Страницы

22.11.2017

Qrenada müdaxiləsi

1983-cü ildə ABŞ ordusu sol yönümlü xalqçı hakimiyyəti yıxmaq üçün Qrenadaya basqın etdi. Üç gün çəkən müdaxilə bitəndən sonra prezident Ronald Reyqan bildirdi ki, əməliyyat “uğurla” həyata keçirildi. Lakin Pentaqonun çoxsaylı səhv və yanlışlıqları ucbatından amerikan əsgərlərinin başına gələn müsibətlərdən vətəndaşların əksəriyyətinin xəbəri olmadı. Analiz göstərdi ki, ABŞ ordusunun hətta xüsusi təyinatlı hərbi hissələri belə kifayət qədər hazırlığa malik deyillər və təşkilatlanma işı bərbad vəziyyətdədir. Məsələn, ştabların zəif fəaliyyətindən və kəşfiyyat məlumatlarının olmamasından amerikan əsgərləri turist xəritələrindən istifadə etməli oldular. Piyada qoşunlar, hərbi hava və hərbi dəniz qüvvələri arasında qarşılıqlı əlaqənin düzgün və yetkin qurulmaması bir sıra kəskin problemlər yaratdı. Ayrı düşmüş desant qrupları əks tərəflərdən bir-birinə yaxınlaşarkən yalnız xeyli atışdıqdan sonra bir-birini tanıdılar (Maraqlısı odur ki, bir-biri ilə səhvən atışarkən hər iki qrup ratsiya ilə ciddi-cəhdlə təyyarələrin qarşı tərəfi bombalamasını tələb edirdi). Amerikan hərbçiləri nə qədər əlləşsələr də, qranatomyotlardan qrenadalıların BTR-lərini vura bilmirdilər, yalnız ratsiya ilə bombardmançı təyyarə çağırmaqla onları neytrallaşdıra bilirdilər. 3 gün ərzində gedən qızğın hazırlıqlara baxmayaraq nə kəşfiyyatçılar, nə də təyyarəçilər dağın başındakı zenit qurğularını görə bilməmişdilər. Amerikan zabitlərinin Birinci və İkinci Dünya Müharibələri dövründə olduğu kimi artilleriya atəşini və aviazərbələri idarə edə bilmədiyi də üzə çıxdı. Vertolyotların çoxu məhz komandanlığın əməliyyatı səhv təşkil etməsi ucbatından itirildi. “Blək Havk” vertolyotu enərkən atəşə tutuldu, zədə aldı, dönərkən başqa vertolyotla toqquşdu, o isə zərbədən digər vertolyota çırpıldı. Hər üç vertolyot partlayıb tikə-tikə oldular. Desantın istifadə etdiyi qayıqların motorları işə düşmədi, nəticədə hərbi avadanlıqların bir çoxu dənizdə batdı.
 Ordunun xüsusi təyinatlı döyüş qrupları özlərini gülünc vəziyyətdə göstərdilər. Məlum oldu ki, ABŞ vertolyotlarının zərbələrinə koordinasiya vermək üçün sahilə göndərilən üzgüçülər- “suitilər” dənizdə boğulub ölmüşlər. Qrenada əməliyyatı zamanı ABŞ speçnazının “qəhrəmanlığı” indi də hərbi mütəxəssislərdə gülüş doğurur. Əməliyyatın əvvəlində ABŞ-ın “dəniz pişikləri” deyilən xüsusi təyinatlıları 3 katerdə Qrenada sahillərinə yan almalıydılar. Lakin birinci kater dənizdə batdı və katerdəki qrup tam heyəti ilə boğulub öldülər. İkinci kater rifə ilişib qaldı və güc-bəla ilə geriyə qayıtdı. Üçüncü katerdəkilər isə bataqlıq ucbatından nə qədər axtarsalar da sahilə çıxmağa yer tapmadılar, katerin bütün benzinini işlədib geriyə avar çəkə-çəkə qayıtmalı oldular.
 25 oktyabr 1983-cü ildə 500 ABŞ əsgəri Qrenadanın Poynt-Selaynz aeroportunda paraşütlə yerə tullandılar ki, ətraf ərazini təmizləyib təyyarələrin enişi üçün şərait yaratsınlar. Lakin aeroportda tikinti işləri aparan Kuba fəhlələri onları yerdən atəşə tutdular. İşlər ştabda planlaşdırıldığı kimi getmədiyindən reyncerlər çaş-baş düşdülər. Onlar uçuş-eniş zolağının kənarına sıxılaraq yerə uzanıb qaldılar və çoxlu itki verdilər. Qrenadanın Perls aeroportuna desant olunan 250 ABŞ dəniz piyadası da kubalıların müqaviməti ilə üzləşərək çıxılmaz vəziyyətə düşdülər. Məhz burada Rus “Kalaşnikov”larının Qərbin MP5 avtomatlarından üstünlüyü üzə çıxdı: Kubalılar “Kalaşnikov” avtomatı ilə ABŞ əsgərlərini 300 metrdən rahat vursalar da, ABŞ əsgərlərinin atdığı güllələr onlara gəlib çatmırdı.
 İngiltərənin Qrenadadakı nümayəndəsi P.Skunu və ailəsini ərazidən çıxarmaq əmri almış 22 ABŞ xüsusi təyinatlısının qarşısını qrenadalılar iki BTR maşını ilə kəsdilər və pulemyotdan atəş açdılar. Amerikanların planlarında zirehli maşınlarla döyüş olmadığından yerə yataraq müdafiə mövqeyi tutdular. Yalnız ABŞ təyyarələri həmin iki zirehli maşına tərəf raket buraxdıqdan sonra xüsusi təyinatlılar irəliləyə bildilər və Skunun malikanəsinə çatdılar. Riçmond-Xill həbsxanasında saxlanılan siyasi məhbusların azad edilməsi əməliyyatı isə əsl kinokomediya oldu. Vertolyotlar həbsxana binasının üstünə yaxınlaşıb hərbçiləri troslarla aşağı endirərkən həbsxananın mühafizəçiləri onları aşağıdan gülləyə tutdular. Mühafizəçilər vertolyotdan sallanan xüsusi təyinatlıları lap tirdə atəş açırmışlar kimi rahatca güllələyib qırdılar. Ən kədərlisi bu idi ki, həmin insidenti yaxınlıqdakı evdə yaşayan bir amerikanlı videokamera ilə lentə aldı və nəticədə həmin kadrlar ABŞ televiziyasında göstərildi. Amerikan xalqı öz elit əsgərlərinin bivecliyini öz gözü ilə gördü. Həbsxana mühafizəçilərinin vurduğu vertolyot fırlana-fırlana yerə çırpılıb partladı.
 Ənənə belə formalaşıb ki, başqa dövlətlərin əsgər göndərdiyi yerlərə ABŞ həmişə təyyarə göndərib. Qrenadada əsgərlər düzgün atəş aça bilməsələr də, speçnaz addımbaşı ilişsə də, ABŞ təyyarələri kortəbii şəkildə haranı gəldi bombalayırdılar. Təyyarələrin ard-arda vurulmasından qorxuya düşən pilotlar qəbul olunduğu kimi 500-1500 metr hündürdən bombalamaq əvəzinə 5 kilometr yüksəklikdən bombalamağa başladılar ki, bu da mərminin hədəfə dəymə ehtimalını heçə endirirdi. Rupert fortundakı ştaba düşməli olan bomba psixiatriya xəstəxanasına düşdü və 12 psixi xəstə öldü. “Korsar” təyyarəsinin atdığı bomba isə öz mövqelərinə düşdü, nəticədə 1 amerikan əsgəri öldü, 16-sı yaralandı.
 Çoxsaylı itkilərə baxmayaraq, Reyqan televiziyada fəxrlə dedi ki, “Qrenadada terrorçuların əlindən bircə nəfər də olsun amerikanlı xəsarət almamışdır”. Məlumunuz olduğu kimi, amerikanlar terrorçu dedikdə onların siyasətinə qarşı gedənləri nəzərdə tuturlar. ABŞ Qrenada adasına 8 minlik ordu çıxardı, adanın isə cəmi minə yaxın müdafiəçisi vardı. Qrenada ordusunun cəmi bir silah-sursat anbarı, bir neçə kazarma və avtoparkı vardı. Qrenadalıların amerikanlar kimi gəmiləri, tankları və ağır artilleriyaları yox idi; onlar tüfəng və avtomatlardan başqa heç bir silaha malik deyildilər. Adadakı 2 aeroportu bir neçə iriçaplı pulemyot və zenit avtomatları ilə qoruyurdular. Mütəxəssislər Qrenada əməliyyatında ABŞ-ın 3000-ə yaxın əsgərinin həlak olduğunu bildirirlər. Qarşı tərəfdən isə 87 nəfər həlak olmuşdu (onların çoxu dinc sakinlər idi ki, bombardman nəticəsində ölmüşdü). Adanın müdafiəçiləri ABŞ ordusunun 10 döyüş təyyarəsini, 20 döyüş və 100 transport vertolyotunu məhv etmişdilər. Maraqlısı odur ki, müdafiəçilər ABŞ vertolyot və təyyarələrini İkinci Dünya Müharibəsindən qalma Sovet silahları ilə vurub salmışdılar. Yalnız müdafiəçilərin döyüş texnikasının az olması, patron və mərmilərinin qurtarması ABŞ əsgərlərinə adanı tutmağa imkan verdi. O da maraqlıdır ki, dünya ictimaiyyəti Qrenadanı işğal etdiyinə görə ABŞ-ı qınasa da, ona qarşı heç bir sanksiya tətbiq olunmadı.
 Amerikan əsgərləri adaya girərkən 100-ə yaxın transport vertolyotu müdafiəçilər tərəfindən vurulub salınmışdır. Bu vertolyotların hər birində 3-5 heyətdən başqa 15-30 əsgər olmuşdur. Dəqiq məlumdur ki, bu vertolyotların 10-u içindəkilər döyüşə girməyə macal tapmamış göydəcə partladılmışdur. ABŞ-ın tərifli “Delta” speçnazının 200 döyüşçüsünün hamısı bircə güllə atmağa macal tapmamış qırılmışlar. “Delta”nın təkcə ABŞ-dakı ştabı və xidmətçi personalı sağ qalmışdı və həmin bölməni yenidən formalaşdırmaq lazım gəlmişdi.
 ABŞ Müdafiə Nazirliyi ordunun itkiləri barədə heç vaxt düzgün məlumat verməmişdir; Qrenada əməliyyatı ilə bağlı da belə oldu. Əgər Müdafiə Nazirliyi Koreyadakı itkiləri 5-6 dəfə azaltmışdısa, Qrenadada daha da irəli gedərək itkiləri 100 dəfə azaldılmış formada ictimaiyyətə çatırdı. ABŞ ordusunda indi də həmin ənənə qorunub saxlanmaqdadır.

İbrahim Sel, “Amerikan ordusu haqqında mif”

Комментариев нет:

Отправить комментарий