HEYVANLARI ÇIXARTDILAR, İNSANLARI YOX

Eynulla Fətullayev

Azərbaycanlı jurnalist Eynulla Fətullayevin “Qarabağ gündəliyi” məqaləsinin bir parçası

Xocalını görəndə, təəccübümü gizlədə bilmədim. Tamamilə məhv edilmiş bu azəri qəsəbəsi bütünlüklə bərpa edilib, və simasını dəyişdirilərək, həmin qəsəbənin işğalında fəal iştirak eliyən, erməni generalın şərəfinə İvanovka şəhəri adlandırılıb.
Xocalı faciəsi , bu əzab görmüş azərbaycan torpaqında ürəyimizə vurulmuş dərin yaralar , Əskəranda keçirilmiş bütün mənim görüşlərimdə ortaya çıxırdı.
“ Axı necə ola bilər? Doğrudanmı bu adamlarda heç insaniyyət qalmayıb?”
Ədalət üçün deyəm, ki bir neçə il qabaq mən Naftalanda müvəqqəti yaşayan Xocalı qaçqınlarla görüşdüm. Onlar rus-erməni kontingentin Xocalıya hücuma keçmə ərəfəsində şəhərin dövrəvi mühasirəyə alındığını açıqca etiraf etdilər.
Hücumdan bir neçə gün qabaq isə ermənilər Xocalı sakinlərini səsucaldanlarla planlaşdıracak əməliyyat haqqında daim xəbərdarlıq edirdilər və mülki sakinlərin Kar-Kar çayın yanındakı humanitar koridorla kəndi tərk etməsini və mühasirədən çıxmasını təklif edirdilər. Xocalıların sözlərinə görə, camaat həmin koridoru istifadə edərək, yola düşmüşdü, və doğrudan da erməni əskərləri atəş açmırdılar. Lakin Kar-Kar çayın arxasındakı yeri keçirkən qaçqınların qrupu bölünüb, və nədənsə Xocalı sakinlərinin bir qismi Ağdam istiqamətinə gedib, halbuki bu ərazi ermənilərim nəzarəti altında idi . Görünür, ki Xalq Cəbhəsinin batalyonları Xocalı sakinlərinin xilas etməsinə yox, Mütəllibovu devrilmə yolunda daha böyük qan tökməsinə cəhd edirdi.
C.Aruşanyanın sözlərinə görə: “Hücumdan bir neçə gün qabaq sizin o zamankı prezident Mütəllibov Stepanakertə zəng etdi və bizim keçmiş prezident Mıkırtçyana xahişlə müraciət etdi. O insanların mühasirəyə alınmış Xocalını tərk etməsi üçün şəraitlər təmin etməsini xahiş etdi. Mıkırtçyan isə cavab olaraq soruşdu – niyə sizin adamlarınızın taleyi sizi maraqlandırmır? Bakıdan göndərilmiş vertolyotlarda insanları yox, heyvanları yerləşdirirlər!”.
Bəli, heyvanları çıxartdılar , insanları yox... Birinci Qarabağ müharibəsi haqqında qəmli xatirələr belədir.
Mən Əsgəran sakinlərindən soruşdum: “Qarabağda mənə dedilər, ki burada azərilər yaşayır. Bu doğrudur”? “Biz lap indi onlara qonaq gedə bilərik”, - deyə S.Aruşanyan məni heyrətə saldı. Və həqiqətən Əsgəranın mərkəzində Tofiq Əliyev adlı bir azərbaycanlı yaşayırdı. Ən maraqlı odur ki, mənim Bakıdan olduğumu eşidəndə heç çaşmadı.
“Mən 60-cı illərdən burada yaşayıram. Biz Ucar rayonundan bura köçmüşük. Təlatümlər başlayandan sonra mən Azərbaycana köçdüm, və yenə Ucara qayıtdım. Lakin orada yaşaya bilmədim”.
Nə vaxt yenə Əsgərana qayıtdınız?
1991-ci ildə. Doğrudur bir vaxt məni öldürmək istəyirdilər. Qəflətən S.Aruşanyan bizim söhbətimizə qarışdı. “Mən o zaman dostlara dedim – niyə onu öldürək. Onun günahı nədir? Bu gün Tofiqin milli aidiyyəti bizim üçün heç əhəmiyyətli deyil”.
Bəli, bu əhvalat o qədər mənə təsir elədi ki, Qarabağdan qayıdan kimi, dərhal oxuculara təəssüratlarımı çatdırmaq istədim. Təəccübüm olduqca böyük idi, növbəti dəfə eşidəndə ki, “qəribə işlər naziri , cənab Məmmədyarov mənim təsirlərimi tələsiklə təkzib etdi, və öz sevimli sözü ilə qiymətləndirdi - fitnəkarlıq.

Laçın – Şuşa – Ağdam – Xankəndi – Bakı
Mənbə: “Realnıy Azerbaycan” qəzeti