Əfqan Şəfiyev : - Noyabrın 6-da Səhər çağı Şanxay Beynəlxalq təyyarə limanına endik.
Məlumat üçün bildirim ki, 13 milyonluq Şanxay şəhəri Çinin ən böyük avtomobil və dəmir yollarının mərkəzi sayılır. Tarixdən məlum olduğu kimi bu şəhər 1854-1937-ci illərdə, 83 il Böyük Britaniya, Fransa və ABŞ-ın idarəçiliyi altında olmuş, 1937-1945-ci illərdə isə Yaponiyanın işğalı altına düşmüşdür. 1949-cu ildə Çin Xalq Azadlıq ordusu onu işğaldan azad etmişdir.
Şanxay Çinin ən iri sənaye və ticarət mərkəzi sayılmaqla dünyada maşınqayırma, toxuculuq, yeyinti sənayesi, avtomobil, elektron vasitələr istehsalçısı kimi tanınmışdır. Burada istehsal edilən kompüterlər, foto aparatlar mükəmməlliyi ilə dünyanın əksər ölkələrində seçilir.
Biz Şanxayın 4 ulduzlu “Qren Qarden” otelində yerləşmişdik. Mehmanxana xidmət səviyyəsi və komfortu ilə xüsusi seçilirdi. Sadəcə onu deyim ki, burada yataq dəstləri gündə 2 dəfə təzələnirdi. O cümlədən, şəp-şəpilər hər gün təzələnir və köhnəsini də büküb qapının girişinə qoyurdular ki, yəni bunu da özünüzlə götürə bilərsiniz. Hər bir otaqda televizor və soyuducu ilə yanaşı internet xidməti olan komüter də quraşdırılmışdı ki, istirahət edənlər dünyanın hər yeri ilə pulsuz internet bağlantısı yarada bilsinlər.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, muzey işçisi olsam da, həddən artıq təəccübləndim ki, bu ölkədə muzeylərə nə qədər böyük diqqət var. Sirr deyil ki, Azərbaycanın hər rayonunda çox olsa, 3-5 muzey fəaliyyət göstərir. Onların da əksəriyyəti gözdən, diqqətdən, qayğıdan uzaq. Biləndə ki, təkcə bir şəhərdə muzeylərin sayı yüzlərlə ölçülür, düzü mat qaldım. Bizim üçün ən azı 5-ci dərəcəli işlərdən olan muzey işi əksər ölkələr üçün olduqca vacib və şərəfli bir peşə imiş. Biz tədbir boyu təşkil edilən muzey yarmarkalarında və ekskursiyalarda bunun əyani şahidi oduq.
Tədbirdə aparıcı dil ingilis, ispan və cin dilləri idi. Keçmiş SSRİ məkanından gələnlərin əksəriyyətinin ünsiyyət dili rus dili olduğundan bizim üçün xeyli problem yaranmışdı. Mənim isə bəxtim gətirmişdi. Hələ Moskvadan bizimlə Şanxaya uçan həmyerlimiz, Masallı rayonunun Molloba kəndində boya-başa çatmış, hazırda Şanxayda bizneslə məşğul olan Ravil bizə dil problemini hiss etməməkdə çox köməklik göstərdi. Olduqca mədəni, xeyirxah insan olan Ravilin Çin və Rus dillərini mükəmməl bilməsi bizə çox kömək edirdi.
Tədbirin başlandığı gün axşam saat 17-də Konfransın təntənəli açılışı oldu. Qonaqları salamlayanlar sırasında Çin Xalq Respublikasının Mədəniyyət naziri, Şanxay şəhərinin meri və digər rəsmi şəxslər var idi
Bazar günü noyabrın 7-də isə səfər çərçivəsində 2-ci tədbirin – İCOM-nun XXV Baş Assambleyasının açılış mərasimi oldu və məruzələrin dinlənməsinə başlanıldı. Açılış mərasimində Azərbaycan Bayrağını dalğalandırmağımız maraqlı məqamlara səbəb oldu.
Təxminən bir həftə davam edən tədbirdə muzey işinin nə qədər əhəmiyyətli olduğu, bu sahədə Şərq və Qərb dəyərlərinin faydalı cəhətlərinin uzlaşdırılması diqqət mərkəzində idi.
Tədbir təkcə rəsmi mərasimlərlə məhdudlaşmırdı. İştirakçılar üçün maraqlı mədəni proqramlar da təşkil etmişdilər.
Belə maraqlı tədbirlərdən biri Şanxay şəhərinin düz ortasından keçən Yан-tsze çayında gəmi ilə bizim üçün təşkil edilən “Çayda gecə gəzintisi” adlı unudulmaz səyahət idi. Bu çayın qəribəliklərinə görə onunla bağlı çoxlu rəvayətlər də yaradılıb. Çinlilər rəvayət edir ki, uzun illər Çin Xalq Respublikasına rəhbərlik etmiş Mao-Tsze-Dun haqqında söhbət yayılmışdı ki, o artıq qocalıb, halsızlaşıb, hərəkət edə bilmir. Bu şübhələrə son qoymaq üçün Mao hətta rəqiblərini də çayın sahilinə dəvət edərək, hamının gözü qarşısında soyunub çayın bu sahilindən o biri sahilinə üzmüşdü.
Çinlilər olduqca zəhmətkeş insanlardır. Burada həddən artıq ucuzluq olsa da, şəhərdə kasıblar da yox deyildir. Onlar məqam düşən kimi, polislərin müqavimətinə baxmayaraq əllərindəki suvenirləri biz. satmaq istəyirdilər.
Çinlilər tarixə böyük məhəbbəti və qayğısı ilə bizi təəccübləndirirdilər. Təkcə Şanxay şəhərində 110-dan artıq muzeyin olması onların tarixlərinə necə sayğı ilə yanaşmalarına aydın sübutdur. Bu muzeylərin hər birinə səyahətin təsviri isə az qala bir səhifəlik yazının mövzusudur.
Çin teatrlarına səyahətlər, idmançı-aktyorların tryukları və sair əyləncələr də qəribəlikləri ilə çox seçilirdi.
Köhnə Şanxay şəhərinə səyahət zamanı diqqətimizi ən çox çəkən 400-500 yaşı olan binaların hasara alınaraq böyük həssaslıqla qorunması idi.
Çin deyəndə çoxunun xəyalına “kitayski mal” ifadəsi gəlir. Lakin cinlilər öz ölkəsində həmin saxta çin mallarını satmırlar. Dükan-bazarda hədsiz bolluq və ucuzluq olsa da, malların keyfiyyəti də yüksək idi. Onlar öz sakinləri üçün keyfiyyətli mallar istehsal edirlər. Daha doğrusu, hər ölkəyə onların nəzarəti səviyyəsində mal göndərirlər. Çinlilər hədiyyə verməyi də çox xoşlayırlar. Hansı yeyinti məhsuluna nəzər salırdıqsa, dərhal ondan bizə pay verirdilər. Dili bilməsək də, onlar bizimlə tez “dil” tapırdılar. Cinli satıcının dediyi qiymətlə razılaşmayan kimi, kalkulyatoru sənə uzadırlar ki, arzuladığın qiyməti yaz. Bəzən malı satıcının dediyi qiymətin yarısından da aşağı qiymətə almaq olurdu. Onların aldığı minimum əmək haqqı bizdən xeyli aşağı olsa da, həmin aşağı məbləğə bizdəkindən xeyli artıq mal almaq olur.
Buradakı qəribəliyin biri də ondan ibarətdir ki, ölkədə ancaq Cin pulu işləyir. Burada evro və dollarla alver qadağandır. Xarici valyutanı ancaq banklarda, pasport təqdim edib, xüsusi qayimədə qeyd olunmaqla əldə etmək mümkündür. Çində taksilər o qədər ucuzdur ki, demək olar, avtobusa minən yoxdur. Taksiyə çox cüzi məbləğdə pul ödəməklə xeyli məsafə qət etmək olar.
Şəhərdə 13 milyondan artıq əhali yaşasa da, burada tıxaca rast gəlmək mümkün deyil. Kilometrlərlə uzanan tunellərdə, körpülərdə maşınların hərəkəti elə tənzimlənib ki, ən nabələd sürücü belə heç bir problemlə üzləşmir.
Çində nəşriyyat-poliqrafiya işi olduqca yüksək səviyyədə inkişaf edib. Hər hansı tədbirdə iştirakımızdan heç 15-20 dəqiqə ötməmiş həmin tədbirlə bağlı foto-albomları, bukletləri, kitabçaları və digər çap vasitələrini bizə təqdim edirdilər. Təsəvvür etmək olmur ki, belə qısa zaman kəsiyində bunu necə hazırlayıb bu qədər insana çatdırırlar.
Çin mətbəxindən qidalanmaq isə müsibət idi. Hələ qurbağa, kərtənkələ, ilan və sair heyvanlardan hazırlanmış yeməklər bir yana, balıqdan, toyuqdan, ördəkdən hazırlanmış yeməklərin üstünə necə yağ tökürdülərsə, pis iydən onların yaxınlığına belə getmək mümkün deyildi.
Şanxaylılar vaxta daha çox qənaət etmək, eləcə də, ərzaq məhsullarının ucuzluğundan evdə yemək hazırlamırlar. Səhər-axşam ancaq kafelərdə, restoranlarda yemək yeyirlər. Qalan vaxtlarını isə işləməyə və istirahətə həsr edirlər. Evlərdə, ümumiyyətlə, mətbəx olmur. Ən qəribəsi isə o idi ki, cinlilərin süfrəsində çörək olmur. Çəngəl-bıçağı isə xüsusi çöplər əvəz edir.
Çin məmurları da fərqli insanlardır. Onlar xalqa yuxarıdan aşağı baxmır, öz işlərini olduqca vicdanla yerinə yetirir, obrazlı desək, özlərini həqiqi mənada xalqın xidmətçisi kimi aparırlar.
Biz səfər ərəfəsində burada yaşayan uyğurlara, qazaxlara və digər türkdilli xalqlara da rast gəlirdik və onlarla söhbətimiz çox maraqlı alınırdı. Burada məktəblər şəhərdən bir az aralıda və olduqca qapalı şəkildə yerləşir. Bütün şagirdlər məktəbə pioner qalstukunda və məktəbli formasında gəlirlər.
Çinlilər kitaba çox bağlı xalqdır. Bir dəfə yemək yediyimiz kafenin yaxınlığına böyük bir maşınla zibil kimi köhnə kitablar tökdülər. Heç bir saat çəkmədi ki, yerli sakinlər o kitabların az qala 90 faizini oxumaq üçün götürdülər. Məlum olduğu kimi, Çində əhali artımına ciddi nəzarət edilir. Ailədə 1 uşağın olması normaldır. 2-ci uşağa görə icazə lazımdır və ailəyə xüsusi xəbərdarlıq edilir. 3-cü uşağı olanlar isə cəzalandırılır, cərimə edilir, hətta hökumət işindədirsə, vəzifəsindən uzaqlaşdırılır, onlara vəzifə verilmir və sair.
Tədbirdə təəssüf etdiyimiz məqamlar da oldu. Bizimlə birlikdə konfransa qatılan cənublu soydaşlarımız can qardaşlarından - bizdən daha çox ermənilərlə ünsiyyət qururdular.
Beləliklə, 6 günlük Çin səfərimdən böyük və maraqlı təəssüratla ayrıldım. Bu qəbildən olan növbəti tədbir 1913-cü ildə Braziliyanın Rio-de Jeneyro şəhərində keçiriləcək.
cenubxeberleri.com
Комментариев нет:
Отправить комментарий