk olunmuşdur. Şərq mənbələrinin bir çoxunda Teymurləng slavyan görünüşlü və başında ariya-slavyan çarlarına məxsus tacla təsvir olunur. Teymurləngin qoşunları tərəfindən əsir götürülmüş, sonradan onun mədhinə şeirlər yazmış ərəb şairi İbn Ərəbşah yazır ki, Teymur monqol görünüşünə malik deyildi. Rus tarixçisi Timofey Qranovski bildirir ki, Teymurləng doğulanda qoca adamlardakı kimi ağ saçlarla doğulmuşdu. Dövrümüzə gəlib çatmış tarixi sənədlərdə Teymurləng uca boylu, göy göz, ağ dərili, kürən saçlı və sıx saqqallı göstərilir. Belə təsvir balacaboy və üzündən tük çıxmayan monqol genotipindən daha çox slavyan genotipinə uyğun gəlir. Teymurləngin mənbələrdə və rəsmlərdə təsvir edilən geyimi də rus çarlarının ənənəvi geyiminə olduqca oxşardır.
 Sovet alimləri 1941-ci ildə Teymurilər sülələsi üzvlərini dəfn olunduğu deyilən Qur-Əmirdə qazıntılar aparmışlar. Ekspedisiya üzvləri Teymurləngin, onun oğulları Şahrux və Miranşahın, nəvələri Uluqbəy və Sultan Məhəmmədin qəbirlərini açaraq tədqiq etmişlər. Teymurləngin qəbrinin tədqiqi maraqlı nüanslar üzə çıxarmışdır. Məlum olmuşdur ki, Teymurləng özbək əmirləri kimi yox, rus knyazları kimi geyinmişdir. Teymurləngin saç-saqqalının kürən, dərisinin isə bəyaz olmaşı tədqiqatçıları heyrətləndirmişdir. Teymurləng özbək və ya monqol olsaydı, saçları qara olmalı idi. Antropoloqlar Teymurləngin görünüşünü rekonstruksiya edərkən onun özbək yox, slavyan görünüşü alınmışdır. Teymurləngin qəbrini açıb antropologiyasını öyrənmiş antropoloq və skulptur, tarix elmləri doktoru Mixail Gerasimov bildirmişdir ki, Teymurləng monqollar kimi qıyıq gözə malik deyil və ucaboyludur. Alim imperatorun skulptur portretini bərpa edərkən Teymurləngin slavyan kişisi obrazı ortaya çıxmışdır. Təsüdüfi deyil ki, mənbələrdə Tamerlanın barlas (belorus) adlı slavyan tayfasından olduğu göstərilir.
 Müasir filmlərdə isə Teymurləng adətən asiyalı kimi göstərilir. Ənənəvi tarixşünaslıq Teymurləngi türk hesab edir.

İbrahim Sel, "Avrasiya tarixi"

Комментариев нет:

Отправить комментарий