1992-ci ilin may ayında Naxçıvanda mərhum Heydər Əliyevlə İran Xarici İşlər Nazirliyinin görüşündə bir sıra razılıqlar əldə olundu. O cümlədən, müharibədə yaralanan əsgərlərin bir neçəsinin İranda müalicə olunması, tezliklə İranın Naxçıvanda baş konsulluğunun açılması, Naxçıvanda işıq, yanacaq və ərzaq problemlərinin həll olunması həmçinin Naxçıvan əhalisinin rahatlıqla İrana gedib gəlməsi.
Naxçıvan görüşlərində Heydər Əliyevlə bərabər Ali Məclisin müavini Rəşid Həsənov, Naxçıvanın baş naziri Şəmsəddin Xanbabayev, Naxçıvanın xarici işlər naziri Rza İbadov və digər şəxslər də iştirak edirdilər.
Tehranın Naxçıvanla əlaqələri yaranandan sonra bu Bakıda qısqanclıqla qarşılandı və ondan sonra xarici işlər naziri Tofiq Qasımovun Tehrana səfərinin şahidi olduq. Nəzərə gəlirdi ki, mərhum Elçibəyin İrana qarşı sərt münasibəti tədricən azalmaqda idi. Beləliklə, Xalq Cəbhəsi hakimiyyəti dövründə Bakıdan 1-ci rəsmi səfər İrana baş tutmuşdu. Bu zamanlar Azərbaycanın lap ağır günləri idi. Naxçıvanın vəziyyəti isə daha ağır idi. Mən özüm də naxçıvanlıların çətin günlərinin şahidi olmuşam. 1992-1993-cü illərdə 3-4 dəfə Naxçıvana səfərlərimdə soyuqdan sübhədək qonaq evində yata bilməmişəm. Əhalinin ağacları kəsmələrinin şahidi olmuşam. Onların ağacları kəsib-doğrayıb odun kimi istifadə etdiklərini görmüşəm. Odunla həm yaşayış yerlərini isidir, həm də yemək bişirmək üçün ondan istifadə edirdilər.
1992-93-cü ildə Heydər Əliyev Naxçıvanda olarkən 2 dəfə İrana səfər etdi. Birincisi İranın o vaxtkı XİN rəhbəri Əli Əkbər Vilayətinin dəvət ilə, 2-ci isə İranın o vaxtkı prezidenti Əkbər Haşimi Rəfsəncaninin dəvətilə baş tutdu. 2-ci səfərdə İran prezidentinin özəl təyyarəsi Naxçıvana uçdu, Heydər Əliyevi və onunla gələn məsul şəxsləri Tehrana gətirdi, sonra da Naxçıvana qaytardı. Heydər Əliyevin İrana birinci səfərində (1371 hicri şəmsi şəhrivər ayi -1992 ci ilin sentyabrı) Heydər Əliyev ilə Əli Əkbər Vilayəti tərəfindən bir memorandum imzalandı və bu sənəddə yuxarıdakı sadaladığım məsələlər və başqa mövzular qeyd olundu.
Bu səfərdən və imzalanmış sənəddən sonra Bakıda İran-Azərbaycan arasında birinci müştərək komissiyanın iclası keçirildi. Belə nəzərə gəlirdi ki, Tehran Naxçıvanla təmasları artıranda Bakı tərəfindən İranla əməkdaşlığa rəğbət də artır.
Müştərək komissiyanın sədri İran tərəfindən Qulamrza Şafeyidi Azərbaycan tərəfindən mərhum Afiyədin Cəlilov oldu. İclasın sonunda bir sənəd imzalandı və iki ölkənin müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıqlarının mövzuları bu sənəddə dərc olundu.
Mən müştərək komissiyanın iclasının keçirilməsinə kömək etmək üçün 1992-ci ilin noyabr ayından Bakıda idim. Bu mənim Bakıya 1-ci səfərim idi. İclas təxirə düşdü və mən Tehrana qayıtmalı oldum. Bundan sonra mən İranın Azərbaycandakı o vaxtkı və birinci səfiri Əli Əsgər Nəhavəndiyanın israrı ilə Bakıda qaldım və səfirlikdə çalışdım. Nəhavədiyanla Tehranda İranın xarici ölkələrindəki səfirlərinin seminarında tanış olmuşdum və o mənim yazılarımı, danışıqlarımı görmüş və bəyənmişdi. Ona görə də məndən 1-2 ay Bakıda səfirlikdə çalışmağımı və ona kömək etməyimi istədi. O mənə dedi ki, XİN-nin rəhbərliyi ilə danışıb və mənim Bakıda qalmağımın razılığını alıb.
Təxminən 2 ay mən Bakıda qaldım və səfirlikdə çalışdım. Bir neçə görüşlərə Nəhvəndiyanla birlikdə getdim. Həm müzakirələri yazırdım, həm də öz fikirlərimi Nəhavəndiyana deyirdim. Bundan əlavə mən Bakıda rus əlifbasını öyrəndim və Azərbaycan qəzetlərini də oxumağa başladım. Mənasını bilmədiyim kəlmələri də tərcüməçilərdən öyrənirdim. Əslində əlifbanı öyrənməyimə bir hadisə səbəb oldu (o vaxtlar qəzetlər rus əlifbası ilə nəşr olunurdu). Mən qəzetlərin tərcümələrini mətbuat şöbəsindən götürürdüm və onların mətnindən təhlillərimdə istifadə edirdim. Bir neçə təhlil yazandan sonra bir gün tərcümələri istəyəndə Azərbaycan vətəndaşı olan tərcüməçi məndən üzr istəyərək dedi ki, mətbuat şöbəsinin məsul şəxsi deyib ki, tərcümələri sizə verməyək! Dedim problem deyil, təşəkkür edirəm. Anladım ki, mənim gündə ən azı 1-2 yazdığım təhlil onu qıcıqlandırıb. Beləliklə qərar verdim ki, rus əlifbasını öyrənim və özüm qəzetləri oxuyum.
Sonra da başqa işlərlə paralel olaraq, hətta hoteldə Azərbaycanda olan partiyaların da məramnamələrini tərcümə edib, təhlillər yazdım. O cümlədən Müsavat, Xalq Cəbhəsi, Milli istiqlal Partiyaları, eyni zamanda Azərbaycanın o zamankı olayları ilə bağlı təhlillər yazdım...
qafqazinfo.az
Комментариев нет:
Отправить комментарий