Şirinxanım Kərimbəyli Şadiman
Türk dünyası ilə bağlı, ələlxüsus son vaxtlar türklüyümüzün qürur ocağı olan Türkiyə ilə əlaqəli baş verən hadisələr digər türk yazarlar kimi ürəyimi yerindən oynatdı. Fransa dövlətinin Türkiyə qarşı, bütünlükdə türklərə tuşlanmış məlum qərarına rəğmən bu ürək ağrıdan haqsızlıqla bağlı fikirlərimi qələmə almaq xəyalına düşdüm. Əlbəttə ki, bir siyasi icmalçı kimi yox, bir yazar kimi…
İndi çox şairlərimiz öz yazılarında türk dünyasının parlaq keçmişini vəsf edirlər. Bunula mən razıyam, bəli türk dünyasının keçmişi parlaq idi. Bəzi-bəzi yazarlarımız bu parlaq keçmişə uyaraq, artıq 21-ci əsri türk əsri elan edirlər. Mənə elə gəlir ki, türk əsri elan etməmişdən öncə onun çətinliklərini həll etmək lazımdır.
Baxaq, müasir türk dünyası hansı dövlətlərdən ibarətdir və türk dünyasını nə gözləyə bilər? Ən böyük və güclü olan dövlət türk dünyasında Türkiyədir. Türkiyə Sovetlər Birliyi dağılmayana qədər yeganə müstəqil türk dövləti idi. Sovet Rusiya imperiyası dağılandan sonra Quzey Azərbaycan, Türkmənistan, Özbəkstan, Qazaxstan, Qırığızstan kimi müstəqil dövlətlər yarandılar. Müasir zamanda bu türk dövlətləri əsas türk dünyasını təşkil edirlər. Habelə İran dövlətində çoxsaylı cənubi Azərbaycan türk icması, Rusiya dövlətində Tatarstan, Başqurdstan, kiçik Sibir türk xalqları, Ukrayna dövlətində Kırım tatarları, Moldovada Qaqauzlar yaşayırlar. Əksər türk xalqları islam inancında olduğu üçün İslam dünyasının problemləri demək olar ki, türk ölkələrinin də problemi hesab olunur.
Rus Sovet imperyası dağılandan sonra demək olar ki, hər təzə bir ölkədə metropoliya problem yaratdı və onlar tüstülənir. Nə vaxt isə onlardan böyük yanğın əmələ gələ bilər. Məsələn Moldovada Dnestr ətrafı rus qondarma respublikası, Gürcüstanda Abxaziya və Cənubi Asetiya, hansı ki, ruslar artıq öz bölgələrinə döndəriblər. Azərbaycanda Dağlıq Qarabağ rusların köməyi ilə haylar tərəfindən işğal olunmuş bölgə, Qazaxstanda 49% əhali ruslardır, Qırğızstanda və Özbəkstanda gərginlik rusların əlindədir, Türkmənistanın qaz kəmərləri olmadığına görə ücüz qiymətə qaz satmaq məcburiyyətindədir. Türkiyə neçə vaxtdır rusların yaratdığı və silahlandırdığı PKK-ya qarşı hərbi əməliyyatlar aparır və bu qarşıdurma illərdir davam edir. Əslində kürd əsilli vətəndəşlar Türk dövlətinə qarşı terror əməlləri törədirlər və öz dövlətlərinə xain çıxırlar. Bu nə vaxta qədər davam edəcək bilinmir. İraqda Kərkük elləri - türkmənlər böyük təzyiq altındadırlar. Demək olar ki, hər an terror basqıları ilə üz-üzədirlər. Bütün bu sadaladıqlarımdan görünür ki, 21-ci əsr o vaxt türk əsri ola bilər nə vaxt ki, Azərbaycanın futbol komandası dünya çempionu olsun. Yəni Azərbaycanın futbolda dünya çempionu olmağı necə çətin görünürsə, 21-ci əsrin türk əsri olması o dərəcədə çətindir.
İndi türk dünyası nəinki dünyanın lideridir, hətta onlar üçün öz torpaqlarını əllərində saxlamaq böyük problemlərə çevrilib. Müasir dünya orta əsr dünyasından çox-çox fərqlidir. Necə ki, yer göydən fərqlidir. Amma bir gerçəklik qalır, hansı ki, hər zaman işlənib və işlənəcək. Bu güc faktorudur. İstəyirsən səninlə hesablaşsınlar – GÜCLÜ OL! Bəs indiki zamanda necə güclü olmaq olar? Kim indi güclüdür? Böyük rus filosofu Berdyaev demişdir: «Xalq kəmiyyət deyil – keyfiyyətdir.»
Bəs keyfiyyətli xalq olmaq üçün nə etmək lazımdır? Keyfiyyətin açarı hər xalqın özündə gizlənib. Müasir dünyaya baxsaq görərik ki, ən güclü dövlətlər elmi inkişaf etmiş ölkələrdir. Və o ölkələrdə orta savad çox yüksək dərəcədədir. Gəlin müsəlman ölkələrinə diqqət edək. Biz elə müsəlman ölkəsi tapmarıq ki, inkişaf etmiş ölkələrlə elmi cəhətdən rəqib ola bilsin. Şübhəsiz ki, müsəlman ölkələrdən də istedadlı alimlər çıxır. Amma onlar öz istedadlarını inkişaf etdirmək və yaşatmaq üçün ya Avropada, ya da ABŞ-da tədqiqat institutlarında çalışırlar. Bu zəngin ölkələri daha da zənginləşdirirlər. Vaxt ötdükcə özləri də avropalaşırlar, amerkanlaşırlar, ola bilsin ki, hətta dinlərini də dəyişirlər.
Əsil təhsil ucuz başa gəlmir, böyük pullar tələb edir. Müsəlman ölkələrə təbii sərvətlər baxımdan Allah imkan verib, çox müsəlman ölkələr neftlə zəngindirlər. Çox müsəlman ölkələr maliyyə ilə artıqlamasıyla təmin olunublar. Ancaq heç bir müsəlman ölkəsini qabaqcıl avropa ölkəsinən və yaxud ABŞ-nan elmi cəhətdən müqasiyə etmək olmaz. Çünki müsəlman ölkələri maliyyələrini gözəl sarayların, şəhərlərin, avtomobil yollarının tikilməsinə, habelə qızıl, zinət, bahalı avtomobillərin alınmasına və sairə xərcləyirlər. Bəlkə bu sərvətlər də onların ən böyük cəzasıdır ki, bu sərvətlərə arxayın olub elmə baş işlətmirlər. Neftnən zəngin müsəlman ölkələrinin rəhbərləri başa düşməlidirlər ki, heçnə daimi deyil. Neft də, qaz da, pul da tükənər və inşa olunmuş çox mərtəbəli hündür binaları vaxt gələr ki, istismar etməyə heç pul da tapılmaz. Və bu ölkələrin kasıb əhalisi daha da kasıb olacaq, müflisləşəcək. Milyonları yığanlar da hansı isə Avropa ölkəsinə köçüb gedəcək. Bizim bir xalq şairi yazan kimi – harda sənə yaxşıdır, ora Vətəndir. Vəziyyət o dərəcəyə gəlib çıxa bilər ki, nəinki sərhədləri qorumaq, hətta ölkə əhalisiz qalar və dünya xəritəsindən adı silinə bilər.
Amma Azərbaycan üçün neftdən gələn gəlirləri təhsilə qoymaq hələ gec deyil. Axır vaxtlar ali məktəbləri bitirən diplom sahiblərinin sayı xeyli artıb, ancaq savadlıların sayı xeyli azalıb. Biz əgər istəyiriksə dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya olunaq, onda iqtisadiyyatın hansısa bir hissəsində texnologiya üzrə elm sahibi olmalıyıq. Başqa ölkələrin də marağı olsun ki, bizim ölkədə icad olunmuş texnologiya patentini bizdən pul ilə alsınlar.
Türk dünyasının zəifliyi göz önündədir. Bunu bu yaxınlarda Fransa açıq-aşkar çıxartdığı qərarla bütün dünyaya bəyan etdi. Onların parlamenti, senatı və prezidenti ermənilərin yalançı genosid məsələsini qəbul etdilər və ölkədə kim onlarla razılaşmasa 45 min evro cərimə gözləyir. Əgər Fransanın Türkiyəyə və yaxud türk dünyasına ehtiyacı olsaydı, yəqin ki, belə biabırçı qanun qəbul etməzdilər. Orda nə insan hüquqlarına, nə fikir azadlığına, nə də söz azadlığına riayət etmədilər. Bu necə ola bilər ki, Fransada Rəbbi tanımamaq olar, ona deyirlər «vicdan azadlığı» onun üçün sənə heçnə olmaz, amma qondarma erməni soyqırımı tanımsan (Çox güman ki, bu qanun orda yaşayan türk əsillilərə qarşı düşünülmüş bir qanundur.) səni böyük məbləğdə cərimə gözləyir, deməli, qondarma erməni genosidi Rəbbin varlığından haqlıdır. Bütün bu baş verənlərdən nəticə çıxarmaq lazımdır ki, demokratiya, söz və fikir azadlığı, ancaq hegemon ölkələlərə aiddir. Hegemon dövlətlər hesablaşmaq istəmədikləri ölkələrlə hər nə ağıllarına gəldi törədə bilərlər… Onda belə nəticəyə gəlmək olar ki, bizim sağ qalmağımız, yaşamağımız, ölkəmizin dünya xəritəsində qalması onların, yəni hegemonların mərhəmətindən asılıdır! Ölkəmiz Azərbaycan müstəqil ölkə sayılır, amma onun 20% torpağını, bizim torpağlarımızın hesabına yaranmış Ermənistan, Rusiyanın köməyi ilə, zəbt edib və bizi məcbur edirlər ki, ermənilərlə, hansı ki, bizim torpağımızı ələ keçirən işğalçıyla sülh yoluynan məsələni həll edək. Bu lap rus şairi Krılovun təmsilinə oxşayır. Vaska pişik xamanı oğurlayıb və qalxıb bir əlçatmayan yerə, yiyəsi bunu görəndə başlayıb onu utandırmağa ki, bəs oğurluq yaxşı iş deyil, ancaq pişik, yiyəsinə qulaq asa-asa yeməyə davam eləyib.
Hər vaxt Azərbaycan tərəfindən məsələ qalxanda ki, bəs bizim torpaqlarımızı hərb yolu ilə almaq hüququmuz var, o saat Azərbaycana qarşı həm Amerkadan, həm Avropadan, həm də Rusiyadan barmaq sirkələyirlər. Rusların prezdenti Medvedev açıq-aşkar deyir ki, « biz Gürcüstanla neylədik onu xatırlayın, sizi ondan da pis günə salarıq.» Bu da çılpaqlığı ilə göstərir ki, azadlıq da, müstəqillik də, ancaq bir neçə güclü ölkələrə aiddir. Amma bizim bəzi-bəzi gənc azərbaycanlılarımız avropalılaşmaq üçün, hətta öz dinindən keçməyə hazırdır, bəziləri təzə peyğəmbərlər yaradır, bəziləri isə xristianların yaxşı-pis bütün hərəkətlərinə pərəstiş edirlər, və bizim bugünki vəziyyətimizin günahını müsəlmançılıqda görürlər. Bu dar düşüncədir. Anlamaq istəmirlər ki, din təkcə inanc yeri yox, həm də hər bir millətin həyat tərzidir, bütünlükdə onun tarixidir, mənəvi aləmidir. Bizim geriliyimizin səbəbi dində yox, elmə fikir verməməyimizdə, daha doğrusu, kobud şəkildə desək – elmsizliyimizdədir. Və yaxud elmə dırnaqarası baxmağımızdadır.
İndiki İran ABŞ münaqişəsi niyə yaranıb? İran nüvə fizikası elminə yiyələnib, hansı ki böyük xaçpərəst ölkələr sayır bu ancaq onlara aiddir, bu elmi ancaq onlar inkişaf etdirə bilərlər.
Bu da belə, ey 21-ci əsri «türk əsri» elan edən əziz şairimiz, yekun ondadır ki, indiki zamanda türk xalqları rus atalar məsəlində deyildiyi kimi «fikiri yağlanmağa yox, sağ qalmağa yönəltməlidir.» Sonda onu demək istəyirəm ki, əziz türk əsillilər, biz yer kürəsində sağ qalmaq istəyiriksə, azad və müstəqil fikir sahibi olmaq istəyiriksə, onda sayımızı yox, elmimizi artırmalıyıq. Elmli millətlər güclüdür. HAQLI OLMAQ İSTƏYİRSƏNSƏ, GÜCLÜ OL! GÜCLÜ OL!...
Комментариев нет:
Отправить комментарий