Məlum olduğu kimi, Türkiyənin Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının sədri Dövlət Baxçalı ölkə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana Türk dünyasının xəritəsini bağışlayıb. Həmin xəritəyə Rusiyanın böyük hissəsi də – Krım, Kuban, Rostov vilayəti, Şimali Qafqaz respublikaları, Şərqi Sibir daxil edilib. O cümlədən bu xəritəyə Balkan, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Çinin Uğurıstanı, Monqolustan və İran əraziləri də salınıb.
Tanınmış rusiyalı politoloq, Beynəlxalq Avrasiya Hərəkatının sədr müavini, Geopolitik Ekspertizalar Mərkəzinin direktoru, İzbor Klubunun üzvü Valeri Korovin həmin məsələyə münasibət bildirmişdir. Politoloqun russian rt com saytında dərc olunmuş məqaləsini ixtisar olunmuş şəkildə sizə təqdim edirik.
“Türk dünyası doğrudan da çox böyükdür. Amma onun əsas hissəsi Rusiyada yerləşir, xeyli hissəsi postsovet məkanı ərazisindədir ki, bura Rusiyanın strateji maraqları zonasıdır və vahid Avrasiya sivilizasiyasına aiddir. Hansının ki mərkəzində Avrasiya xartlendi, yəni öz minillik tarixi ilə əzəli Rusiya dayanır.
Ümumiyyətlə türk xalqlarının məskunlaşdığı, qədim türk köçəri tayfalarının varislərinin yaşadığı Türk dünyası məkanının indiki Türkiyə Respublikasına heç bir aidiyyatı yoxdur. Türkiyə Respublikası – Birinci Dünya Müharibəsi nəticəsində dağılmış Osmanlı İmperiyasının kiçik bir hissəciyidir.
Əsl türklər isə Qumilyova görə eynidilli və etnik qrup kimi 1-ci minilliyin başlanğıcında Altayda və Cunqariya ərazisində meydana çıxmışlar ki, bura Türkiyədən çox-çox uzaqdır. Versiyalardan biri isə türklərin soykökünü hunlara bağlayır.
Türklər slavyanlarla, fin-uqorlarla və digər Avrasiya xalqları ilə Avrasiya sivilizasiyasının formalaşmasında həlledici rol oynamışlar, Göy Orda da daxil olmaqla çoxlu dövlətlər və imperiyalar yaratmışlar, onların varisləri bütün Avrasiya kontinentinə yayılıb.
Lakin bütün bunlar müasir Türkiyə Respublikasına ərazi iddiası üçün heç bir əsas və xüsusi hüquq vermir. Xronoloji cəhətdən müasir Türkiyənin nə türklərin ilk mənşəyi ilə, nə də türklərin mədəniyyət və ənənələrinin qorunub saxlanması ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.
Türkiyə millətçilərinin belə yersiz ədaları Ərdoğanı namünasib vəziyyətə salır, xüsusən də nəzərə alsaq ki, türk millətçilərinin iddia etdikləri ərazilərə Çinin Sincan-Uyğur avtonom dairəsi də aiddir. Ərdoğan Çinin timsalında özünə düşmən qazanmağı heç arzulamazdı. Bundan başqa o Rusiya ilə də münasibətləri korlamaq istəməzdi. Yəqin özünü qoçaq oğlan hesab edən Türkiyə Milliyyətçi Hərəkat Partiyası sədri Dövlət Baxçalının bu məsələyə öz baxışları var.
Türkiyənin hazırkı siyasi elitalarında ən azı 3 istiqamət var. Birincisi atlantik vektordur ki, ABŞ-a və Qərbə meyllənib. İkincisi Rusiyaya orientasiya olunmuş və Avrasiya inisiativlərində iştirak edən avrasiyaçı vektordur. Üçüncüsü millətçi vektordur ki, Türkiyə maraqlarına ziyan vurur, hər dəfə həm Türkiyənin, həm də Ərdoğanın dünya arenasında mövqelərini zəiflədir.
Bundan başqa Fətulla Gülənçi şəbəkələr də var. Hətta Türkiyəyə xaricdən import olunmuş radikal islamçılar da var. O cümlədən Türkiyədə bölücülüklə məşğul olan çoxlu sayda xırda ideoloji və siyasi istiqamətlər var.
Belə bir vəziyyətdə Türkiyə liderinin əsas məşğuliyyəti milli birliyin və vəhdətin saxlanılması, müasir Türkiyə dövlətçiliyinin heç olmasa minimal stabilliyinin və davamlığının qorunması olmalıdır. Daha dərdi-səri nə tarixi cəhətcə, nə də sivilizasiya sarıdan nəinki indiki Türkiyəyə, heç Osmanlı İmperiyasına heç bir aidiyyatı olmayan ərazilərə baş vurmaq olmamalıdır.
Türkiyənin daxilində siyasi parçalanmaların və ideoloji çarpışmaların kəskinləşdiyi indiki şəraitində “neoosman imperiyası” kimi mifoloji proyektlərin ortalığa atılması və ya “türk dünyası” məsələsinin müzakirə olunması nəinki heç bir tarixi əsasa malik deyil, həm də syasi cəhətdən çox təhlükəlidir”.
Комментариев нет:
Отправить комментарий