Çarın varisi SSRİ-də necə hakimiyyətə gəldi?

Rusiyanın sonuncu çar ailəsi olan Romanovlar sülaləsinin taxtdan salınması ilə bütöv bir ailənin üzvlərinin güllələndiyi barədə xəbərlər zaman-zaman təkzib olunub. Kimi Romanovların nümayəndələrinin başqa adla xarici ölkələrdə yaşadıqlarını, kimisi də elə Rusiyada qalaraq normal həyatına davam etdiyini iddia edib. Belə bir zamanda arxiv materialları bu və ya digər fikirlərin təsdiqi, yaxud təkzibi üçün əsas vasitə hesab olunur.
Rusiyada tarixə aid bir çox materialların, sənədlərin saxlandığı Arxiv İdarəsi əvvəl Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olsa da, sonradan birbaşa dövlət başçısına tabe etdirilib. Statusun dəyişdirilməsini orda xüsusi dövlət əhəmiyyətli sənədlərin qorunması ilə izah ediblər. Ekspertlər bu dəyişikliyi əlaqələndirmək üçün daha başqa məqamlar axtardığı bir zamanda Prezident Administrasiyası platformasında qeydiyyata alınan “Prezident” qəzetində tarixi araşdırma diqqətləri cəlb etdi. Araşdırmada iddia olunurdu ki, çar ailəsindən heç kəs güllələnməyib. Ailə üzvlərinin bəziləri hətta uzun ömür yaşayıblar. Onlardan biri - Aleksey isə hətta SSRİ dönəmində karyera da qurmağa nail olub. İddia əlbəttə ki, diqqətləri çəkməyə bilməzdi. Alekseyin SSRİ dönəmində doğrudan da bu ölkədə yaşaması və hətta vəzifə pilləsində irəliləməsinin mümkünlüyünə inanlar az idi. Amma iddia elə bir mətbu orqanda dərc olunmuşdu ki, onun ciddiliyinə çətin ki, şübhə edənlər çox olaydı.
Üstəlik də, nəzərə alsaq ki, buna bənər informasiyalar ara-sıra bəzi tarixçilərin də dilindən səslənirdi. Çar ailəsinin gənc üzvü olan Aleksey Nikolayeviç Romanovun Nazirlər Kabinetinin sədri Aleksey Nikolayeviç Kosiqinə çevrildiyi iddiaları gündəmə bomba kimi düşəndə hələ yenidənqurmanın ilk illəri idi. O zamanlar SSRİ tarixinin gizli səhifələrinin açıldığı söylənilərək bir sıra iddialar ortaya atılırdı. Bunlardan biri də Kosiqinə bağlı iddia idi. Deyilənə görə, xəbərin mənbəyi partiya arxivi idi, ordan onu hansısa xəbər mənbəyi “uçurmuşdu”. Hətta bu məlumatı “tarixi lətifə” adlandıranlar vardı. İlk şübhələr də məhz o zaman yarandı. Axı çar ailəsinin üzvlərinin cəsədlərini, harda dəfn olunduqlarını kimsə bilmirdi. Möcüzəvi qurtuluşla bağlı söz-söhbət isə hər zaman səslənirdi. Sonralar isə birdən-birə dəhlizlərdə pıçıltıyla söylənilən, yaxud hansısa tarixçinin naməlum mənbələrə dayanaraq iddia etdiyi bu xəbər nəhayət ki, mətbuata çıxdı. Həm də elə bir mətbu orqanında ki, onu əsl sensassiya adlandırmaq olardı. Qəzet bu suala cavab axtarırdı: Çar ailəsinin bu üzvü saxlandıqları evdən qaça, yaxud qaçırıla bilərdimi?
“Prezident” qəzetində müəllif Sergey Jelenkov yazırdı ki, Romanovlar ailəsinin saxlandığı evin yaxınlığında fabrik yerləşirdi. 1905-ci ildə fabrikin sahibi inqilabçıların ora gələ biləcəyini nəzərə alaraq yeraltı tunel qazmışdı. Siyasi Büro sözügedən evin sökülməsi barədə qərar verəndən və Boris Yeltsin bu barədə qərarın icrasını tapşırdıqdan sonra buldozer söküntü işləri zamanı həmin tuneli aşkarlamışdı.
Tədqiqatçı Tom Manqold və Entoni Sammers 1979-cu ildə nəşr etdirdikləri “Romanovların işi, yaxud olmayan güllələnmə” adlı kitabda bir sıra məqamlara toxunmuşdular. Onlar vurğulayırdılar ki, 1978-ci ildə Brest sülh müqaviləsinə qoyulan 60 illik məxfilik müddəti bitir. Buna görə də arxiv materiallarına baxmaq olduqca maraqlı olardı. İlk növbədə üzə çıxarılan sənəd ingilis səfirinin teleqramı idi. Söhbət o teleqramdan gedirdi ki, səfir orda çar ailəsinin Yekaterinburqdan Permə aparılmasından bəhs edirdi. Ordudakı Britaniya kəşfiyyatının casusu Aleksandr Kolçakın məlumatına görə, 1918-ci il 25 iyulda admiral güllələnən çar ailəsi barədə dərhal araşdırma tələb edib. 3 ay sonra kapitan Namyotkin onun masasının üstünə bir hesabat qoyub. Həmin hesabatda bildirilirdi ki, çar ailəsinin güllələnməsi əvəzinə güllələnmə oyunu oynanılıb. Kolçak buna inanmayıb və ikinci araşdırma tələb edib. Bu dəfə iş tədqiqatçı Sergeyevə tapşırılıb. Onun da nəticələri birincini təsdiqləyib. Onlarla parallel olaraq kapitan Malinovskinin komissiyası da işləyirdi. 1919-cu ildə sözügedən komissiya da belə bir rəy hazırladı: “Mənim işlərimin nəticəsi olaraq belə söyləməyə əsas var ki, ailə sağdır. Tədqiqat zamanı əldə edilən bütün faktlar güllələnmənin görüntü olduğunu söyləməyə əsas verir”. /cebhe.info/