1914-cü ildə Türkiyədə kürdlər şeyx 2-ci Abdel Salamın başçılığı altında üsyan qaldırdılar. Üsyan yatırıldıqdan sonra Abdel Salam Rusiyaya qaçdı. Lakin Rusiya hökuməti Abdel Salamın ideyaları və niyyətləri ilə tanış olduqdan sonra onu ölkədən qovdu. Abdul Salam İran Kürdistanına qayıtdıqdan sonra burda həbs olundu, Türkiyə hökumət orqanlarına təhvil verildi və Mosulda asıldı. O tanınmış kürd ictimai-siyasi xadimləri Əhməd Bərzaninin və Mustafa Bərzaninin qardaşıdır.
1943-cü ildə İraqda kürdlər Molla Məsud Bərzaninin başçılığı altında üsyan etdilər. İraq hökuməti tərəfindən üsyanın yatırılımasından sonra 1945-ci ildə bərzanilər İrana qaçdılar. İran hökuməti mərhəmət göstərərək onları öz ərazisində məskunlaşdırdı. Lakin bərzanilər burda da yerli kürdləri hökumətə qarşı qaldıraraq müstəqil Mehabad Respublikası yaratdılar. Onlar öz mövqelərini möhkəmləndirdikdən sonra İran dövlətinə öz qaydalarını diqtə etməyə başladılar. Kürd silahlı dəstələri İran hökumət məmurlarını öldürməyə başladılar. İran hökuməti qoşun yeridib kürdlərin üsyanını yatırdı.
Bərzani bu dəfə başının dəstəsi ilə SSRİ-yə Azərbaycan ərazisinə qaçdı. Sovet hökuməti kürdlərə Bakıda yer yerdi. Lakin KQB üzə çıxardı ki, Bərzaninin adamları Azərbaycan kürdlərini Sovet hökumətinə qarşı qaldırırlar və Qarabağda kürd respublikası yaratmağa çalışırlar. Nəticədə Sovet hökuməti kürdləri Özbəkistan çöllərinə sürgün edərək burda mal tövlələrinə yerləşdirdi, bir müddət sonra isə ümumiyyətlə ölkədən qovaraq İraqın özünə qaytardı. Bundan sonra kürdlər İraqda özlərinə ABŞ-ın simasında yeni müttəfiq tapdılar.
Комментариев нет:
Отправить комментарий