Zaqatala qalasını ruslar 1830-cu ildə avarların gürcü və ləzgi ellərinə soyğunçuluq yürüşlərinin qarşısını almaq üçün tikmişdilər. Qaladakı rus qarnizonu əsrlər boyu ətraf ellərə basqınlarla dolanışıq qurmuş avar-iudey quldurlarına Kaxetiyaya soxulmağa imkan vermirdi. 19-cu əsrdə avarlar Gürcüstana gedən yolun üstündə tikilmiş qala-maneəni dağıtmaq üçün dəfələrlə bura hücum çəkmişdilər. Amma müasir tarixçilər yazırlar ki, Çar hakimiyyəti bu qalanı Azərbaycan kəndlilərinin çıxışlarının yatırılması üçün tikmişdir.

Şəhid Dmitri Solntsevlə vida mərasimi keçirilib

Azərbaycan Ordusunun şəhid olan hərbçisi ilə vida mərasimi keçirilir.

İşğal olunmuş torpaqlamızın azadlığı uğrunda döyüşlərdə şəhid olmuş hərbi qulluqçumuz Dmitri Solntsevlə vida mərasimi yaşadığı binanın önündə keçirilir.

Vida mərasimində dövlət qurumlarının rəsmiləri, Milli Məclisin deputatları, ictimaiyyət nümayəndələri və sıravi insanlar iştirak edir.

Şəhidin bacısı oğlu Anar Süleymanov bildirib ki, dayısı sentyabrda könüllü şəkildə döyüşlərə gedib: “Təhsilini Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində alıb. Magistraturanı qırmızı diplomla bitirib. Vətənpərvər insan idi. Hətta koronavirusla mübarizə dövründə TƏBİB-də könüllü kimi çalışırdı".

Şəhidin bacısı Yuliya Solntseva isə bildirib ki, cəbhəyə getmək onun arzusu idi: “Biz onunla fəxr edirik. Bizim baş ucalığımızdır. Hər zaman çox məsuliyyətli, gözəl insan idi".

Коротченко: Армяне, являющиеся гражданами РФ, не могут участвовать на фронте в Карабахе

«Россияне, в том числе являющиеся гражданами России армяне не могут участвовать на фронте в Нагорном Карабахе».

Как сообщает АПА, об этом сказал главный редактор журнала «Национальная оборона», военный эксперт Игорь Коротченко.

Он отметил, что граждане Российской Федерации могут принимать участие в боевых действиях только в составе силовых структур страны: «В данном случае война идет на территории Азербайджана, и российские граждане не должны участвовать в ней. Напоминаю, что наш Уголовный кодекс карает за участие в незаконных вооруженных формированиях и боевых действиях в качестве наемников. Поэтому российские правоохранительные органы имеют все основания для вмешательства в ситуацию. Следует ожидать от них жесткой реакции. Действительно, согласно статье 359 Уголовного кодекса РФ за участие наемника в вооруженном конфликте полагается срок от 3 до 7 лет, а за вербовку – от 4 до 8».

13-летний гражданин России Артур Маяков стал жертвой теракта ВС Армении

ВС Армении продолжают обстреливать мирные города Азербайджана, которые находятся далеко от зоны эскалации в Нагорном Карабахе. По сути, проиграв войну на поле боя против высокотехнологичной армии Азербайджана, армянские военные берут под прицел незащищенные города в глубине Азербайджана, стараясь таким образом нанести большой урон среди мирного населения. При чем, обстрелы мирных жителей ведутся запрещенными ракетами средней дальности.

Так, стало известно, что получивший тяжелое ранение россиянин Артур Владимирович Маяков в результате обстрела Гянджи 17 октября ракетами "Скад", несмотря на усилие врачей скончался в больнице, где проходил лечение.

Как сообщают местные СМИ, помощник президента Азербайджана - заведующий отделом по вопросам внешней политики администрации президента Хикмет Гаджиев рассказал, что при поддержке Исполнительной власти Гянджи и городской церкви Александра Невского подросток будет похоронен по христианским обычаям.

МИД Азербайджана проинформировал о трагедии посольство России в АР.

Мальчик приехал в Гянджу в гости к своей тете. Подросток учился в 7 классе средней школы №29 им. К. Д. Ушинского в Гяндже.

В целом с 27 сентября число азербайджанских школьников, ставших жертвами агрессии со стороны ВС Армении, выросло до восьми.

Кроме того, за все время с момента возобновления Арменией военных действий, в результате агрессии ВС РА, 16 школьников получили ранения, были сильно повреждены около 40 школ.

Армения: Джордж Сорос создал свое государство на Южном Кавказе

Ярый национализм, окутавший всю Армению, уход от традиционных ценностей, неприкрытая враждебность против России, актуализировали вопросы о характере и природе нынешнего армянского руководства, захватившего власть в этой стране в результате "бархатной революции" два года назад.

Уже 2018 году ни у кого не вызывало сомнения, кто стоит за всеми происходящими событиями в Ереване, а уж последующие события, с героизацией нацистских ставленников, открытая русофобия в обществе, неприкрытые реверансы в сторону Вашингтона и Евросоюза в противовес интересам России не оставили сомнений в том, кто является истинными хозяевами нынешних армянских элит.

Если детально всмотреться в новый список чиновников и лиц, которые сегодня руководят Арменией, то можно с уверенностью сказать, что миллиардер – филантроп Джордж Сорос создал свое государство на Южном Кавказе.

Эта южно-кавказская страна, которая на словах причисляет себя к союзникам Москвы, на самом деле в последние годы ведет разрушительную работу против РФ, заискивая с открытыми врагами Москвы, главная цель которых выдворение российской военной базы из Армении. Достаточно ознакомиться внушительным списком лоббистов Сороса в правительстве, парламенте, в судебной и медийной сфере Армении, чтоб понять, как страна опутана сетью ставленников Сороса - главного спонсора цветных революций во всем мире. Надо отметить, что это совсем мизерная часть тех людей, которых установили в связях с западными фондами. Чтобы не быть голословными, представим список, который накануне опубликовала общественная инициатива ВЕТО.

ПРАВИТЕЛЬСТВО.

Министр образования, науки, культуры и спорта Араик Арутюнян является членом центра "Транспаренси интернейшнел", одного из главных организаций спосниуремых Фондоми Сороса.

Бывшая зам. министра образования, науки, культуры и спорта Аревик Анапиосян является соучредителем общественной организации "Институт общественной политики", который также финансируется фондом Сороса.

Новый зам. министра образования, науки, культуры и спорта Артур Мартиросян сотрудничал с общественной организацией "Институт общественной политики".

Новый зам. министра образования, науки, культуры и спорта (бывший зам. Министра труда и социальных вопросов) Жанна Андреасян работала в общественной организации "Социоскоп" в качестве руководителя программ и получила из фонда Сороса гранты. Муж Жанны Андреасян Петрос Казарян - руководитель программ Общественного телевидения Армении.

Министр труда и социальных вопросов Заруи Батоян работала в общественной организации "Мост надежды", которая из фонда Сороса получила гранты.

Зам. министра труда и социальных вопросов Гемафин Гаспарян благодаря финансированию фонда Сороса основал межсетевое телевидение "БУН-TV" и получил гранты.

Министр здравоохранения Арсен Торосян выпускник соросовского института "Open Medical Institute". Его пример как успешный проект помещен в годовом отчете института за 2018 г.

Министр окружающей среды Эрик Григорян персонально грантов не получал, но стоит отметить, что он является родным братом члена Совета директоров офиса Сороса Марианны Григорян. Марианна Григорян также является директором сайта "Медиалаб" и общественной организации "Международная сеть журналистов "Амбрелла"" и из фонда Сороса она получила гранты.

Секретарь Совета безопасности Армен Григорян работал в Центре "Транспаренси интернейшнел".

НАЦИОНАЛЬНОЕ СОБРАНИЕ.

Лена Назарян (заместитель председателя НС) – член Центра "Транспаренси интернейшнел".

Там же работали Артак Манукян и Арусяк Джулакян, а Эрикназ Тигранян (все троя члены партии Николы Пашиняна) – члены Совета того же центра.

Ованнес Ованнисян (бывший заместитель министра образования и науки) – соучредитель исследовательского центра "Институт общественной политики".

Гаянэ Абраамян основала общественную организацию "Во имя равных прав", "Клуб "Статья-3"" и работала на соросовском "Фактор TV", и из фонда Сороса получила гранты.

Мария Карапетян работала в грузинском соросовском Центре преодоления конфликтов "Имеджин".

Сос Аветисян работал в организации "Фонды открытого общества-Армения" в качестве ответственного программ для гражданского общества.

Назели Багдасарян работала в телекомпании "Цайг", которая получила из фонда Сороса гранты.

Арман Бабаджанян основал Медиацентр "Начало" (Skizb), в который входят сайт "Первый эйэм" и газета "Жаманак" и из фонда Сороса получал гранты.

Артур Оганесян и Арен Мкртчян работали в СМИ "Первый эйэм" и "Жаманак" медиацентра "Начало". Арен Мкртчян работал еще и в соросовском проекте SOS.

Сона Казарян работала в организации "Объединение информированных граждан", которая получала гранты из фонда Сороса.

Амазасп Даниелян на деньги фонда Сороса провёл исследование "Интернет-голосование в Армении. Анализ незаметной инновации".

СУДЕБНО-ПРАВОВОЙ БЛОК.

Родной брат Сасуна Хачатряна, начальника Специальной следственной службы, Давид Хачатурян до недавнего времени являлся председателем Совета директоров офиса фонда Сороса, его заменили на днях.

Член Высшего судебного совета Виген Кочарян является членом Правления Союза юристов Республики Армения, был заместителем председателя и в рамках этого Союза получил из фонда Сороса гранты.

Информация предоставлена армянской общественной инициативой "ВЕТО".

Надо ли теперь говорить, кто формирует повестку дня в Армении с открытой политико – идеологической диверсией в последние годы.

Ставленники венгерского еврея, проклятого и на исторической родине в Будапеште, безоблачно живут в тени не менее беззаботно живущего Никол Пашиняна. /smi6.ru/

Кто стоит за Симоньян? Армянское лобби США...

Сайт https://kompromat.wiki публикует весьма интересные данные.

Например, в центре внимания ресурса оказалась Маргарита Симоньян, поскольку российское общество недоумевает, за что государство выдало такие авансы заурядному журналисту?

Итак, ознакомимся с биографией заурядной журналистки армянского происхождения, захватившей ведущие позиции российского государственного медиаполя и огромный кусок российского бюджета.

Симоньян Маргарита Симоновна - российская журналистка и медиаменеджер. Главный редактор телеканала RT с 2005 года, международного информационного агентства "Россия сегодня" с 2013 года и информационного агентства "Sputnik" с 2014 года.

Симоньян Маргарита Симоновна, 06.04.1980 года рождения, уроженка г. Краснодар.

Родственники. Сестра: Симоньян Алиса Симоновна, 07.08.1981 года рождения. Занималась пиар-сопровождением крупных федеральных проектов, в частности строительства Крымского моста и проведения чемпионата мира по футболу 2018 года в России. Кстати, Алиса, как и ее сестра Марго, тоже предпочитает глубокое декольте.

Маргарита Симоньян утверждает, что не способствовала развитию бизнеса своей сестры через свои каналы во власти. По ее мнению, Алиса Симоньян "просто одна из лучших пиарщиков России".

Муж (гражданский): Кеосаян Тигран Эдмондович, 04.01.1966 года рождения, кинорежиссер, сценарист и продюсер. Симоньян с 2012 года состоит в фактическом браке с Кеосаяном, который ушел из семьи и официально развелся с предыдущей женой Аленой Хмельницкой в 2014 году. Симоньян ведет бизнес через коммерческие структуры Кеосаяна, так как напрямую не хочет показывать государственные заказы.

Сам Кеосаян получал государственные деньги на создание патриотических фильмов. По некоторым сведениям, этому через свои связи способствовала Симоньян. Семья также владеет рестораном в районе Красной Поляны в Сочи.

Образование: Училась в спецшколе № 36 города Краснодара. В десятом классе для совершенствования английского языка была отправлена по обмену в Нью-Гемпшир (США) на год в рамках программы Future Leaders Exchange. Во время этой поездки будущая журналистка, по собственным словам, прониклась "некоторым скепсисом по поводу демократии и устойчивой неприязнью к американским ценностям". Конечно же, Марго лжет, поскольку в этой поездке она как раз попала в поле зрения армянского лобби США, которое, в свою очередь, используется спецслужбами США.

В 19 лет окончила Школу телевизионного мастерства Владимира Познера, которого также привлекло в свои ряды армянское лобби США. Кстати, недавно он отметился в Лос-Анжелесе с пропагандой армянских интересов.

Затем окончила факультет журналистики Кубанского государственного университета.

Также проходила обучение в школе телевидения "Интерньюс" Мананы Асламазян. Как известно, эта компания тоже является американской.

Трудовая деятельность: После окончания вуза работала корреспондентом телерадиокомпании "Краснодар".

В 2001 году была назначена ведущим редактором информационных программ ТРК "Краснодар", а затем собственным корреспондентом ВГТРК в Ростове-на-Дону.

Осенью 2002 года стала специальным корреспондентом "Вестей".

В 2005 году был основан первый российский телеканал на английском языке "Russia Today", главным редактором которого была назначена М. С. Симоньян. Впоследствии также стала главным редактором арабоязычной ("Русия аль-Яум") и испаноязычной ("RT Español") версий "RT".

С 2014 года параллельно является главным редактором международного информационного агентства "Россия сегодня", а также главным редактором информационного агентства "Sputnik", аффилированного с МИА "Россия сегодня".

Также в 2010-е годы в разное время вела аналитическую программу "Что происходит?" на канале "РЕН ТВ" и политическое ток-шоу "Железные леди" с другой ведущей армянского происхождения Тиной Канделаки, которая ранее представлялась грузинкой, на канале "НТВ".

Связи/Партнёры: Благодыренко Андрей Александрович, 13.07.1966 года рождения, глава дирекции мультимедийных центров Международного агентства и радио Sputnik. Благодыренко, как и Симоньян детство провел в Краснодаре и был тесно связан с армянской диаспорой в этом городе. Работал в Ростове-на-Дону, где в какой-то момент оказалась и Симоньян, потом оба переехали в Москву, где о них стало известно как о паре. Благодыренко продюссировал различные телевизионные проекты.

Несмотря на то, что Симоньян изменяла Благодыренко, а затем и ушла к другому мужчине, сейчас они поддерживают отношения. Благодыренко даже был пристроен в Международное агентство Sputnik, главным редактором которого является Симоньян.

Громов Алексей Алексеевич, 31.05.1960 года рождения, первый заместитель главы Администрации Президента.

Громов, начиная с 2000-х, курирует средства массовой информации в Кремле. Он тесно работал с Симоньян с того момента, как девушка попала в так называемый президентский пул журналистов. Именно Громову и тогдашнему советнику Президента РФ Михаилу Лесину принадлежала идея по созданию медиахолдинга "Russia Today". Именно Громов принял решение назначить главой "RT" Симоньян. Со временем Симоньян тесно сработалась и с Лесиным.

Лесин тоже оказался американским наймитом, сбежал в США, где и закончил свои дни при странных обстоятельствах в 2015 году, а Громов по-прежнему держит "Russia Today" на особом контроле и покровительствует Симоньян. Утверждается, что Громов и Симоньян имеют общие бизнес-интересы.

Добродеев Олег Борисович, 28.10.1959 года рождения, генеральный директор Всероссийской государственной телевизионной и радиовещательной компании (ВГТРК). Ходят слухи, что Симоньян может подсидеть Добродеева и не дай Бог сама возглавить ВГТРК.

Киселев Дмитрий Константинович, 26.04.1954 года рождения, генеральный директор российского международного информационного агентства "Россия сегодня", заместитель генерального директора ВГТРК. Киселев, как глава МИА "Россия сегодня" назначил Симоньян главным редактором агентства, а на самом деле является лишь "свадебным генералом".

Песков Дмитрий Сергеевич, 17.10.1967 года рождения, заместитель руководителя Администрации президента РФ - пресс-секретарь Президента РФ.

Песков знаком с Симоньян с того момента, как та вошла в так называемый президентский пул журналистов. Сам Песков на тот момент был первым заместителем начальника Управления пресс-службы Президента и заместителем пресс-секретаря Президента. На данный момент Песков, как пресс-секретарь Президента продолжает плотно работать с Симоньян и возглавляемым ею каналом "Russia Today".

К информации: Маргарита Симоновна Симоньян родилась в Краснодаре, в армянской семье мастера по ремонту холодильников и продавщицы цветов на рынке. Но простым семейство Симоньян было только на первый взгляд. В действительности же оно пользовалось поддержкой влиятельной армянской диаспоры в Краснодаре. К тому же поговаривали, что среди дальних родственников Марго был сам Эдуард Шеварднадзе. О том, что семья Симоньян была не так проста, говорил тот факт, что в школьные годы девочку отправили по программе Future Leaders Exchange в американский Нью-Гемпшир. А еще есть информация, что отец Симоньян имел влияние в криминальных кругах, от России до Америки.

Впоследствии, Маргарита будет уверять, что в США она прониклась "некоторым скепсисом по поводу демократии и устойчивой неприязнью к американским ценностям". Однако, на тот момент, вернувшись в Россию, она отправилась познавать азы журналистики именно к прозападному представителю этой профессии Владимиру Познеру, который открыл свою Школу телевизионного мастерства, а затем проходила обучение в школе телевидения "Интерньюс" либерального журналиста Мананы Асламазян. И к тому же Маргарита открыто изъявляла желание стать собственным корреспондентом в Москве какого-нибудь западного канала.

Неужели просто совпадение?

Если поразмыслить, то Симоньян - хитро маскирующийся американский выкормыш, и возглавляемые ею ресурсы по факту девальвируют имидж России в мире, она же уничтожила ведущее российское агентство РИА Новости, подменив его скандальным мыльным Спутником.

Высшее образование Симоньян получила в Кубанском государственном университете, но училась на нем заочно, так как уже на первом курсе была устроена корреспондентом телерадиокомпании "Краснодар". Молодой девушке явно "лепили" карьеру.

Еще совсем неопытную студентку отправили военным корреспондентом в Чечню, где она сделала несколько репортажей, после чего сразу же получила премию Союза журналистов Кубани "За профессиональное мужество".

Через несколько месяцев журналистке вручили еще и премию второго Всероссийского конкурса региональных телерадиокомпаний, а на ТРК "Краснодар" повысили до ведущего редактора информационных программ. Впрочем, на новой должности она проработала не более полугода, так как с регионального телевидения она перебралась на общефедеральный ВГТРК, в качестве корреспондента в Ростове-на-Дону. В эти годы она, в том числе, освещала военные столкновения в Кодорском ущелье, республика Абхазия.

Уже в 2002 году Маргариту позвали в Москву, в качестве специального корреспондента "Вестей". Ранее в столицу переехал кубанский телепродюсер Андрей Благодыренко, который в Первопрестольной возглавил продюсерскую компанию "Профильм". Трудно сказать, способствовал ли он переезду журналистки, но в скором времени они стали жить вместе. При этом, еще не успевшая закончить вуз девушка из Краснодара, сразу же была определена в так называемый президентский пул, и стала освещать почти все поездки Владимира Путина.

С тех пор с ней тесно работали тогдашний пресс-секретарь главы государства Алексей Громов, его первый заместитель Дмитрий Песков и министр по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Михаил Лесин.

В 2004 году Симоньян доверили вести прямой репортаж из Беслана, где чеченские террористы в центре города захватили школу с детьми. Именно Маргарита Симоновна в одном из своих прямых включений существенно занизила количество заложников до 354 человек, в то время, как точная цифра их была 1128 человек. Кроме того, она заявила, что "террористы не выдвигают требований", в то время как главным пунктом их был "вывод войск из Чечни".

Недостоверная информация возмутила местных жителей, чьи родственники оказались в захваченной школе. Данный эфир увидели и террористы, после чего они существенно ужесточили условия для захваченных ими жителей Беслана.

Однако Администрация Президента, которая всячески пыталась снизить общественный резонанс случившегося, работой журналистки осталась довольна. Именно по рекомендациям Громова действовала Симоньян. Буквально через полгода Маргариту Симоновну наградил тогдашний министр обороны Сергей Иванов медалью "За укрепление боевого содружества". А когда девушка освещала в Сочи встречу президента Таджикистана Эмомали Рахмонова с Владимиром Путиным, Президент России лично поздравил ее с прошедшим днем рождения и подарил цветы, что случалось далеко не с каждым журналистом, даже президентского пула.

В 2005 году Громов и Лесин, на тот момент ставший советником Президента, но продолжавший курировать российские СМИ, решили создать телеканал, который бы формировал общественное мнение у западной аудитории "в интересах России". Телеканал получил название "Russia Today", а главным редактором столь серьезного проекта была назначена двадцатипятилетняя Симоньян. Журналистское сообщество выражало свое недоумение от такого назначения и, было чему удивляться.

Новый телеканал имел большой по российским меркам бюджет и со времен вышел на охват вещания более чем 100 стран и имел 22 бюро в 19 странах и регионах, с присутствием в Вашингтоне, Нью-Йорке, Лондоне, Берлине, Газе, Каире, Багдаде и других крупных городах мира. И всем этим должен был заправлять вчерашний выпускник заочного отделения журфака Кубанского государственного университета. Многие коллеги Маргариты выразили свое недовольство когда обласканному властью главному редактору "Russia Today" были вручены государственные награды.

Очевидно, что в своем продвижение по карьерной лестнице Маргарита Симоновна перескочила, как минимум, несколько лестничных пролетов. Поэтому уже, будучи главным редактором крупного телеканала, ей самой захотелось попробовать себя в роли телеведущего какого-либо политического ток-шоу. Но работать на зарубежную публику она не хотела, поэтому постучалась к своим российским коллегам. Вначале ее приютили на "РЕН ТВ", где он вела передачу "Что происходит?", но из-за низкой популярности ее закрыли через полгода. Телекритики говорили о том, что передача была сделана "в духе образца советской пропаганды".

Затем Симоньян попробовала себя на радио в качестве ведущей еженедельной колонки "Точка зрения" на частоте "Коммерсант ФМ", но здесь с ней расстались буквально спустя несколько выпусков. Далее было "НТВ" и совместная с Тиной Канделаки передача "Железные леди", которая также просуществовала не более полугода. Телекритики сравнивали ведущих с "кухонными кумушками, которые пытаются рассуждать о большой политике".

В декабре 2013 года на базе "РИА Новости" было создано Международное информационное агентство "Россия сегодня", которое возглавил журналист Дмитрий Киселев. В том же месяце перед самыми новогодними праздниками Киселев предложил Маргарите Симоновне стать главным редактором нового агентства. А в ноябре 2014 года Симоньян возглавила и редакцию информационного агентства "Sputnik", аффилированного с МИА "Россия сегодня".

В 2015 году в США умер один из покровителей Симоньян, Михаил Лесин. Различные источники утверждали, что бывший министр печати не то был забит до смерти, не то убит бейсбольной битой. Утечки якобы шли из ФБР. Лесин был найден мертвым в отеле, расположенном в центре Вашингтона. В этом отеле у него якобы должна была состояться встреча с представителями министерства юстиции США, которым он должен был рассказать о том, как устроена "машина пропаганды" "Russia Today". Политолог Глеб Павловский и вовсе назвал убийство инсценировкой и предположил, что Лесин спокойно работает на спецслужбы США. После смерти своего прошлого куратора Маргарита Симоновна, недолго думая, опубликовала статью с названием "Михаил Лесин. Послесловие", из которой стало ясно, что она за все эти годы превратилась в очень близкого друга покойного политика, и как он резался в нарды с ее краснодарской армянской бабушкой.

Неизвестно действительно ли Лесин должен был "слить" информацию американским спецслужбам о русской пропаганде и успел ли он что-то рассказать про "Russian Today", однако же, в скором времени власти США развернули настоящую борьбу с телеканалом.

В 2017 году стало известно, что ФБР занялось расследованием деятельности телеканала "RT" и информационного агентства "Спутник". В руках сотрудников бюро оказался жесткий диск, содержащий внутренние документы и переписку сотрудников "Спутника", которую им передал один из бывших репортеров агентства Эндрю Фейнберг.

А уже осенью того же года Минюст США потребовал "RT America" зарегистрироваться в качестве "иностранного агента". Это стало довольно крупным законодательным прецедентом для США, так как до этого СМИ в этой стране не получали подобных требований. Вслед за "Russia Today" и "Спутником" подобный статус могли получить и другие иностранные телеканалы вроде "Аль-Джазира". В итоге 10 ноября 2017 года Минюст США официально внес компанию "T&R Productions LLC", которая обслуживала телеканал "RT America", в список иностранных агентов.

При этом говорить, что телеканал Симоньян действительно хоть как-то влиял на политические настроения граждан США, было большим преувеличением. Конечно, потенциальная аудитория "RT America" к 2016 году могла составлять до 85 млн. человек. Но на самом деле этот показатель лишь указывал на количество людей, у которых данный канал был включен в пакет кабельного ТВ. На деле же дневная аудитория "RT America" составляла около 30 тыс. человек.

Периодически аудитория телеканала значительно расширялась за счет крупных информационных поводов, связанных с Россией. Одно из таких событий произошло осенью 2018 года. Тогда все обсуждали двух российских граждан, оказавшихся на записях уличных камер британского города Солсбери, именно в те дни и рядом с теми местами, где был отравлен бывший сотрудник ГРУ перебежчик Сергей Скрипаль и его дочь Юлия. После того, как эти видеозаписи были обнародованы в СМИ, российские власти заявили о том, что личности присутствующие на них установлены и ими являются гражданские лица некто Александр Петров и Руслан Боширов. Сам Владимир Путин предложил им "показаться", и уже на следующий день Симоньян у обоих взяла интервью.

Вероятно, о том, чтобы встреча состоялось именно на "RT", позаботился все тот же Алексей Громов, ставший к тому моменту первым заместителем главы Администрации Президента. По крайне мере, Алексей Алексеевич все эти годы не забывал свою протеже. Именно ей на пару с ее гражданским мужем Кеосаяном было предложено снять фильм к сочинской олимпиаде "Море. Горы. Керамзит". А позже эта же чета взялась за фильм "Крымский мост. Сделано с любовью".

А получился полный провел и посмешище.

Кто-то утверждал, что средства на фильм были выделены министерством культуры, другие же говорили, что проект был проплачен лично Аркадием Ротенбергом, которому и ушел подряд на строительство моста. В итоги выяснилось, что не менее 100 млн. рублей было получено без конкурса от Фонда кино. Сама Маргарита Симоновна выступила сценаристом фильма, а Кеосаян - режиссером.

Кино снималось на студии брата Кеосаяна Давида, а в главных ролях оказались его племянница Лаура Кеосаян и его первая жена Алена Хмельницкая. Следует сказать, что фильм, по понятным причинам, провалился в прокате, так и не окупившись, и получил при этом ужасную прессу от независимых кинокритиков.

Но киноиндустрия была не единственным бизнесом, связывавшим Симоньян и ее родственников с высокопоставленным чиновником. В частности ее младшая сестра Алиса также могла быть обязана Громову.

Зарегистрированная, как индивидуальный предприниматель она получала заказы на пиар важнейших государственных проектов - Олимпиады в Сочи, Чемпионата мира по футболу и строительства Крымского моста. Также она выполняла заказы для фонда "Сколково", и работала с партнерами Алексея Громова-младшего, в том числе с Олегом Дерипаской.

Зачастую Алиса Симоньян работала не только, как индивидуальный предприниматель.

Так, для пиара Крымского моста она устроилась в компанию Аркадия Ротенберга "Стройгазмонтаж" и как его сотрудник курировала работу информационного центра "Крымский мост". Правда центр этот учредили агентство "Прайм" и "Евразийский коммуникационный центр", которые являлись структурами "России сегодня". В этом информационном центре работал и младший сын Громова Данила.

Коммерческой деятельностью через ИП занималась и сама Маргарита Симоновна. По ее собственным утверждениям именно она начала этот бизнес, а затем привлекла сестру в качестве сотрудника, и лишь позднее та "отделилась". Иногда Симоньян приходилось подключать для ведения бизнеса и своего мужа. Некоторых клиентов не устраивал статус ИП, и тогда Маргарита Симоновна заключала контракты через компанию "Колизеум", собственником которого был Кеосаян.

В 2019 году вышло большое интервью Симоньян. Любопытно, что телепродюсер изливал душу в заблокированном Роскомнадзором Telegram, а конкретно на канале "Незыгарь". Куратором данной информационной площадки, а в особенности "Незыгаря" в Кремле считается все тот же Алексей Громов. Поговаривали, что Маргарита Симоновна решилась на откровенный разговор, в связи с тем, что для нее было подготовлено новое большое назначение. В частности ходили слухи о том, что журналистка решила подсидеть главу Российского телевидения Олега Добродеева. А в таком случае информационная поддержка ей действительно не помешала бы. Ведь, несмотря на ее множественные награды и стремительную карьеру, обычные зрители не сильно жаловали продюсерский талант Маргариты Симоновны.

У многих Симоньян попросту вызывала раздражение. Нередко главный редактор телеканала "Russia Today" под своими постами в социальных сетях собирала целую россыпь критичных комментариев. Как-то раз она поведала о своих неловких чувствах в те моменты, когда ей приходится вызывать бригаду скорой помощи. В частности журналистки неудобно перед медицинским персоналом за "дубовую лестницу", "дубовый паркет", "английские обои и винтажную итальянскую люстру" в "хорошем доме" в "хорошем подмосковном поселке". "Как будто я это все украла" - восклицала Маргарита Симоновна. Фраза "как будто я все это украла" моментально разошлась в народе. "Украли", - таков был самый мягкий ответ главреду "RT".

"Вундеркинд" отечественной журналистики - Маргарита Симоньян умудрилась возглавить медиахолдинг "Russia Today" уже в двадцатипятилетнем возрасте. При этом близкие родственники Маргариты Симоновны теперь тоже проявляют не дюжие способности, получая от государства контракты по пиар-сопровождению самых крупных событий страны и снимая фильмы на деньги Фонда кино. Правда, обычному телезрителю никак не понять, за что государство выдало такие авансы заурядному журналисту. /smi6.ru/

Генерал-полковник Владимир Гаспарян предрекает крах Армении

«Сасна црер», события 2018 года — разные звенья «цепочки Сороса», которые, возможно, не знают друг о друге, но управляются из одного места. Об этом в интервью армянским СМИ заявил экс-начальник полиции Армении, генерал-полковник Владимир Гаспарян.

«Сорос в Армении имеет много общественных организаций. Если посмотреть на их программы, то можно сказать, какие «хорошие» программы осуществляет дедушка Сорос. Вовлеченные в это люди могут даже поклясться, что ничего не делают против государства, при этом они так себя ведут, что им можно и поверить. Но где-то 10 организаций такие, а вот 60 — организации, группировки, сети, резиденты… Об этом пусть говорит СНБ... У глобалистов и соросовцев есть личные интересы, разрушающие государства. Если вы видите эти процессы и думаете, что на этом этапе они остановятся, то ошибаетесь, если действующие власти проявят самостоятельность, против них сразу же предпримут соответствующие шаги. Если сегодняшний руководитель не освободится от этого воздействия… Поживем, увидим. В 2018 году мы владели ситуацией, но кое-что из сказанного мною выяснили позже», — заявил Гаспарян.

SMI6 уже сообщало о соросовских ставленниках в Армении, большинство которых получили власть в результате "бархатной революции", после чего в этой пост-советской стране началась борьба с русским языком, а героизация фашистских приспешников превратилось в официальную политику Еревана. За последние 2 года Армения превратилась в центр русофобских настроений на пространстве СНГ, всячески стараясь как можно больше создать напряженные точки на границах России.

Армения для Запада – мина замедленного действия, подложенная под ОДКБ и прочие союзы с Россией. /smi6.ru/

Начались притязания на Российскую землю: "Армяне поселились на территории Сочи к 1 веку до н.э."

Армянские пропагандисты продолжают заполнять Рунет материалами, "доказывающими", что армяне, как "самые древние поселенцы Сочи", имеют особые права на этот курортный российский город.

Очередная армянская статейка "История появления армянской общины в Сочи" вновь вызвала обширную дискуссию в соцсетях. Однако анализ комментариев показывает, что российская аудитория начинает прозревать относительно "политической лояльности" армянской общины и их реальных планов на юг России.

Армянский автор пишет, что в Сочи сейчас проживает порядка 200 тысяч армян, что составляет 40% от общего населения. Мы со своей стороны полагаем, что автор занижает показатели.

Как всегда, армянские авторы предлагают обратиться к истории: "Обратимся к истории. По некоторым данным, первое появление армянского населения на территории Краснодарского края относят к 1 веку до н.э. По мнению некоторых историков, это происходило во время пребывания здесь многотысячных армянских легионов Тиграна Великого".

То есть, российский город Сочи, согласно армянской версии, расположен на территории "великой Армении", здесь правил мифический "Тигран великий" и располагались живущие в армянском воображении "многотысячные армянские легионы". Оказывается, армяне поселились в районе Сочи еще в 1 веке ДО НАШЕЙ ЭРЫ, когда русских тут и в помине не было...

Мы конечно можем над армянской самодеятельностью посмеяться, но пример азербайджанского Карабаха является серьезным предупреждением.

Утверждение о том, что армяне здесь якобы жили раньше русских и других народов, если позволить такого рода тезисам засесть в умах и документах, даст армянской общине право по прошествии времени заявить о своем праве на автономию. /gradator.ru/

В МИД России действует армянское лобби во главе с Лавровым

В эфире московской радиостанции "Эхо Москвы" известный российский аналитик и журналист Максим Шевченко прокомментировал признание "независимости" президентом Сирии Башаром Асадом Южной Осетии и Абхазии.

"Почему именно сейчас Асад это сделал?", - задается вопросом Шевченко.

Сирийским властям в принципе, это было совершенно не надо. У Сирии были дипломатические отношения с Тбилиси, и Тбилиси признавал сирийское правительство. А сейчас отношения между Дамасском и Тбилиси разорваны.

"Понятно, это могло быть сделано только, если кто-то из Москвы настоял", - считает Максим Шевченко.

"Давайте посмотрим ситуацию на Южном Кавказе. Потому что понятно, что это шаг антигрузинский, который произошел на фоне очень позитивных переговоров, которые вел Карасин (замглавы МИД РФ Григорий Карасин - ред.) с Абашидзе (спецпредставитель премьер-министра Грузии по отношениям с Россией Зураб Абашидзе - ред)... То есть у нас наметилось сближение с Грузией. У нас с Грузией наметилось снятие многих конфликтных, проблемных ситуаций: обмен какими-то зданиями, имуществом. В общем, все позитивно очень было. Вдруг на этом фоне происходит шаг, который явно Грузией будет воспринят как очередной антигрузинский демарш России. О чем это говорит? Неужели Россия постоянно тупо и примитивно хочет ссориться с Грузией, топтать Грузию? Нет. Есть определенные лоббистские силы, которые подталкивают Россию к этой антигрузинской политике, абсурдной, на мой взгляд", - указывает Максим Шевченко.

Эксперт утверждает, что в данном случае это армянское лобби. По его мнению, в МИД России с 90-х годов действует серьезное армянское лобби, которое является очень сильным.

"Вот сейчас есть вероятность, что в Армении, несмотря на все заявления в любви к России, все-таки к власти пришли силы, которые больше контролируются из Вашингтона, чем из Москвы... Карапетян, Абрамян, Варданян - те армянские лоббисты, которые рассказывали, что они полностью контролируют ситуацию в Армению, несколько утратили свой статус... Пашиняна поддержала Армянская американская ассоциация, очень влиятельная организация. Об этом особо так не говорится. Но чтобы завуалировать вялый переворот в Армении, который нас с вами приведет к разрыву, возможно, этого хлипкого канала между Россией и Ираном, стратегически важного России, внимание перебрасывается на Грузию. Этот демарш имеет чисто политическое значение. Грузия, безусловно, ответит сейчас антироссийскими настроениями. Иначе быть не может. И это, конечно, отвлекает внимание от армянской темы, и грузины опять становятся самыми виноватыми и самыми плохими в России. Я считаю, это просто идет вопреки коренным интересам России, потому что именно православная Грузия по преимуществу, - есть грузины мусульмане, что тоже, как говорится, не проблема для нас, - она была всегда главным союзником России. Кто делает Грузию врагом России на Кавказе? Кто постоянно Грузию выталкивает в объятия НАТО, в объятия США? Кто проталкивает эту версию, что у нас единственный оплот на Кавказе - это Армения?", - вновь задается вопросом Максим Шевченко.

И сам же отвечает: "Это Лавров (глава МИД РФ - ред.) А чего тут далеко ходить?"

"Это же не один Путин решает... Ему дают доклад: Вот так вот надо... Это абсолютно бессмысленное деяние. Ничего кроме очередного витка грузинофобии за ним не последует. Я просто не понимаю его. И это на фоне очевидных доброжелательных переговоров между Россией и Грузией. Те, кто это сделал - это те, кто хочет сорвать эти попытки как бы грузинского вектора, налаживания отношений с дружественным братским, по-настоящему братским грузинским народом, сыгравшем огромную роль в политической истории России и в дореволюционное время и после революционное время. Я думаю, имена, фамилии сразу возникли у всех в голове, да? - грузин, которые играли ключевую роль в истории. Вот вместо этого грузин буквально выталкивают, отпихивают от России ногами. На мой взгляд, это геополитическое преступление против интересов моей страны", - резюмировал собеседник радиостанции. /smi6.ru/

"Отряды смертников" Пашиняна: армянские националисты призывают к терактам в России

Власти Армении во главе премьером Николом Пашиняном оказавшись в полной агонии и растерянности из-за провальной войны в Нагорном Карабахе, пытаются выйти из ситуации путем террора.

В частности, армянские националисты начали пропагандировать в обществе мысли о возмездии в странах, которые по их мнению, стали причиной краха армянской армии против Азербайджана.

В армянском сегменте соцсетей активно тиражируют информацию об "отряде смертников". Первым на это обратил внимание главный редактор журнала «Национальная оборона» Игорь Коротченко.

"В ряде армянских Telegram-каналов появилась информация о формировании отрядов смертников из числа заключенных, отбывающих длительный срок в Армении за совершение особо опасных преступлений", — написал военный эксперт.

По его словам, их планируется отправлять на те участки фронта, где идут наиболее ожесточенные бои.

Однако, при детальном изучении этих призывов, оказалось что цели у "бравых армянских фидаинов" совсем иные, и отдавать свои жизни в войне с азербайджанцами, они даже не собираются. По мнению, армянских комментаторов, такие "отряды смертников" в борьбе против азербайджанской армии, которая ведет в основном бесконтактную войну с использованием большого количества дронов, не будут иметь эффекта, а потому предложено их задействовать в борьбе "за правое дело" в странах, которые не поддержали Ереван в войне в Нагорном Карабахе.

Первом делом, "акты возмездия", как это называют в среде армянских националистов, решено провести в Турции и в России. Националисты из партии "Дашнакцутюн" недовольны решением Кремля, который выбрал максимально нейтральную позицию в Карабахской войне.

Отметим, что у разношерстной армянской диаспоры по всему миру имеется большой по реализации актов устрашения посредством терактов. Так было в 1977 году, когда армянская молодежь устроила в Москве тройной теракт, взорвав московское метро, на перегоне между станциями «Измайловская» и «Первомайская», продуктовый магазин № 15 на улице Дзержинского (ныне Большая Лубянка) и продовольственный магазин № 5 на улице 25 Октября (ныне Никольская). В результате погибли 7 человек, 37 были ранены. Причиной тому были требования о независимости Армении от Советского Союза. Помимо прочего, десятки терактов были устроены в Европе, жертвами которых стали в основном турецкие дипломаты. /smi6.ru/

Армения должна прекратить деятельность западных институтов и запретить финансирование Западом армянских НПО

Директор института ЕврАзЭС Владимир Лепехин призвал Армению прекратить деятельность западных институтов на территории страны и запретить финансирование Западом армянских НПО. В противном случае, по словам российского эксперта, Армения столкнется с серьезными проблемами, вплоть «до потери Нагорного Карабаха».

В.Лепехин сказал в интервью Новости-Армения, что Россия проигрывает Западу информационную войну в Армении, потому что Запад тратит на свою пропаганду слишком большие суммы. По словам эксперта, хотя Россию такое положение дел не устраивает, но у нее пока нет возможности увеличить финансирование своей пропаганды.

«Запад же ведет наступательную, агрессивную политику, тратит огромное количество денег. Все структуры работают на одну цель — культурную ассимиляцию», — заявил эксперт.

Российский аналитик считает, что если Армения склонится перед этой политикой США и Европы, то результаты будут самыми плачевными. «В частности, для Армении это чревато потерей Карабаха. Я уже не говорю о возможных последствиях в виде гражданской войны, захвата части территории, превращения Армении в управляемую страну», — заявил Лепехин.

По мнению российского эксперта, единственное правильное решение в данной ситуации — это прекращение деятельности западных институтов в Армении и их агентов влияния, что уже сделала Россия.

Напомним, что с похожими заявлениями время от времени выступали известные российские политологи Сергей Марков и автор идеи Евразийского движения и председатель этой структуры, советник спикера Госдумы Александр Дугин.

Например, выражая отношение к установке в центре Еревана памятника генералу Гарегину Нжде, которого армяне считают героем Второй мировой войны, а Москва — военным преступником, Марков назвал этот факт «чудовищным»: «Открытие памятника Гарегину Нжде свидетельствует о наличии в армянском обществе неких мощных сил, которые ориентированы против России, ведь Россия является главным победителем германского нацизма. Подобный поступок Еревана выходит за все приемлемые форматы. Это должно потребовать решительной реакции России».

На прошлой неделе же он сделал другое, выражающее угрозу заявление: «Ереван не должен забывать, что разного рода дипломатические шаги могут в один момент прекратиться и за ними последуют экономические санкции в отношении Армении. Известно, что и Россия, и ЕС, и США оказывают огромную экономическую помощь Армении. Не исключено, что они будут постепенно уменьшать эту помощь, таким образом пытаясь надавить на руководство страны, чтобы она все-таки села за стол серьезных переговоров. А если ни то, ни другое не возымеет действие, тогда может повториться «апрель»».

Дугин в интервью армянскому СМИ заявил угрожающим тоном, что Армения, как кавказская страна, относится к Евразийскому пространству, и Россия не позволит ей перейти в другое геополитическое пространство: «Армения принадлежит Евразийскому пространству и цивилизации, будучи кавказской, христианской страной, традиционно занимающей свое место на геополитической карте Евразии, поэтому место Армении  — в Евразии. У Армении попросту нет другого места, либо Армения будет Евразийской, либо ее не будет вообще. Каждый проармянский человек должен быть евразийским, другого варианта не может быть. Задача армянских политиков – сохранить существующее. Членство Армении в Евразийском экономическом союзе и ОДКБ является гарантией ее существования. Я часто бываю в Ереване и вижу, что даже среди интеллигенции нет людей с такими четкими подходами.  Это тормозит и затягивает многие процессы».

Дугин в следующем своем заявлении еще раз особо подчеркнул, что основным гарантов существования Армении является Россия. «Для существования Армении необходимо, чтобы она была в составе ЕАЭС и ОДКБ, потому что, альтернатива означает вообще прекратить свое существование. Когда я говорю Армения, имею в виду также и Нагорный Карабах. Для сохранения ситуации нужно быть в Евразийском союзе. Если попытаются поставить какие-то ультиматумы, то будет поставлен вопрос существования Армении», — открыто и довольно жестко пригрозил Армении кремлевский рупор.

PUTİN PAŞİNYANI ƏLƏ SALIB... - Erməni komandirlər isə İrəvanı təslim olmağa çağırır

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllini inkar etməzdən bir az əvvəl Rusiya prezidenti Vladimir Putinə zəng edib. “168.am” nəşrinin yazdığına görə, yaranmış vəziyyəti müzakirə edən baş nazir, atəşkəs üçün edə biləcəyi konkret güzəştlərdən danışıb və təkliflərini Azərbaycan rəhbərliyinə çatdırmağı xahiş edib.

Putin cavabı isə onun üçün gözlənilməz olub. Ermənistan təmsilçisinə qulaq asan Prezident sakit formada ondan bütün şərtləri yazılı şəkildə ona çatdırmağı xahiş edib. Qəzet yazır ki, N. Paşinyan bu cavabdan möhkəm pərt olub.

Putinin reaksiyası Paşinyanın artıq həmkarları arasında ciddi qəbul olunmadığını, onun ələ salındığını göstərir. Müşahidəçilər İrəvanın düşdüyü böhranlı vəziyyəti təkcə Azərbaycanın cəbhədə Ermənistan ordusunu darmadağın etməsi və geosiyasi səbəblərlə yox, həm də Paşinyanın qüsurlu şəxsi keyfiyyətləri ilə də izah edirlər.

Baş nazirin “Facebook”-da canlı yayım açıb əhalini silaha sarılmağa çağırması isə bundan əvvəl rəsmi fərmanla elan olunmuş ümumi səfərbərliyin iflasından xəbər verir. Çünki səfərbərlik haqqında döyüşlərin ilk günündə verilən fərmanda yaş məhdudiyyəti qoyulmamışdı və 55 yaşadək kişilərin Ermənistanı tərk etməsi qadağan edilmişdi.

Bu nəticəyə gətirən səbəblərdən biri döyüş meydanındakı qüvvələrin artıq məğlub əhval-ruhiyədə olmasıdır. Xatırladaq ki, separataçıların rəhbəri Araik Artunyanın ona məktubla müraciət edərək qüvvələrinin tükəndiyini və döyüşlərin dayandırılmasının zəruriliyini bildirməsi real vəziyyətin necə olduğundan xəbər verir.

Dünən Ermənistanın ön cəbhədə döyüşən yarımhərbi “Yerkrapa” təşkilatının rəhbəri Yura Aleksyan da “Hraparak“ nəşrinə verdiyi müsahibədə əsgərlərin kütləvi qırğına verilməsinin mənasız olduğunu bəyan edib və təcili diplomatik vasitələrlə atəşkəsə nail olmağın vacibliyindən danışıb.

Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin bu gün yaydığı məlumat erməni tərəfinin etiraf etdiyi ağır vəziyyəti tamamilə təsdiq edir: “...Ermənistan silahlı qüvvələrinin cəbhənin Xocavənd istiqamətində mövqe tutan 155-ci artilleriya alayının D-20 batareyasının şəxsi heyəti arasında çoxlu sayda yaralanan var. Onların təxliyəsi üçün nəqliyyat vasitəsinin çatışmazlığı və yolların bağlı olması məlum olub. Hadrut qəsəbəsindən şimalda yerləşən düşmənin artilleriya bölmələrinə yeni gətirilmiş könüllülər atəş mövqelərini tərk edərək qaçıb… 543-cü alayın müdafiə sahəsinə vurulan atəş zərəri nəticəsində şəxsi heyət arasında xeyli itki var. Alay komandiri yaralanıb, onun müavini, tabor komandiri Araik Hovakimyan, onun müavinləri, minaatan batareyası və bölüyünün komandirləri məhv edilib. 1-ci taborun bir bölüyünün şəxsi heyəti döyüşə girməkdən imtina edib”. /konkret.az/

Heydər Əliyev: "Mənim dövrümdə Ermənistana bir qarış da torpaq verilməyib!" - TARİXİ MÜSAHİBƏ

Azərbaycanın 20-ci əsrin ikinci yarısını əhatə edən tarixinə öz möhürünü vurmuş, ölkəmizə üst-üstə 23 il rəhbərlik etmiş Heydər Əliyevin 1990-cı ildə verdiyi müsahibəni ixtisarla sizə təqdim edirik.

Tanınmış jurnalist, mərhum Elmira Əmrahqızına (Əhmədovaya) verilmiş müsahibə 1990-cı ildə "Ulduz" jurnalının 6-cı sayında çap olunmuşdur.

 Əziz oxucu! Sənin mühakimənə təqdim etdiyim bu materialın dərin məsuliyyətini yaxşı başa düşürəm. Çünki oxuyacağınız bu müsahibə hər şeyi həqiqətin və yenə də həqiqətin tərəzisində ölçmək baxımından çox vacibdir. Bu sətirləri yazarkən mənə elə gəlib ki, xalqımıza hava, su, işıq kimi gərək olan həqiqətin arxasınca gedirəm və nağıllarda təsvir olunan yolayrıclarında qalmışam. Gah ağ qoçun, gah da qara qoçun tərkindəyəm. Çünki müsahibim olan adama bizim münasibətimiz belə olub. Gah işıqlı, gah zülmətli... Və bu qaranlıqla işıq bizim xalqın qərarında, hökmündə yanbayan yaşayıb. Ona ovuclarımız ağrıyana qədər əl çalmışıq, qədərin çərxi dönəndə isə arxasınca qələm çalmışıq...

- Faciəli yanvar hadisələrindən xeyli keçməsinə baxmayaraq, xalqın çöhrəsindən matəmin izləri çəkilmir. Yəqin ki, uzun müddət də getməyəcək. Bu ağır dəqiqələrimizdə nə demək istərdiniz?

- Ən əvvəl onu demək istərdim ki, Azərbaycanda bu iki ildə vəziyyətin son dərəcə mürəkkəbləşməsi məni çox narahat edir, incidir. Bu, mənim üçün əsl faciədir. Ancaq təəssüf ki bəzi səbəblərə görə bu işlərə qarışmamışam. Yanvarda vəziyyətin daha böhranlı hala düşməsi mənə məlum idi. Böyük intizar və narahatlıq hissi ilə yaşayırdım. Ancaq yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Azərbaycana Sovet ordusunun böyük qoşun hissələrinin göndərilməsi və bunun ucbatından xalqımın böyük qurbanlar verməsi, günahsız adamların qətlə yetirilməsi məni son dərəcə ağrıtdı. Onu da qeyd edim ki, Azərbaycanda başlanan xalq hərəkatı və onun qaldırdığı bəzi çox ciddi problemlər respublikanın keçmiş rəhbərliyini çox narahat edib və bu məsələləri mənim adımla bağlamağa çalışıb, bu da tam yanlışdır. Mənim Xalq Cəbhəsi ilə heç bir əlaqəm olmayıb, rəhbərləri ilə tanış deyiləm. Bu illərdə çalışmışam ki, respublikanın heç bir işinə qarışmayım. Lakin yanvar hadisələrindən bir gün qabaq mənə ittifaq rəhbərliyindən belə bir təklif gəldi ki, Azərbaycanda vəziyyət çox pisləşib, mənim öz imkanlarımdan istifadə etməyimə böyük ehtiyac var ki, gərginlik aradan götürülsün. Yuxarıdan aldığım bu təklifdən sonra çox fikirləşdim, hətta Azərbaycan xalqına böyük bir məktub da yazdım. Gecəni isə yatmadım, demək, mənə müraciət ediblər, demək, mənim doğma respublikama, xalqıma köməyim dəyə bilər. Ancaq təəssüf ki, bu söhbət yanvarın 19-da olub. 20-də bildim ki, Bakıda böyük faciə baş verib. Belə bir halda heç bir tədbir görə bilməzdim. Mən özüm üçün onu borc bildim ki, bir azərbaycanlı kimi, respublikanın keçmiş siyasi rəhbəri kimi bu hadisələrə öz fikrimi bəyan edim. O vaxt Moskvadan uzaqda sanatoriyada müalicə olunurdum. Onu da bilirdim ki, fikrimi bəyan etməyim mənə çox ağır oturacaq. Ancaq buna baxmayaq yanvarın 21-də, Moskvada respublikanın səfarətxanasına gəldim, mətbuat konfransında çıxış etdim.

- Azərbaycanda baş vermiş həmin hadisələrə necə siyasi qiymət verərdiniz?

- Yanvarın 21-də Azərbaycanın səfarətxanasında öz fikrimi açıq dedim və yenə təkrar edirəm: ölkənin siyasi rəhbərliyi tərəfindən görülmüş bu tədbir düzgün deyildi. Buna etirazımı bildirim. Belə hesab edirəm ki, gərək vəziyyət bu dərəcəyə catdırılmayaydı. Bu gərginlik bir gündə yaranmayıb, Azərbaycanda, Ermənistanda, DQMV-də aylarla, illərlə gedən proseslər gətirib buna çıxarmışdı. Gərək respublika rəhbərliyi, xüsusən Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin keçmiş birinci katibi Vəzirov, ittifaqın rəhbərliyi bu proseslərin qarşısını vaxtında alaydı ki, hərbi aksiyaya yol verilməyəydi. Azərbaycana qoşun göndərilməsi, çoxlu insan tələfatı bizim Konstitusiya əleyhinə, demokratiya əleyhinə olan addımdır. Biz ölkədə hüquqi dövlət yaradırıq, lakin eyni anda hüquqi dövlətə uyğun olmayan hərəkət edirik. Bu tədbiri pislədiyimə görə təəssüf ki, mənim üstümə hücumlar artdı. Fevralın 4-də “Pravda” qəzeti “Aliyevşina ili plaç po sladkomu vremeni” adlı başdan-ayağa quraşdırma, böhtan, əsası olmayan bir məqalə dərc etdi.

- Müəllif Əfəndiyev bütün respublika qəzetlərində belə bir məqalə yazmaması və ona imza atmaması barədə bəyanat vermişdir...

- Elədir. Müəllif mənə fevralın 6-da, 8-də, 10-da öz dəst-xətti ilə yazılmış üz fototeleqram göndərib, o teleqramlarında məndən üzr istəyib yazır ki, bu, böhtandır. O "Pravda" qəzetinə də eyni məzmunlu teleqram göndərib. Mən qəzetin redaktoru Frolova teleqram vurub tələb etdim ki, bu məqalə barədə öz fikrimi izah etməyə imkan versinlər. Sonra telefonla da danışdım. O mənə dedi ki, hələ məsələni aydınlaşdırmamışam, bizim müxbir Bakıdan qayıdıb, hər şeyi aydınlaşdırıb sizə məlumat verərik. Artıq bir ay keçməsinə baxmayaraq, səs-soraq yoxdur. Bu necə demokratiyadır, necə aşkarlıqdır? Bütün bunlar da məni çox incidir.

- Yalanı da "Pravda" qəzeti danışır...

- Bəli, adı "Pravda" qəzetidir, özü isə yalan danışır. Başa düşdüm ki, mənim başıma bir toxmaq vurdular, yəni sən səsini çıxartma! Lakin mən səsimi çıxardıram. Çünki xalqım belə ağır vəziyyətdə olan vaxtda mən səsimi boğa bilmərəm. Baxmayaraq ki, nə səhhətim yaxşı deyil, nə də ətrafımdakı siyasi iqlim. Ancaq bunların heç birinə baxmayaraq, nə qorxuram, nə də çəkinirəm. Mən həqiqət yolunda, ədalət yolunda həmişə çalışmışam və bu yoldan heç vaxt geri dönməyəcəm. Respublikada yaşamasam da, xalqımlayam, ürəyim xalqımın ürəyi ilə bir vurur. Ən böyük arzum budur ki, tezliklə bu bəlalardan qurtaraq.

- Respublikamızda son ildə gərginləşən milli konflikt çoxdan başlayıb. Qonşularımız bəlkə də 10-20 il buna hazırlıq görüblər, Azərbaycana qarşı xüsusi provokasiya və təcavüz planları hazırlayıblar. Sizin bunlardan xəbəriniz olubmu və heç olmasa, qapı arxasında bu məsələlər müzakirə olunubmu?

- Bilirsiniz, erməni millətçiləri DQMV-nin Ermənistana verilməsini həmişə öz niyyətlərində tutublar. Xatirimdədir, 1966-cı ildə Azərbaycanla Ermənistanın sərhəd rayonlarında torpaq məsələləri çox kəskin vəziyyət almışdı. O vaxtlar Ermənistan KP MK-nın birinci katibi Koçinyan idi. Belə bir fikir də yaranmışdı ki, bu məsələyə yuxarıda baxılsın. Mən o vaxtlar MK-da işləmirdim, dəqiq deyə bilmərəm. Zənnimcə, bu işə Brejnev qarışıb demişdi ki, bu məsələni qaldırmaq olmaz. Bəzi tarixi materiallardan bilirəm ki, 1948-ci ildə böyük bir qrup azərbaycanlı məcburən Ermənistandan Azərbaycana köçürülüb. Bu, səhv siyasət olub, təəssüf ki həmin haqsızlığa o vaxtkı Azərbaycan rəhbərləri də razılıq veriblər və bunun nəticəsində Ermənistan ərazisində əsrlər boyu yaşamış adamlar yurdlarından qovulub Azərbaycanın əsasən səhra rayonlarında, olduqca ağır iqlim və həyat şəraitində yaşamağa məcbur olmuşlar. 1948-49-cu illərdə Ermənistan rəhbərliyi DQMV-nin Ermənistana verilməsi məsələsini də qoymuşlar, ancaq buna Azərbaycan rəhbərliyi lazımi cavabı vermişdi. Ədalətlə demək lazımdır ki, Moskvanın o zamankı siyasi rəhbərliyi də həmin iddianın ziyanlı və lüzumsuz olduğunu bildirmişdi. Məsələ bununla bitmişdi. 1960-cı ildə Ermənistan KP MK-nın birinci katibi Koçinyan başda olmaqla bəzi millətçi ruhlu ziyalılar, yazıçılar bu məsələni yenidən qaldırmışdılar və bu dəfə də Moskvada qarşısı alınmışdı. Mən işlədiyim dövrdə bilirdim ki, DQMV-də millətçilik ruhu ilə yaşayan adamlar var və onlar Ermənistandakı həmfikirləri ilə sıx əlaqə saxlayır, DQMV-nin Ermənistana verilməsi haqda öz fikirlərini həyata keçirməyə cəhd göstərirlər. Əlbəttə, bütün bunlar gizli aparılırdı. Yaxşı yadımdadır, 1973-cü ildə DQMV-nin rəhbərliyini dəyişdik, yeni rəhbərlik seçdik. Qeyd edim ki, DQMV-nin yeni rəhbərləri belə fikirlərin inkişafına yol vermirdilər. Birinci katib seçiləndən bir ay sonra, 1969-cu ilin sentyabrında Ermənistan KP-nin birinci katibi Anton Koçinyana zəng edib, onunla görüşmək istədiyimi bildirdim. Görüşümüz Qazax rayonu ilə İcevan rayonunun sərhədində oldu. Mən məsələni qəti qoydum və Koçinyana təklif etdim ki, Ermənistandakı millətçi adamları öz ərazi iddialarından çəkindirmək üçün əməli, konkret işlər görsün. Zənnimcə o görüşümüz səmərəli oldu. Çünki sonrakı dövrlərdə respublikalarımız arasında bizi narahat edən məsələlər baş vermədi. 1975-ci ildə DQMV-nin plenumunda vilayət partiya komitəsinin katibi Gevorkov beynəlmiləlçilik tərbiyəsinə həsr etdiyi məruzəsində bəzi millətçi ünsürləri tənqid etmiş, o cümlədən Ermənistandakı millətçi ruhlu adamların DQMV-də sabitliyi pozmağa çalışdıqlarına dair konkret faktlar gətirmiş, indi hamı üçün öz çirkin əməlləri ilə məşhur olmuş Zori Balayanın adını çəkmiş, daşnak Andronikin xalq qəhrəmanı kimi təbliğ olunmasını tənqid etmişdi. Məhz buna görə də millətçi ünsürlər yenidən baş qaldırdı və ilk növbədə Gevorkovun, eləcə də DQMV partiya komitəsinin əleyhinə cürbəcür hərəkətlər başlandı. Moskvaya, başqa yerlərə teleqramlar vuruldu, vəziyyət gərginləşdi. İki ay sonra Moskvada Dəmirçyanla görüşüb dörd saat söhbət etdik. Ona bildirdim ki, DQMV-nin problemlərini vilayətin və Azərbaycanın rəhbərliyi həll etməlidir, Qarabağın işlərinə ayrı-ayrı şəxslərin qarışması ümumi münasibətimizə ancaq ziyan vurar və biz buna yol verə bilmərik. Bu dəfə yenə ara sakitləşdi.

- Qarabağdan başqa da onların ərazi iddiaları olub. Axırıncı dəfə Qazax rayonunun xeyli sərhəd torpağı verilib. Bu barədə siz nə deyə bilərsiniz? Heç olmasa, sonuncu torpaq iddiasına təsir göstərə bilərdinizmi?

- Bu suala cavab verirəm. Ancaq əvvəlcə bir faktı nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm. Mən 1987-ci ilin may ayında xəstələndim. Sağalandan sonra bir-iki ay işlədim. O dövrdə Ermənistandan bir məktub aldım. Müəllifi Qarabağ cəmiyyətinin rəhbərlərindən olan İqor Muradyandır. Təəssüf, məktub yanımda deyil. Bu, həyasız bir adam tərəfindən yazılmış məktubdur. Məktubda mən təhqir olunuram, hədələnirəm. Məktub müəllifi bildirir ki, onlar mənimlə mübarizə aparacaqlar, çünki Qarabağın Ermənistana verilməsinə mane oluram. Məktubda erməni terroristləri tərəfindən öldürülmüş azərbaycanlıların və türklərin siyahısı göstərilib. O məktubu ailə üzvlərimdən başqa heç kəs görməyib. Bir neçə ay bundan qabaq Ermənistanda rus dilində çıxan "Kommunist" qəzetində Zori Balayanın "Artsaxın ağrısı və ümidi" adlı məqaləsi çap olunmuşdu. O da haqqımda çox hədyanlar yazır, Qarabağın Ermənistana verilməməsində məni günahlandırır. Məqalədə göstərir ki, o və Silva Kaputikyan mənim barəmdə Moskvaya cürbəcür məktublar göndərib. İqor Muradyan isə mənim məhkəməyə cəlb olunmağımı tələb etmişdi. Sonralar bildim ki, Moskvada işləyərkən erməni millətçiləri Balayan, Kaputikyan, Muradyan mənim haqqımda cürbəcür məktublar göndərmişlər.

- Sizin arxanızca respublikamızdan da anonim məktublar gəlib?

- Bəli, təxminən, 1986-87-ci illərdə mənim haqqımda böhtan dolu anonim məktublar respublikamızdan və Ermənistandan gəlmişdir. Və mənə sonralar aydın oldu ki, İ.Muradyan və Z.Balayan kimiləri mənim əleyhimə uzun müddət işləyiblər. Torpaqlar haqqında sualınıza cavab verim. 1969-cu il iyulun 14-dən 1982-ci ilin dekabrın 3-nə kimi Az.KP MK-nın birinci katibi olmuşam. Bu müddətdə Azərbaycan ərazisinin bir qarışı da Ermənistana verilməyib. Bu faktdır. Baxmayaraq ki, Ermənistan tərəfindən ayrı-ayrı yollarla torpaqların alınmasına cəhdlər olurdu, lakin mən bunların qarşısını həmişə almışam.

- Onlar hansı yolları təklif edirdilər?

- Açıq heç nə demirdilər. Bəzi rəhbər işçilər vasitəsilə mənə çatdırırdılar ki, biz gərək Ermənistanla Azərbaycanın xəritəsini dəqiqləşdirək. Guya burada müəyyən səhvlər buraxılıb. Mən isə hamıya deyirdim ki, bizim sərhədimiz məlumdur və heç nəyi dəyişdirməyə ehtiyac yoxdur. Yadımdadır ki, Kəlbəcər rayonu ilə sərhəddə qızıl mədəni var idi. Orada qızıl axtarmaq bəhanəsi ilə ermənilər bizim torpağa keçmişdilər. Bunu bilən kimi respublika Nazirlər Sovetinə, Kəlbəcər rayon rəhbərliyinə göstəriş verdim ki, yubanmadan onları çıxartsınlar və biz məsələni həll etdik. Ancaq siz deyirsiniz ki, mən bu torpaqların verilməsinə təsir göstərə bilərdim, ya yox?

- Qazaxda olan hadisə. Toqquşma...

- Bəli, bunu mən bildim. Eşitmişdim ki, orada ermənilər və azərbaycanlılar arasında vuruşma olmuşdur. Ancaq işin nə yerdə olduğunu, hansı tədbirlər görüldüyünü bilmədim. Bilirsiniz, mən işləyən dövrdə həm Siyasi Büroda, həm də SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini vəzifəsində mənim öz sahəm var idi. Mənim Azərbaycandan gəlməyimə və xüsusən də Azərbaycanın işinə qarışmağıma burada çox qısqanc yanaşırdılar. İkincisi, təəssüf ki məndən sonra Azərbaycana rəhbərlik edən yoldaşlar, xüsusən Kamran Bağırov məndən məsləhət almağa özlərində ehtiyac hiss etməmişlər. Ona görə də bu işlərə qarışmamışam və qarışmağa mümkünatım da yox idi.

- Bəs Ermənistana xeyli sahənin verilməsini eşitdikdə bu sizə necə təsir etdi?

- Nə qədər sahənin verilməsini bilmədim. Onu bildim ki, Bağırovla Dəmirçyan sərhəddə görüşüb, ümumi razılığa gəliblər.

- İki il davam edən bu konflikt kəskin ziddiyyətlərə aparıb. Necə bilirsiniz, bu konfliktdən vaxtında çıxmaq olardımı?

- Qətiyyətlə deyirəm ki, bu konfliktin qarşısını almaq olardı. Hər şey Qarabağ məsələsindən başlayıb və bu fikirdəyəm ki, həmin məsələ yeni qaldırılan vaxtı Azərbaycan KP MK rəhbərliyi ciddi, qəti təbdirlər görməliydi. Ermənistan rəhbərliyi ilə sıx əlaqə saxlamalıydı, çünki məsələni qaldıran Ermənistan Respublikası olub. Bir fikirlə heç vaxt razılaşmaram ki, guya bu məsələni Dağlıq Qarabağ əhalisinin özü qaldırıb. Mən DQMV əhalisi ilə dəfələrlə görüşmüşəm, vilayətin bütün rayonlarında olmuşam, ermənilərlə də çox söhbət etmişəm. Bir nəfər də deməyib ki, Qarabağ verilsin Ermənistana. Bir faktı da xatırladım. DQMV-nin 50 illik yubileyi idi. Vilayət "Xalqlar Dostluğu" ordeni ilə təltif olunurdu, oradakı çıxışımda dediyim bir cümləni erməni millətçiləri indi də bağışlaya bilmirlər. Mən bəzi əhval-ruhiyyələri hiss edərək demişdim ki, “DQMV Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir və ayrılmaz hissəsi olaraq qalacaq”. Yenə təkrar edirəm, bu konflikt Qarabağ əhalisinin təşəbbüsü ilə deyil, Ermənistanda yaşayan Balayan, Muradyan kimi adamların, onların millətçi təşkilatlarının fəaliyyəti nəticəsində qalxıb və ilkin mərhələdə bu vəziyyətin qarşısı mütləq alınmalı idi. Sonra azərbaycanlılar Ermənistandan kütləvi surətdə didərgin salındılar. DQMV-dən, öz doğma torpağından, Stepanakertin (indiki Xankəndi - red.) fabrik və zavodlarından qovanda da bunun qarşısını almaq olardı, çünki hələ nə Sumqayıt hadisəsi var idi, nə də böyük qurbanlar. Azərbaycan və Ermənistan respublikalarının rəhbərliyi ziddiyyətin bu dərəcəyə çatmaması üçün əməli işlər görməliydi. Bu məsələlərə SSRİ-nin siyasi rəhbərliyi də ciddi yanaşmalıydı. Təəssüf, bunlar olmamışdır. Sonra Sumqayıt baş verdi, azərbaycanlılar Ermənistandan qovuldular. 1988-ci ilin fevralında güclənən konfliktlərə, ümumiyyətlə, Qarabağ məsələsinə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyəti yalnız iyun ayında baxdı. Həmin vaxt əslində nə qərar qəbul etdilər? Heç nə! Mənə elə gəlir ki, əgər konflikt başlayanda - 1987-ci ilin sonlarından ölkə rəhbərliyi “DQMV Azərbaycanın tərkibindədir və Azərbaycanın suverenliyini pozmaq olmaz!” deyə öz qəti, aydın, həlledici mövqeyini bildirsəydi, hər şeyin qarşısı alınardı, belə faciələr də baş verməzdi.

- Ümumiyyətlə, o dövrdə başlanan hadisələrin üstündən sükutla keçdilər. 1987-ci ildə Ermənistandan qovulan azərbaycanlılar haqqında nə mərkəzi, nə də respublika mətbuatı yazdı, heç özümüzünkülər də bu barədə danışmağa imkan vermədi...

- Belə hesab edirəm ki, bu, respublika rəhbərliyinin, xüsusən Vəzirovun ən böyük siyasi səhvlərindəndir. Şübhəsiz ki, həm də Sovet rəhbərlərinin siyasi səhvidir. Bir şeyə məəttəl qalıram: 200 min azərbaycanlı 2-3 gün ərzində öz yurd-yuvalarından qovalanıb töküldülər Azərbaycanın şəhər və kəndlərinə, ac-yalavac yaşayırlar. Respublika hökuməti isə buna siyasi qiymət vermir. İndi SSRİ hökuməti Azərbaycandan çıxmış ermənilərin vəziyyəti haqqında xüsusi qərar qəbul etmişdir. Bəs nə üçün o vaxt Ermənistandan sürgün olunan azərbaycanlıların aqibəti haqqında düşünülməmişdir, lazımi qərar qəbul edilməmişdir? Buna cavab tapa bilmirəm.

- Azərbaycanda gedən hadisələrin fonunda AXC hərəkatını necə qiymətləndirirsiz?

- Ölkədə cürbəcür yeni, qeyri-formal təşkilatların yaranması Azərbaycandakı ictimai-siyasi ab-havaya öz təsirini göstərmişdir. Ancaq AXC-in yaranmasının əsas səbəbi Qarabağ hadisələri olmuşdur. Həm də bu proses eyni zamanda Qarabağ hadisələrinin respublika və ölkə rəhbərliyi tərəfindən vaxtında, lazımi dərəcədə qiymətləndirilməməsi nəticəsində baş vermişdir. Düzdür, mən AXC-in heç bir məramnaməsi, proqramı ilə tanış deyiləm. Moskvada yaşadığıma görə ancaq respublika mətbuatında yazılanları oxuyuram. Mənə çatan məlumatlardan onu deyə bilərəm ki, AXC Azərbaycanda böyük qüvvədir, xalqa təsir edə bilir. Onun daxili quruluşunu da bilmirəm. 20 Yanvar hadisələrindən sonra bildim ki, guya AXC-in xüsusi müdafiə komitəsi olubdur.

- Müdafiə komitəsi Qarabağın, Ermənistanla sərhəd rayonlarının qorunması üçün yaradılmışdı. Bunun Bakı hadisələrinə heç bir dəxli yoxdur...

- Mən qəzetlərdən oxuduğumu deyirəm. Hətta müdafiə naziri Yazova sual verdilər ki, nə vaxt Azərbaycandan çıxacaqsınız? O dedi ki, Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin müdafiə komitəsinin bütün quruluşunu ləğv etməyincə biz oradan getməyəcəyik. Deyirlər, AXC-də cürbəcür qruplar, təmayüllər var. Ancaq ümumi fikrim budur: AXC Azərbaycan xalqının hüququnu müdafiə etmək üçün böyük qüvvədir. Mənə elə gəlir ki, əgər AXC olmasaydı, Azərbaycanın suverenliyinin qorunması çətin olardı. Təəssüf ki, respublikanın siyasi rəhbəri Azərbaycanın suverenliyi haqqında heç düşünmürdü. Mənə məlumat çatdı ki, Şuşanın yaxınlığında Topxana meşəsi dağıdılıb. Ora Yerevandan çoxlu inşaat materialları gətirilib və zavod tikintisinə başlanır. Bu məsələni də AXC qaldırıb. Bəs respublika rəhbərliyi bunun qarşısını vaxtında niyə almayıb? Rəhbərliyin Topxananın dağılmasına biganə yanaşması məni çox narahat etdi. AXC-nin vaxtında gördüyü işlər nəticəsində Topxana meşəsinin yerində zavod tikilməsi ləğv olundu. Xalq Cəbhəsi öz nüfuzunu göstərdi və sübut etdi ki, respublika hökumətindən daha çox AXC xalqın suverenliyini, tarixini, ənənəsini, abidələrini qorumaq fikrindədir. Əgər AXC belə bir məramla çıxış edirsə, bunu ancaq alqışlamaq lazımdır.

- Sizcə, Azərbaycan öz gələcəyi üçün hansı yolu seçməlidi?

- Bunu gərək Azərbaycan xalqının özü təyin etsin.

- Respublikada sizi istəyənlər də, istəməyənlər də güclü bir şəxsiyyət olduğunuzu etiraf edirlər. Son illər istər mətbuatda, istərsə camaatın söz-söhbətində tənqidlərə məruz qalırsınız. Bu tənqidlərin içərisində haqlı da var, haqsız da var...

- Ədalətsiz, böhtan xarakteri daşıyan tənqidlər son iki ildə baş vermişdir. Əlbəttə, bu, ayrı-ayrı şəxslərin işidir. Onlar bir para jurnalistləri ələ alıb, cürbəcür vasitələrlə belə məqalələrin yazılmasına və çap olunmasına nail olurlar. Elə götürün “Pravda” qəzetindəki məqaləni. O məqalənin bütün məzmununa baxanda başa düşə bilmirəm, axı mənim günahım nədədir? Təəssüf ki, o adamlar başa düşmürlər ki, məni ləkələməklə xalqın tarixinin böyük bir hissəsini ləkələyirlər. Həqiqət gec-tez öz yerini tapacaq. Bu böhtanlar, quraşdırmalar görülən işlərin mahiyyətini itirə bilməz. Şübhəsiz ki, o dövrdə mənim şəxsi fəaliyyətimdə, respublika partiya təşkilatının fəaliyyətində müxtəlif səhvlər olubdur. Bəzilərini düzəltmişik, bəzilərini yox. Qalanlarını sonradan gələnlər düzəltməli idilər. Bu, dialektikanın qanunudur. Ümumiyyətlə, mənim dövrüm tərəziyə qoyulsa, müsbət qiymətləndirilməlidir. Bunu tarix göstərəcək. Tarix hər şeyi öz yerinə qoyacaq.

- Brejnevin Bakıya gəlməsi ilə bağlı təntənəli qəbullar, ona bağışladığınız qiymətli, brilyant qaşlı üzük, onun şərəfinə tikilmiş dəbdəbəli saray barədə nə deyə bilərsiniz?

- Burada da çox böhtanlara yol verilib. Birincisi, Brejnevin təntənəli qəbul məsələsi. Gəlin açıq danışaq. O dövrdə harada Brejnevi təntənəsiz qəbul edirdilər? Brejnev gedirdi Bolqarıstana, ona BXR Xalq Qəhrəmanı adını verirdilər, gedirdi Çexoslovakiyaya, Almaniyaya, yenə həmçinin. Bu təntənələr o dövrün dəbi, ənənəsi idi. Mən bu ənənədən çıxa bilərdimmi? Ona görə yox ki, qorxurdum. Xeyr. Mən bunu təbii hesab edirdim. 1960-cı ildə Xruşşov Bakıya gəlmişdi. Mən də onun qəbulunda şəxsən iştirak edirdim. Onu daha təntənəli qəbul etmişdilər. Brejnevin getdiyi bütün respublikalardakı təntənəli qəbulların hamısında iştirak etmişəm. Hətta biz, müttəfiq respublikalar bu təntənəli qəbullar barəsində təcrübəni, bəzi təntənə elementlərini bir-birimizdən öyrənirdik, çalışırdıq ki, heç kəsdən geri qalmayaq. Bunun üçün heç kəsi günahlandırmaq olmaz. Ancaq indi belə çıxır ki, Brejnev təkcə Azərbaycanda təntənəli qəbul olunub. Bunu da bilməlisiniz ki, Brejnev şəxsiyyət kimi yox, ölkə rəhbəri kimi qarşılanırdı. Çalışırdıq ki, respublika əhalisini Rusiyaya, Ümumittifaq dövlətinə, partiyanın MK-na sədaqət ruhunda tərbiyə edək. Ona münasibət, hörmət, ehtiram onun tutduğu yüksək vəzifəyə aid idi. O ki qaldı üzüyə... Mən ona qaşlı üzük verməmişəm. Bu yalandır, uydurmadır. Brejnev son dəfə Bakıya gələndə təyyarədən düşəndə sol əlinin barmağında kişi üzüyü var idi, məndə bunu sübut edəcək fotolar var. Bu, qaşlı üzük deyildi, adi metaldan, dördbucaq formalı idi. Mən bu üzüyü onun barmağında Moskvada da görmüşdüm. O bəzən belə şeylər gəzdirirdi. Azərbaycanda Brejnevin şərəfinə saray tikilməsi məsələsi... Bu da yalandır. Azərbaycan böyük respublikadır, Bakı da böyük şəhərdir. Moskvadan, xarici ölkələrdən Bakıya çox qonaqlar – prezidentlər, baş nazirlər, krallar gəlirdilər. Lakin belə adamları yerləşdirmək üçün qonaq evimiz, rezidensiyamız yox idi. Müqayisə edin: 1970-ci ildə Azərbaycanda neçə mehmanxana var idi, 1970-1980-ci illərdə neçəsi tikilib. Yadımdadır, Azərbaycanın 50 illik yubileyini keçirəndə qonaqları yerləşdirə bilmirdik. Bir dəniz kənarında "İnturist", Salyanski kazarmanın yanında isə "Naxçıvan" mehmanxanaları var idi. 2-3 il çətinlik çəkdik. Lenin meydanındakı “Azərbaycan” və “Abşeron”, vağzalın üstündəki “Qarabağ” və başqa mehmanxanalar tikildi. Mən çox ölkələrdə oldum. Qara dəniz sahillərindəki cürbəcür mülkləri gördüm. Bizim respublikamız bu sahədə geri qalırdı, kasıb idi. Qərara gəldik ki, respublikamızda lazımi bir qonaq evi tikilsin. 1974-cü ildə Amerika prezidenti Nikson birinci dəfə idi ki, Moskvaya gəlirdi. Onun SSRİ-yə səfər proqramında Bakıya gəlişi də nəzərdə tutulmuşdu. Mənim üçün bu çox qəfildən oldu. Prezidenti yerləşdirmək üçün layiqli qonaq evinin, ya mehmanxananın olmasını yoxlamaq üçün Moskvadan, bir çox təşkilatlardan, Xarici İşlər Nazirliyindən, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsindən nümayəndələr gəldilər. Qayıdanda Moskvaya məlumat verdilər ki, Niksonun Azərbaycana getməsi üçün heç bir şərait yoxdur. Niksonun gəlib-gəlməməyinin mənim üçün böyük fərqi yox idi. O Bakı əvəzinə Kiyevə getdi. Lakin respublikanın rəhbəri kimi, bir azərbaycanlı kimi bu, mənə çox toxundu. Bu necə dövlətdir ki, qonaq qəbul etməyə yeri yoxdur? Odur ki qonaq evi tikməyi qərarlaşdırdıq və bu çox uzun çəkdi, çünki qonaq evinin inşasını böyük tikinti təşkilatlarına deyil, Nazirlər Sovetinin Təsərrüfat İdarəsinin kiçik inşaat trestinə həvalə etdik. Orada Brejnevdən başqa xarici ölkələrin dövlət başçıları, nümayəndələri, indiki Siyasi Büronun bir sıra üzvləri də yaşayıblar. “Brejnev üçün ev tikilib” məfhumunun özü gülünc və məntiqsizdir. Məgər Brejnev Bakıda yaşamalı idi ki, ona ev tikək? Bir də kim güman edə bilərdi ki, Brejnev Bakıya gələcək, ya gəlməyəcək? Mən çox şadam ki, o ev tikilib. O həm xarici, həm də daxili quruluşuna görə gözəl memarlıq abidəsidir. Əgər belə bir memarlıq nümunəsini Azərbaycan xalqı üçün tikib qoymuşuqsa, deməli xeyirxahlıq işi görmüşük. Bu evi mən özümə deyil, respublikama, xalqıma tikmişəm.

- Bir insan kimi arzunuz?

- Ən böyük arzum Azərbaycanın vəziyyətinin yaxşılaşmasıdır. Mənim həyatım Azərbaycanla bağlı olub. Yeddi ildir ki, Azərbaycandan kənara düşmüşəm. Respublikamızın çətin vəziyyətə düşməsi məni çox incidir. Bəlkə də indiyə kimi məni heç nə bu qədər ağrıtmayıb. İstərdim ki, tezliklə torpaqlarımızda əmin-amanlıq yaransın. Azərbaycanın suverenliyi hər yerə həkk olunsun, heç vaxt pozulmasın və xalqımızın potensial imkanlarından daha səmərəli istifadə edilsin. Başlıca arzularım bunlardır.

- Çox sağ olun. Bəlkə siz məndən elə sual gözləyirsiniz, mən onu vermədim? Belə bir sualınız varmı? Söhbətlərimizə nə əlavə etmək istərdiniz?

- Əlavəm? İstəyirəm xalqımızda birlik olsun, milli qürur hissi daha güclü olsun, tariximizi sevən, el üçün yanmış şəxsiyyətlərimizin qədrini bilək... Niyəsə yadıma Nəriman Nərimanov düşdü. 1970-ci ildə N.Nərimanovun 100 illik yubileyi ərəfəsində materiallarla tanış olanda onun həyatının son dövrlərinin nə qədər faciəli olduğu məni çox ağrıtdı. N.Nərimanovun 100 illiyi 1970-ci ildə tamam oldu, yubileyini isə 1972-ci ildə keçirdik. Soruşa bilərsiniz ki, niyə? Çünki bu yubileyi keçirmək üçün iki il mübarizə aparmaq lazım gəldi. Çünki N.Nərimanova “millətçi” damğası vurulmuşdu.

- Stepan Şaumyanın oğlu tərəfindən təqiblər olurdu?

- Məni təqib etməyə onun iqtidarı çatmazdı. Moskvada olanda Azərbaycandan çıxmış ermənilərlə, o cümlədən Şaumyanın ailəsi ilə görüşüb söhbət etmişdim, əhval-ruhiyyələrini bilmişdim. Şaumyanın ailə üzvlərinin bu barədə fəaliyyət göstərməsi haqqında məndə məlumatlar yox idi. Ancaq millətçi ruhlu ermənilər açıq yox, gizli maneələr törədirdilər, cürbəcür kanallarla Mərkəzi Komitədə elə rəy yaradırdılar ki, guya N.Nərimanov böyük səhvlər buraxıb və bu səhvlər millətçilik nəzəriyyəsindən irəli gəlib, guya o yubileyi keçirilməyə layiq şəxsiyyət deyil. Nərimanovun abidəsini qoymaq bizim üçün nə qədər çətin olub! Mənim sinəmdə çox sirlər var! Heç kəsə demədiklərimi indi sizə açıram. Qoy xalqım bilsin! Bəzilərini indi açıram. İki dəfə Suslovun, Brejnevin yanına getdim, ancaq onlara Nərimanov barədə başqa informasiyalar vermişdilər. Əjdər İbrahimov İsa Hüseynovla birlikdə “Mosfilm”də N. Nərimanova həsr olunmuş dəyərli film çəkmişdi. Bizdən qabaq həmin filmə Moskvada baxmışdılar və ermənilərin təsiri altında olan Mərkəzi Komitənin bəzi məsul işçiləri həmin filmi qadağan etmişdilər. Bir sözlə, filmi buraxmırdılar, nə yubiley keçirməyə, nə də abidəni qoymağa imkan vermirdilər. Çalışdım, mübarizə apardım, neçə adamı inandırdım və axır ki, istəyimə nail oldum. Mərkəzi Komitədə N.Nərimanovun 100 illik yubileyinin keçirilməsinə dair qərara nail oldum. “Pravda” qəzetində N. Nərimanovun 100 illik yubileyinə həsr olunmuş böyük məqaləm getdi. N. Nərimanovun yubileyini böyük təntənə ilə keçirtdik. Bakıda möhtəşəm abidəsini ucaltdıq. N. Nərimanov haqqında gözəl filmə də icazə aldıq... Təəssüf ki, Moskvada filmi müəyyən qədər ixtisar etdilər, adını da dəyişdirdilər. Əvvəl adı “Doktor Nərimanov” idi. N. Nərimanovun adı geniş yayılmasın deyə adını “Ulduzlar sönmür” qoydular. Onun ev-muzeyini yaratdıq. N. Nərimanovun yubileyinə hazırlıq dövründə biz Ulyanovsk vilayətinin rəhbərliyinə müraciət etdik. N. Nərimanov Leninin silahdaşı olduğu üçün onun xatirəsinin Leninin vətənində əbədiləşdirilməsi haqqında təklif verdik. Razılıq aldıq. 1979-cu ildə Ulyanovsk şəhərində N. Nərimanovun böyük abidəsi ucaldı. Şəhərin böyük bir prospektinə N. Nərimanovun adı verildi. Ulyanovska getdim, abidənin təntənəli açılışında iştirak etdim. Bu niyə yadıma düşdü? Mən istəyirəm ki, xalqımızda birlik olsun. Kim idi N. Nərimanovun ayağının altını qazanlar? Bizim azərbaycanlılar. Onun öz silahdaşları. Onlar (adlarını tarixçilərimiz daha düzgün deyə bilərlər) Levon Mirzoyanla, Mikoyanla, Sarkislə birləşib, Kirovu yoldan çıxarıb N. Nərimanov əleyhinə blok düzəltmişdilər. Bax, bizim xalqın ən böyük bəlası bundan ibarətdir. N. Nərimanovun Leninə məşhur məktubu çox gözəl məktubdur, tarixdə ifşaedici bir sənəd kimi qalmışdır. Sonra həmin məktubu Moskvaya gətirdim. Dedim: Burada nə var? Güman edirəm ki, tarixçilərimiz elmi surətdə tədqiq edib, ona qiymət verməlidirlər. N.Nərimanov məktubda deyirdi ki, Azərbaycan Respublikasında sosializm quruluşu gərək Azərbaycan xalqının milli xüsusiyyətləri, milli ənənələri ilə əlaqədar olsun. Rusiyada olan üsulu burada kor-koranə tətbiq etmək olmaz... Məktubun əsas məzmunu bundan ibarət idi. Düzdür, burada çox ideyalar var, mən ancaq qısa məğzini deyirəm. Odur ki, yenə təkrar edirəm, arzum budur ki, xalqımız arasında birlik olsun. Tək N.Nərimanovun dövründə deyil, sonrakı mərhələlərdə də bizim respublikanın siyasi rəhbərliyində birliyin olması, öz şəxsi mənafeyinə görə başqasını satmaq, ona “millətçi” damğası yapışdırmaq və s. xoşagəlməz hallar millətin vəhdətini pozub. Tarixi izləsəniz, görərsiniz, respublikamızın başına bəlalar belə şeylərdən gəlib. Mir Cəfər Bağırovun ətrafındakılar kimlər idilər? Ermənilər, yəhudilər... 1937-38-ci illərdə adamlarımızı, xüsusən ziyalarımızı qıranlar kimlər idilər? Qriqoryanlar, Markaryanlar... Onların əli ilə H.Cavid, Y.Çəmənzəminli... məhv edilib. İndi Azərbaycan çox çətin dövr keçirir. İndi öz xeyri üçün bir-birinin üstünə şər atmaq, bir-birini pisləmək, ləkələmək meyli güclənir. Gəlin ayıq olaq, tarixdən ibrət dərsi götürək! Fikirləşək görək bunlar ilk növbədə sərfəlidir!