Nə dərs olaydı, nə məktəb, nə elmü sənət olaydı!

Mirzə Ələkbər Sabir

Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Qeyrətimiz bəlli bütün millətə!...

Biz qoca qafqazlı igid ərlərik,
Cümlə hünər mərdlərik, nərlərik,
Iş görəcək yerdə, söz əzbərlərik,
Aşiqik ancaq quru, boş söhbətə,
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Çırmanarıq keçməyə çay gəlməmiş,
Başlayırıq qızmağa yay gəlməmiş,
Söz veririk indi - bir ay gəlməmiş,
Asta qaçıb dürtülərik xəlvətə,
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Cümlə cahan yatsa da, biz yatmarıq,
Qeyrətü-milliyyəmizi atmarıq,
Əhlimizi başqalarına satmarıq,
Bir quruşa, bir pula, ya bir çetə!
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Bizdə görünməz nə fəsadü nifaq,
Işləmədə bir-birimizdən qoçaq,
Bax, budur islamı gətirrik qabaq;
Boyləcə xidmət olunur millətə,
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Bir işə min hummətimiz var bizim!
Bax, neçə cəmiyyətimiz var bizim!
Bundan gözəl niyyətimiz var bizim!
Ay bərəkallah, bu gözəl niyyətə!
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Hansı məkatib ki, onu açmadıq?
Hansı sənaye ki, para saçmadıq?
Verdiyimiz sözdən uzaq qaçmadıq;
Işlərimiz mindi bütün surətə !..
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Bax, neçə darüləcəz, dari-elm!
Bir neçə məktəb, neçə asari elm!
Bizlərik, əlbəttə, xəridari-elm!
Çatmışıq ondandı belə hörmətə!..
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Bizdə nə fəhlə tapılar, nə gəda,
Bizdə nə sail və nə bir binəva,
Bəxtəvər övladımıza mərhəba!
Baş .rıb hər biri bir sənətə!..
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!

Etmişik ifa atalıq mehrini,
Çəkmişik övladımızın fikrini,
Ömrümüz olsa görərik bəhrini,
Onda ki, onlar uyacaq sirqətə,
Həbsdə məşğul olacaq işrətə,
Fəxr edərik biz də bütün millətə!
Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!
Ay bərəkallah, bu gözəl niyyətə!..

ARZU

Nə dərs olaydı, nə məktəb, nə elmü sənət olaydı!
Nə dərsə, məktəbə, elmə, filanə hacət olaydı!
Nə səndəli, nə qarandaş, nə lövhü miz, nə təbaşir,
Nə dəftərə, qələmə, kağıza bu rəğbət olaydı!
Nə mədrəsə, nə müəllim, nə bu üsuli-cədidə,
Və nə uşaqlarımızda bu qabiliyyət olaydı!
Nə əhlimizdə ayıqlıq əlaməti görünəydi,
Nə bir para oxumuşlarda bu zəkavət olaydı!
Nə hüsn olaydı cavanlarda əmr-millətə qarşı,
Nə bu cavanlar olaydı və nə bu millət olaydı!
Düşəydi daş о günə kim, qəzet-məzet sözü çıxdı,
Qəzet işin törədən nabəkarə lənət olaydı!
Nə gündə, həftədə, ayda çıxan qəzet və nə jurnal,
Nə mətbəə, nə mühərrir və nə təbaət olaydı!
Nə Şərq olaydı, nə Əqsayi-şərq, həm nə Japonya,
Nə onların hünəri xəlqə dərsi-ibrət olaydı!
Nə "Nəfxi Sur Cəhangir", nə "Məlik-Mütəkəllim",
Nə bəzi kişvəri-İranda bu ləcacət olaydı!
Nə Türkyədə bu qanun-əsasi nəşr olunaydı,
Nə biədəb yeni türklərdə bunca cürət olaydı!
Nə xortlayaydı bu şəkl ilə "Molla Nəsrəddin", ey kaş!
Nə kalba Səbzalılarda bu xovfü vəhşət olaydı!
О köhnələrdən əcəb kim, utanmayıb da deyirlər:
Gərək bu əsrə görə boylə, boylə adət olaydı!
Bu bişüurların ağlına, kəmalına bax bir!
Qadam kəmalınıza! Barı sizdə qeyrət olaydı!

ADƏMİ ADƏM EYLƏYƏN PARADIR

Adəmi adəm eyləyən paradır,
Parasız adəmin üzü qaradır,
Qoy nə əslin, nəcabətin olsun,
Nə nəcibanə halətin olsun,
Baş-ayaq eyb içində olsan da -
Tək bu aləmdə dövlətin olsun;
Adəmi adəm eyləyən paradır,
Parasız adəmin üzü qaradır.
Olmasın fəhmin, əqlin, idrakın,
Var nə qəm, ta ki, vardır əmlakın;
Atəşi-xanə suzi-millət ikən --
Hər kəsin səcdəgahıdır xakın;
Adəmi adəm eyləyən paradır,
Parasız adəmin üzü qaradır.
Olmayır, olmasın da insafın,
Dut qanın şişə içrə əsnafın,
Та ki, var əldə beş puçuq quruşun --
Mötəbərsən gözündə əşrafın;
Adəmi adəm eyləyən paradır,

AY CAN! AY CAN!

Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Xalqın canı qurtardı töhmətdən, ay can, ay can!....
Qıl yaymayırdı əsla zalımların gözündən,
Rüsvay idik cahanda məlunların sözündən,
Ax, ax! Nə yaxşı oldu, iş düşdü öz-özündən,
Əlləşməmiş qutardıq zəhmətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Badi-səba, .r ver, Molla Qəvama müjdə,
Yazsın, de, Lənkəranda Molla Səlama müjdə,
Söylə, о da yetirsin cümlə əvama müjdə;
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Munbərdə rəqsə gəlsin behcətdən, ay can, ay can!....
Ərz et bəşarət ilə Qafqaydakı vücudə:
Jurnal, qəzet q.ndı, durma, yıxıl sücudə,
Hər nə bilirsən eylə qeybətdə, rübərüdə,
Yazmaz dəxi yazanlar bidətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Get Qübbəyə səlam et Molla Hacı Babayə,
Söylə tutuldu cumlə jurnal, qəzet vəbayə,
Mömün müridlər ilə dur qoş səda-sədayə,
Ümmətlərin yığılsın hər kətdən, ay can, ay can!....
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....
Yatdı qəzet yazanlar, fursət dəxi sizindir,
Qarşıda var orucluq, söhbət dəxi sizindir,
Məsciddə mənbər üzrə lənət dəxi sizindir,
Ayrılmayın ölüncə lənətdən, ay can, ay can!....

ADƏTİMİZ DAŞ İDİ DƏVA GÜNÜ

Adətimiz daş idi dəva günü
Tullarıdıq əldə s.n qıjhaqıj.
Hər kəsə dəysəydi edərdi haman
Bir neçə gün ahü fəğan, ufhauf.
Mərhəm olurdu, sağalırdı yara,
Əldə qalırdı yenə can sapbasağ;
İndi revolverdi, dönüm başına,
Nagəh olur gülləfəşan partapart.
Onda görürsən yıxılıb yanbayan
Bir neçə növrəstə cavan laybalay.
Tüf belə dövranə ki, bədtər olur
Seyri-fələk, dövri-zaman ilbəil!
Milləti-islam qırır bir-birin,
Allah aman, bu nə yaman qırhaqır!
Qardaşa bax qardaşını öldürür,
Vəhşi olub əhli-cəhan sərbəsər.
Milləti gördükcə belə hərcü mərc
Könlüm olur dopdolu qan qatbaqat.
Böylə gedərsə Bakı əldən gedər,
Qalmaz о məvadə aman hiç, hiç!
Bari, xudaya, özün islah qıl,
Та edələr pirü cəvan sülh, sülh!
Düşdü bütün qəzetlər qiymətdən, ay can, ay can!....

АН EYLƏDİYİM NƏŞEYİ-QƏLYANIN ÜÇÜNDÜR

Ah eylədiyim nəşeyi-qəlyanın üçündür,
Qan ağladığım qəhveyi-fıncanın üçündür;
Vəz eylədiyim hədyəvü ehsandan ancaq
Ümdə qərəzim kisəvü həmyanın üçündür;
Sərkəştəliyim xirməni-buğdalar ucundan,
Aşiftəliyim sərvətü samanın üçündür;
Fərş eylədiyim sinəmi hər gün qədəmində,--
Kəskin təməim süfrədəki nanın üçündür;
Bimar tənim küftəvü bozbaş ələmindən,
Xunin ciyərim dolma-badımcanın üçündür;
Ağzım dolusu neməti-firdovs dedikdə,--
Boşqabda qara gözlü fisincanın üçündür;
Vəsf eylədiyim zövqlə ənhari-behişti,--
Kövsər məzəli şərbəti-reyhanın üçündür;
Gördüm ki, plov bişmədədir, aclığa dözdüm,
Bildim bu tədarük şəbi-ehsanın üçündür.
Ax, bircə görəydim səni, ey sevgili varis,
Meylim sən ilə dəsti-zərəfşanın üçündür!
Münimlərə can ver, könül, uyma füqərayə,
Sinəmdə səni bəslədiyim anın üçündür.
Ahın şərəri etməz əsər bir kəsə, Hop-hop,
Bu od sənin ancaq alışan canın üçündür....
Yan, dinmə, sən allah!
Qan, dinmə, sən allah!
Həq söyləmiş olsan,
Dan, dinmə, sən allah!