“Kommersant”ın müxbiri Aleksandr Çernux Laçın şəhərində rastlaşdığı ermənilərin söhbətini yazır

Evində bizi qonaq edən Arek deyir:

– Azərbaycanlıları ziyarət edərkən onların da qonaqpərvər olduqlarını öyrənəcəksiniz. Onlar heyvan deyillər, onlar da insanlardır. Mən onları günahlandırmıram, əzizlərim. Bizi bir-birimizə vuruşduranlar günahkardır. Odeey, Rusiyada ermənilər və azərbaycanlılar birlikdə işləyirlər, ticarət edirlər… Hər şey yenidən yaxşı olacaq. İki dəfə qaçqın oldum, amma heç vaxt azərbaycanlıları günahlandırmıram.

Sovet dövrünü və xalqların dostluğunu bir daha xatırlayırlar. “İcazə verin, sizə bir əhvalat danışım”, – deyir Arek. “1994-cü ildə Rusiyaya getmişdim. Qardaşım Volqoqradda yaşayırdı. Onun yanına gəldim və bir müddət orda qaldım. Volqoqraddakı bir dəmir yolu stansiyasında dayanmışdım. Yanımdan bir kişi keçirdi. Birdən dayanıb yaxından mənə baxıb: “Arek, sənsən?”- dedi. Ona baxan kimi tanıdım: “İmran dayı, sənsən?”- dedim. “And içirəm, – Arek ayağa qalxdı və barmağını təntənəli şəkildə qaldırdı, – and içirəm ki, qucaqlaşıb ağlaşdıq… İmran azərbaycanlı idi. Kirovabadda bir mühəndis idi, bir yerdə işləmişdik. Onun atası ilə mənim atam qan qardaşları kimi idilər. Soruşdum ki, sən hara, bura hara? Dedi: “Sizdən sonra ailəmi də götürüb Volqoqrada gəldim. İndi burda yaşayıram”. Sonra İmran dayıgilə qonaq getdim. Arvadı məni görəndə, çörəyə and içirəm, – Arek əlinə bir parça lavaş götürür – and içirəm, diz çökdü və ağladı: “İsk, sağsan?! Oğlunuz sağdır? Qardaşlar, bacılar, hamısı sağdır?”. Bax, qardaş, biz azərbaycanlılarla belə mehriban yaşayırdıq”.

– İndi onlarla əlaqə saxlayırsan?

– Əlbəttə ki, biz hələ də dostuq. Yeri cənnət olsun, İmran dayı artıq aramızda deyil. Ancaq qardaşımın ailəsi ilə onun ailəsi hamısı çox yaxşı dostlardı. Ad günü və ya başqa bir şad gündə-hamı bir-birinin yanına gedir. Arada mən də Volqoqrada gedirəm, onları hökmən ziyarət edirəm.

– Müharibə bunu dəyişdirmədi?

– Bir həftə əvvəl qardaşıma zəng eləmişdim. İmran dayının qohumları məni soruşublar. “Arek necədir, onunla nə baş verir?”. Görürsən, əzizim, onlarla çox yaxşı yaşaya bilərik. Qardaşlar kimi.

 “Adi insanlar əvvəlki kimi qaldılar”, – deyə Arek deyir. Sumqayıtda 1988-ci il hadisələrində erməniləri mənzillərində gizlədən nə qədər azərbaycanlıların olduğunu bilirsinizmi?”

– Adi insanlar günahkar deyil! Dövlət günahkardır! – digər yaşlı kişi əsəbləşir.- Saratova bacımı ziyarətə gedəndə, bilirsiniz orada neçə azərbaycanlı dostlarımla görüşürəm?

O təntənəli şəkildə əlindəki ən adi təraş maşınkasını bizə göstərir:

– Bilirsən bunu kim mənə verib? Azərbaycanlı verib, and olsun sənə! Dostum Saratova gəlmişdi. Mənə baxıb demişdi: qardaş, niyə saçını qırxmırsan? Bütün marketi gəzdi və mənə bir təraş maşınkası, bir ülgüc aldı… On beş il əvvəl olub bu hadisə. Mən hələ də bir azərbaycanlının verdiyi təraş maşınkası ilə qırxıram saçımı. İndi yoxdu, ölüb… Onu heç vaxt unutmayacağam.

"Kommersant"ın Laçından son reportajı: Erməninin tərk etdiyi evindən götürdüyü son əşya azərbaycanlı dostunun hədiyyəsi oldu

1 dekabrda Azərbaycan Laçın rayonunu Ermənistandan təhvil alacaq.  Laçın dəhlizi “DQR”i Ermənistanla birləşdirən əsas yolda yerləşir. Artıq bölgə sakinləri əşyalarını yığaraq evlərini yandırırlar. “Kommersant”ın müxbiri Aleksandr Çernux Laçın rayonundakı bir yaşayış məntəqəsində olub, gedənlərlə uzun söhbət edib. Yaşlı Arek ona ikinci dəfə qaçqın düşdüyünü, ancaq yenə də Azərbaycan xalqına qarşı kinli olmadığını deyib. Yaşlı kişinin tərk etdiyi evindən götürdüyü son şey azərbaycanlı dostunun hədiyyəsi olub…

Giriş və çıxışda postlar var. “MC” (sülhməramlı qüvvələr) zolaqları olan əsgərlər hər avtomobilin nömrələrini, sürücünün adını, hara və niyə getdiklərini, nə qədər sərnişin daşıdıqlarını yazırlar.

Laçın tipik bir Rusiya regional mərkəzinə bənzəyən çox kiçik bir şəhərdir. 1 dekabrda burada nə olacağını heç kim bilmir – Ermənistan və Azərbaycan siyasətçiləri qarşılıqlı müstəsna açıqlamalar verirlər. Bəziləri Laçının istisnasız olaraq Azərbaycana aid olacağını israr edir, bəziləri isə yolu qorumaq üçün şəhərin özü və ətrafındakı beş kilometrlik zonanın yenə də ermənilərə qalacağını israr edirlər. Ermənilər tədricən şəhəri tərk edirlər, ancaq yalnız ehtiyaclarını alırlar.

Dağlarda erkən qaranlıq düşür, evə qalxırıq. Metal dam artıq yoxdur; bunun əvəzinə, çərçivənin taxta bir skeleti qalır. Süfrə artıq düzülmüşdür: kabab, qaynadılmış ət, pendir, göyərti, lavaş. Türk qəhvəsi köhnə metal sobada qızdırılır. Döşəmədə tutdan hazırlanmış şəfalı şərabın şüşələri var.

Birinci sağlıq: Doğma Rusiyadan olan qardaşlar üçündür, ikincisi hər şeyin yaxşı olması arzusudur.

Gənclər çıxarılan dəmiri yükləmək üçün yola çıxırlar, yaşlı insanlar soba yanında isinmək və bizimlə danışmaq üçün qalırlar. Üçüncü tostu qonaqlar söyləməlidir. Ermənilərin qonaqpərvərliyini məmnunluqla tərifləyirik. İçdikdən sonra evin səssiz sahibinin qonşusu olan yaşlı Arek birdən deyir:

– Azərbaycanlıları ziyarət edərkən onların da qonaqpərvər olduqlarını öyrənəcəksiniz. Onlar heyvan deyillər, onlar da insanlardır. Mən onları günahlandırmıram, əzizlərim. Bizi bir-birimizə vuruşduranlar günahkardır. Odeey, Rusiyada ermənilər və azərbaycanlılar birlikdə işləyirlər, ticarət edirlər…

Ermənistandan meyvə tacirlərinin Moskva Food City bazarında üzləşdikləri son hadisəni xatırladıram. Arek əllərini yellədir.

– Əzizim, bunun səbəbi müharibədir! Sonra hər şey yenidən yaxşı olacaq. İki dəfə qaçqın oldum, amma heç vaxt azərbaycanlıları günahlandırmıram.

Arek və digər yaşlı insanlar Azərbaycan SSR-də anadan olublar. Köhnəlmiş xəritələr yada salınır. “1991-ci ildə bizi Şaumyandan qovdular. Bura gəldik. İndi isə 2020-ci ildə yenidən yola çıxırıq. Allah şeytana lənət etsin”.

– Getaşendə yalnız ermənilər yaşayırdı. Bir ATS-də işləmişəm, hələ də dəqiq xatırlayıram – kənddə 2750 telefon nömrəsi, 3320 radio çıxışı var idi. Hər evdə ən azı üç nəfər yaşayırdı.  Bax belə… Sonralar hamımız qovulduq…

– Necə oldu?

– Bütün ermənilər bölgəni tez tərk etdilər, amma biz iki kəndi – Getaşen və Martunaşendən bir qədər gec çıxdıq. Rus əsgərləri məcbur etdilər. Dedilər ki, “yığışın və avtobuslarla gedin”. Beləliklə, kəndimizdən ayrılmalı olduq qardaş…

“Azərbaycanlılar bizi də Kirovabaddan qovdular”, – deyir başqa bir qoca. “Dedilər: Sizə bir-iki saat vaxt veririk. Sonra yük maşınlarına minib yola çıxdıq.

– Bizi Sovet əsgərləri çıxardı. Azərbaycanlılar yox, Sovetlər… – deyə Arek təkrarlayır.

– Buna görə ruslara qarşı kininiz varmı?

– Xeyr, canım, nə danışırsan? Bunlar rus hərbçiləri yox, sovet əsgərləri idi. Qorbaçov bizi qovdu. Getaşendə isə indikindən daha pis idi.

Evin sahibi hamı üçün qəhvə və tut arağı süzür. Artıq heç kim tost demir.

– Getaşen üçün darıxırsan?

– Əlbəttə. İndi də bu kənd üçün darıxacağam. O qədər də doğma bir yer deyil, amma burada uzun illərdir yaşayırıq. Bir oğul burada, bir nəvə, bir qızım  burada ailə qurdu. Burası onlar üçün doğma oldu. Bir vaxtlar doğulduğumuz evlərimizi itirdik, indi də uşaqlarımız qaçqın oldular.

– Sovet dövründə bu torpaqda kim yaşayırdı?

– Əsasən kürdlər…

– Kürdlər də qovuldu?

–  Kürdlər döyüşmədilər, özləri buraları tərk etdilər.

Kişilər şüşə ilə pəncərə çərçivələrini çıxarmaq üçün evə gəlirlər. Onlara kömək edirik, sonra masaya qayıdırıq. Sovet dövrünü və xalqların dostluğunu bir daha xatırlayırlar.

“İcazə verin, sizə bir əhvalat danışım”, – deyir Arek. “1994-cü ildə Rusiyaya getmişdim. Qardaşım Volqoqradda yaşayırdı. Onun yanına gəldim və bir müddət orda qaldım. Volqoqraddakı bir dəmir yolu stansiyasında dayanmışdım. Yanımdan bir kişi keçirdi. Birdən dayanıb yaxından mənə baxıb: “Arek, sənsən?”- dedi. Ona baxan kimi tanıdım: “İmran dayı, sənsən?”- dedim. And içirəm, – Arek ayağa qalxdı və barmağını təntənəli şəkildə qaldırdı, – and içirəm ki, qucaqlaşıb ağlaşdıq… İmran azərbaycanlı idi. Kirovabadda bir mühəndis idi, bir yerdə işləmişdik. Onun atası ilə mənim atam qan qardaşları kimi idilər. Soruşdum ki, sən hara, bura hara? Dedi: “Sizdən sonra ailəmi də götürüb Volqoqrada gəldim. İndi burda yaşayıram”. Sonra İmran dayıgilə qonaq getdim. Arvadı məni görəndə, çörəyə and içirəm, – Arek əlinə bir parça lavaş götürür – and içirəm, diz çökdü və ağladı: “İsk, sağsan?! Oğlunuz sağdır? Qardaşlar, bacılar, hamısı sağdır?”. Bax qardaş, biz azərbaycanlılarla belə mehriban yaşayırdıq.

– İndi onlarla əlaqə saxlayırsan?

– Əlbəttə ki, biz hələ də dostuq. Yeri cənnət olsun, İmran dayı artıq aramızda deyil. Ancaq qardaşımın ailəsi ilə onun ailəsi hamısı çox yaxşı dostlardı. Ad günü və ya başqa bir şad gündə-hamı bir-birinin yanına gedir. Arada mən də Volqoqrada gedirəm, onları hökmən ziyarət edirəm.

– Müharibə bunu dəyişdirmədi?

– Bir həftə əvvəl qardaşıma zəng eləmişdim. İmran dayının qohumları məni soruşublar. “Arek necədir, onunla nə baş verir?”. Görürsən, əzizim, onlarla çox yaxşı yaşaya bilərik. Qardaşlar kimi.

– Bəs onda niyə bir-birinizi kəndlərdən və şəhərlərdən qovdunuz?

– Artıq bu sualı böyük rəhbərlərimizdən soruşmaq lazımdır. Biz də günahkar deyilik, onlar da günahkar deyil…

– Ancaq insanları evlərindən qovan prezidentlər deyildi. İnsanlar istəsəydilər, bunların heç biri olmazdı.

– Adi insanlar günahkar deyil! Dövlət günahkardır! – yaşlı kişi əsəbləşdi.- Saratova bacımı ziyarətə gedəndə, bilirsiniz orada neçə azərbaycanlı dostlarımla görüşürəm?

Uzun müddət mübahisə edirik…

 – Yaxşı, qonşular bir gecədə bir-birlərinə nifrət etməyə və öldürməyə necə başlayırlar?

“Adi insanlar əvvəlki kimi qaldılar”, – deyə Arek israr edir. Və yalnız sonunda etiraf edir: “Bilmirəm, cavabım yoxdur. Bir növ kor oluq. Hamı bunu etmədi. Sumqayıtda erməniləri mənzillərində gizlədən (1988-ci il iğtişaşları zamanı – Kommersant) nə qədər azərbaycanlıların olduğunu bilirsinizmi?”

Cəbrayıl haqqında danışmağınızı xahiş edirəm. Arek tutqunlaşır: “Nə deyim? Xatırlamamaq yaxşıdır. Müharibə sanki ətçəkən maşın idi. Həm onlardan, həm də bizdən”.

Arek yeməyi masanın kənarından itələyir və son dəfə cəbhə xatirələrindən danışır.

– Cəbrayılda idim. Tank əleyhinə xəndəkdə uzanmışdıq. Baxırıq, dron uçur. Beş dəqiqədə hər şey yerlə yeksan olur. Bilmirəm necə xilas olduq. 27 sentyabrda müharibə başladı, 30-da mən artıq oradaydım. Səkkizində Cəbrayıl verildi və bizi oradan apardılar. Mənim üçün bütün müharibə budur. Oğlum çox döyüşlərdə vuruşdu, mən yox.

– Yaxşı, döyüşmürdünsə, bəs orada nə edirdin?

– Neyniyim? Hamı kimi məni də məcbur apardılar. Bu müharibədə bir güllə belə istifadə etmədiyimə and içirəm.

– Başa düşmürəm, orada nə edirdin? Mərmi daşıyırdın, səngər qazırdın, yoxsa nə?

– Qardaş, mən özüm orada nə etdiyimizi hələ də  başa düşmürəm. Düzü, başa düşmürəm. Niyə orada oturduğumuzu heç kim anlamadı. Topçuların bizi öldürməsini gözlədilər…

Söhbət kəsilir – laminatı yerdən çıxartmağın vaxtı gəldi. Masanı qaldırıb başqa bir otağa aparırıq. Çılpaq divarlar qalır. Telefon fənərləri ilə bir-birimizi işıqlandırırıq.

“Bu müharibənin necə baş verdiyini anlamıram. Niyə ehtiyac duyduğunu başa düşmürəm. Neçə oğlanlarımız öldü! On səkkiz, on doqquz, iyirmi yaşlarında – Arek barmaqlarını əyir – iyirmi bir, iyirmi iki, iyirmi üç – niyə öldülər? Gənc oğlanlar… Ağızlarından hələ də süd iyi gəlirdi. Bütün nəsil öldü! Yaxşı, Baş nazir, bu ərazini tuta bilməyəcəyinizi başa düşdüyünüz halda niyə vuruşurdunuz? Nə gözləyirdiniz?

Mən özlüyümdə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın əvəzinə Arekə cavab verməyə çalışıram: heç bir erməni siyasətçi mübahisəli əraziləri Azərbaycana verməyi təklif edə bilməz.

Arek mənə qulaq asmır, eyni fikri sonsuzca təkrarlayır:

– Türklərlə döyüşə bilməyəcəyinizi, heç bir dəstəyiniz olmadığını bildiyiniz halda niyə o vaxt, 28 sentyabrda müqaviləni imzalamadınız? Nə qədər oğlan sağ qalacaqdı! – Yaşlı adam alovlandı – Köçəryan, Sarkisyan, Paşinyan, Almaniya kansleri və Fransa prezidenti… qırılmışların hamısını xatırlamıram, harda qaldınız? Yaxşı ki, Rusiya gəldi. Bu o deməkdir ki, arxamızda yalnız Rusiya dayanır.

– Rusiyanın müharibəyə girməməsi ilə bağlı bir iradınız varmı?

– Heç bir iradım yoxdur. Bütün ermənilərin onlara qarşı kinləri yoxdur.

– Mən burada başqa bir fikir eşitdim.

– Ola bilər, bəlkə kimsə sizə Putinin səhv etdiyini söyləyəcək. Amma o harada səhv etdi? Onun Dağlıq Qarabağla heç bir razılığı yoxdur. Ermənistana bir şey olsaydı, o zaman köməyə gəlməli idi. Amma yox, yox. Allaha şükür, bacardığı qədər kömək etdi. Rusiya sayəsində ən azı əşyalar toplamağa vaxtımız var. Ancaq bunların ümidinə qalsa idi, özüm də bilmirəm harda olacaqdıq…

Arek və ailəsi Ermənistandakı dostları ilə birlikdə yaşayacaqlarını deyirlər: “Allaha şükür ki, kömək etməyə hazır olan insanlar var. Bir iş tapacağam, qaynaqçı-dəmirçi acından ölmərik yəqin “.

– Niyə Qarabağda qalmırsan?

– A… (söyüş söyür – “Kommersant”) ona ehtiyacım yoxdur. Qarabağ, Qarabağ, orda nə edəcəm? Ailəm burdandır, Stepanakertdə köküm yoxdur. Deyək ki, Stepanakertə gedib orada yaşadım. Orada kimə qapı düzəldəcəm, rəf düzəldəcəm? Artıq heç kimin belə bir işə ehtiyac yoxdur.

Tutovkanı içib qurtarırıq. İçində bir neçə damla qalır.

– Bu kənddə azərbaycanlılarla yaşaya bilərdinizmi?

– Əzizlərim, artıq gecdir. Mən əvvəllər həyatın nə olduğunu xatırlayıram. Uşaqlarım da getdi. Mübarizə etdilər, azərbaycanlıları düşmən hesab etdilər. Barış içində yaşamağımız üçün çox gecdir.

Arek son dəfə yoxlamaq üçün evə gedir. Xaraba qoyduğu evi sonuncu dəfə yoxlayır. Arekin dağ altındakı evi, bağı, kiçik bir tərəvəz bağçası, üzüm bağı var. Mətbəx masasında tozlu qıvrım və mürəbbə bankaları, qurudulmuş qarğıdalı kolları, yerə səpilən lobya var. Divarda ucuz bir xatirə hədiyyəsi, gülümsəyən ağ qoyunlu plastik nal asılıb; rus dilində “İstəklərin yerinə yetirilməsi” yazılıb.

Evi gəzir, ah çəkə-çəkə divarlara toxunur. “Yandırılmalıydı, amma əllim gəlmir”, – deyir sakitcə. “Əl getmir, özün tikdiyini necə yandırasan?” Son vaxtlara qədər yataq otağı olan bir otağa girir. Arek ona baxır, divardan asılmış tablonun yanında durur, sonra mənə tərəf çevrilir: “Əzizim, mənə kömək et, şəkil çəkdirim. Yer azdır, amma özümlə aparacağam, əks halda həyat yoldaşım inciyəcək. Ona ad gününə hədiyyə etmişdim”. Tablonu avtomobilin baqajına qoyur və Arek yenidən evə girir. Bir neçə dəqiqədən sonra sevinclə qışqırır: “Tapdım, ən vacib şeyi tapdım”. Yaşlı erməni təntənəli şəkildə əlində ən adi təraş maşınkası tutur:

– Bilirsən bunu kim mənə verib? Azərbaycanlı verib, and olsun sənə! Dostum Saratova gəlmişdi. Mənə baxıb demişdi: qardaş, niyə saçını qırxmırsan? Bütün marketi gəzdi və mənə bir təraş maşınkası, bir ülgüc aldı… On beş il əvvəl olub bu hadisə. Mən hələ də bir azərbaycanlının verdiyi təraş maşınkası ilə qırxıram saçımı. İndi yoxdu, ölüb… Onu heç vaxt unutmayacağam.

Arek təraş maşınkasını çantasına qoydu, otaqlarda bir neçə dəqiqə daha gəzdi, sonra eyvanda görünür. “Yaxşı, yola çıxmağın vaxtı gəldi, – deyə şənləndi. – Nə isə yaşayacağıq də…” Qapını yumşaq bir şəkildə bağlayır, açarı iki dəfə çevirir və kiliddə qoyur, çıxarmır. “Əlvida. Evim, inşa etdim və tikdim, amma səni xilas edə bilmədim”, – deyib dərindən bir ah çəkir.

Yuxarıda alov parıltısı görünür. Bir saat əvvəl qonaq olduğumuz ev yanır.

– Niyə elədin?, – deyə soruşuram.

Bir neçə dəqiqədən sonra geri dönüb qaranlığa doğru gedir. Arxaya baxmadan. Cib telefonunun fənəri ilə əsgərlərin yanında düzülmüş avtomat patronları olan iki karton qutunu götürür. Aşağıya tərəf baxır və ucadan qışqırır:

– Onları atın… ( söyüş söyür). Heç kimi öldürməmələri üçün onları atın getsin, əzizim.

Aleksandr Çernux, “Kommersant”, 28 noyabr 2020

Tərcümə etdi: Surxay Atakişiyev      konkret.az

QƏHRƏMANLARIMIZI TANIYAQ! LƏZGİ QARTALI

İkinci Qarabağ müharibəsi Azərbaycanın hərb tarixinə şanlı səhifələr yazdı. Ordumuz bu ölüm-dirim savaşında böyük hünər və səriştə nümayiş etdirdi. Torpaqlarımızın işğaldan azad olunması uğrunda əsgər və zabitlərimiz misilsiz qəhrəmanlıqlar göstərdilər. Bir çox igidlərimizin adları xalqın dilinin əzbərinə çevrildi. Onların arasında “Ləzgi qartalı” ləqəbi ilə məşhur olan polkovnik Tehran Mənsimovun da adı var.

Uşaq yaşlarından tanıdığım bu gənc hərbçinin xidmət pillələri ilə necə yuxarı qalxdığını görmək qürurvericidir.

Döyüşlər başlanan ilk günlərdən sosial şəbəkələrdə bu əfsanəvi polkovniklə bağlı bir-birindən maraqllı məlumatlar, videogörüntülər yayılmağa başladı. 7 noyabrda isə erməni saytları polkovnikin öldürülməsi ilə bağlı məlumat yaydılar. Bu xəbərin hamı kimi məni də sonsuz dərəcədə sarsıtdığını unuda bilmirəm. Lakin tezliklə həmin xəbərin yalan olduğu üzə çıxdı. Bundan qəzəblənən düşmən tərəf polkovniki aradan götürənə pul mükafatı təyin etdi. Ələkeçməz polkovnik yenidən öz pəhləvan görkəmi, işıqlı təbəssümü, şirin ləzgi ləhcəsi ilə diqqət mərkəzində oldu. Minlərlə pərəstişkarı ona olan sevgisini etiraf etməkdən çəkinmədi.

Naxçıvan xüsusi təyinatlılarının komandiri polkovnik Tehran Cavid oğlu Mənsimov 24 avqust 1972-ci ildə Qusar rayonunun Düztahir kəndində anadan olub. Qusar şəhərində təhsil alıb. C.Naxçıvanski adına Hərbi Liseyi və Ali Hərbi Məktəbi bitirib.

1992-ci ildən Füzuli, Beyləqan və başqa rayonlarda xidmət edib. Uzun illərdir taleyini Naxçıvan qarnizonu ilə bağlayıb.

Bu cəsarətli və qorxmaz hərbçinin səriştəliliyindən, savadından, geniş dünyagörüşündən çox danışmaq olar. Lakin onu ən çox sevdirən tabeliyindəki hərbçilərə qarşı son dərəcə diqqətcil və qayğıkeş olmasıdır. Hər sahədə nümunə olmağı bacaran Tehran Mənsimov keçən il Naxçıvanın 24 qarnizonundan 72 hərbçinin iştirak etdiyi güllə atıcılığı yarışlarında birinci yerə layiq görülmüşdür. Bu ilin yayında o Naxçıvanda keçirilmiş Türkiyə-Azərbaycan birgə hərbi təlimlərində ölkəmizin hərbi qərargahının əlaqələndiricisi kimi mühüm missiyanı yerinə yetirmişdir. 

Şuşanın alınmasında Naxçıvan xüsusi təyinatlılarının, eləcə də onların komandiri Tehran Mənsimovun göstərdiyi qəhrəmanlıqlar haqqında hələ kitablar yazılacaq, filmlər çəkiləcək. Tanksız, artilleriyasız keçilməz yollar, sərt sıldırımlar aşıb düşməni ram edən, Şuşaya qələbə sevinci gətirən bu igidlər isə artıq əfsanələşdi. Fəxr edir, qürur duyuruq!

Sədaqet Kərimova

"Они шли как зомби": добровольцы рассказали, с кем столкнулись в Карабахе

СТЕПАНАКЕРТ, 28 ноя — РИА Новости, Андрей Коц. Армения, Россия, Франция, Хорватия и другие страны — в окопах второй карабахской войны бок о бок с местными сражались армяне со всего света. Многие — ветераны еще первого конфликта, но хватало и молодежи. Сейчас, когда стрельба в регионе стихла, они не спешат возвращаться по домам. О тех, кто добровольно приехал воевать за Арцах, — в материале РИА Новости.

Самая популярная форма одежды в Степанакерте в последние недели — буро-желто-зеленый "пиксельный" камуфляж. Одинаковый и у армянских военных, и в армии обороны Арцаха (армянское название Нагорного Карабаха). Выдавали эту форму и многочисленным добровольцам.

Выбравшись из траншей и блиндажей, они сейчас группами ходят по центру столицы непризнанной республики. Толпятся на площади у здания правительства, одну за одной курят сигареты, стоят в очередях за чаем и дошираками в продуктовых магазинах. Все разговоры — об отгремевшей войне. На вопрос, почему не уезжают домой, лаконично отвечают: "Ждем продолжения".

"Я прибыл сюда на второй день боевых действий с двумя родными братьями, — рассказывает корреспонденту РИА Новости Арман Гараян, бородатый армянин в возрасте. Последние 18 лет он жил с двумя дочками в Москве. — Третий брат остался — присматривает за семьей и решает вопросы с гуманитарной помощью Арцаху. Сначала воевал на севере, а под конец мое подразделение перебросили под Шуши. Там-то я и понял, что такое настоящий кошмар. Противника было в разы больше. Наступали волнами. Одну отобьешь, они откатятся, а следом другая идет. Но самое страшное в этой войне — когда в руках только калашников, а на тебя летят ударные дроны. Наверное, меня спасло то, что мы с сослуживцами передвигались на легковушках. Беспилотники главным образом выцеливали армейские грузовики с личным составом. От их ударов погибли очень многие наши братья".

Все добровольцы как один утверждают, что именно купленные у Турции и Израиля БПЛА дали азербайджанским войскам решающее преимущество. Их не видно, не слышно, и от них нет спасения. Если дрон уже навелся — никаких шансов. С барражирующими боеприпасами попроще. На подлете они выдают себя жужжанием, и есть несколько секунд, чтобы укрыться в траншее. Однако добровольцы придумали нетривиальный ход, чтобы хоть частично обезопасить себя от угрозы с неба. Они сотнями жгли в стороне от своих позиций автомобильные покрышки, обманывая тем самым чувствительные тепловизоры дронов.

Не менее изобретательно спасались и от диверсантов. Ночью видимость в горах почти нулевая — темно и плотный туман. Чтобы заранее обнаруживать диверсионные группы азербайджанцев, бойцы рассыпали перед позициями картофельные чипсы. И сидели, слушали. Захрустело — враг близко, поднимай тревогу.

На вопрос, почему за прошедшие с первой войны почти тридцать лет Карабах не превратили в крепость с бункерами, минными полями, укрепрайонами и современной системой сигнализации, добровольцы ответить, понятное дело, не могут. Только кивают на власти Армении, не баловавшие регион финансовой поддержкой.

По сути, единственное, что армии обороны Карабаха удалось по-настоящему хорошо наладить — это взаимодействие артиллерийских подразделений. Именно гаубичные расчеты, успевшие заранее окопаться и пристрелять ориентиры на местности, нанесли азербайджанским войскам максимальный урон в живой силе и технике.

Среди артиллеристов тоже немало добровольцев. Например, 21-летний Нарек Джанинян. Этот двухметровый долговязый парень приехал в Арцах из Еревана. За плечами — два года жизни в Испании, учеба на переводчика с испанского на армянский. И срочная служба в артиллерии. Во время войны он оборонял Мартакерт.

"Я еще не успел забыть, как пользоваться дальномером и буссолью, — говорит Нарек. — Поэтому меня сразу распределили в артразведку. Моих ровесников без опыта службы, которых в окопах было большинство, назначали в основном стрелками или подносчиками снарядов. Командовали нами офицеры с опытом первой войны. Усидеть дома я не мог. Мучила мысль, что пока я сплю в своей кровати, кто-то там, на передовой, охраняет мой покой. Собрал вещи, попрощался с мамой, папой и уехал на войну. От меня требовалось определить расстояние до цели, ее координаты, передать информацию на позицию. Дождаться залпа, скорректировать огонь. У нас были гаубицы Д-20, "Гиацинт", "Грады". Но не покидало ощущение, что мы воюем с морским приливом. Видим колонну — 400 человек. Даем залп, потом еще один. Рассеяли их. А следом за ними — в два раза больше идут".

Нарек тоже подтверждает, что противник наступал волнами, не считаясь с потерями. Его боевой товарищ, артиллерист-связист Андрей Налбанзян, уверен: в первых рядах шли не азербайджанцы. Разномастная форма, бородатые физиономии, кустарные гантраки и фанатичный настрой. Один в один как те, кто уже почти десять лет воюют против сирийских войск на Ближнем Востоке.

"Прут в полный рост, как зомби, — вспоминает Андрей Налбанзян. — Наши по головной машине из ПТУРа как дали! Промазали считанные сантиметры, а стрелок за пулеметом даже не отреагировал — курил сигарету и лупил по нашим длинными очередями. Тогда и возникла мысль: да они же под кайфом! Потом, когда обыскивали трупы, у многих нашли желтые таблетки, которые растворяются в воде, как шипучий аспирин. Наш врач сказал, что это наркотик, позволяющий сутками воевать без сна, еды и страха. Мои знакомые, вступавшие в ближний стрелковый бой, тоже отмечали нечеловеческую стойкость противника. Попадешь из автомата в плечо, а он даже не замечает — продолжает двигаться вперед, как терминатор. Я убежден: это были не азербайджанцы. Они так воевать не умеют".

По мнению армянских добровольцев, кроме азербайджанцев, в боевых действиях участвовали сирийские боевики, турецкие коммандос и еще непонятно кто — настоящий интернационал. Уверяют, что видели даже чернокожих. Джанинян напоминает: в Сети уже назвали генералов из Анкары, планировавших операцию и затем ею руководивших. При этом большинство военнослужащих армии обороны Арцаха и добровольцев были вооружены старыми калашниковыми, у многих не было бронежилетов, а шлемы у большинства — еще советские противоосколочные СШ-68.

"Конечно, против такой силищи не выстоять, — убежден Нарек. — Мы проиграли войну. И непонятно, кого жалко больше — сотни погибших 18-летних пацанов или десятки тысяч армян, которых выселяют с их земель, потерявших все нажитое, лишившихся крова. Еще неизвестно, кто заселит эти земли — азербайджанцы или боевики террористических группировок, которых Турция явно не планирует отсюда вывозить".

Добровольцы Арцаха сражались не только на передовой. Даже после всеобщей эвакуации Степанакерта 6-7 ноября в городе еще оставались те, кто продолжал трудиться. На витрине местной пекарни висит плакат на армянском: "Победим! Арцах никогда не будет оккупирован". Ее владелец Сергей Газарян не прекращал работу даже под самыми жестокими обстрелами, когда казалось, что Степанакерт вот-вот падет.

"Защитникам нашего города был нужен хлеб, и я не мог просто все бросить и уйти, — объясняет он. — Было страшно, снаряды рвались рядом. Из города вывезли всех, кроме военных, которые готовились к уличным боям. Несколько ужасных дней, когда было ничего не понятно, я провел в своей пекарне. И 10 ноября мне позвонили родственники, сказали, что война закончилась, в Арцах заходят российские миротворцы. Стало ясно, что Степанакерт будет жить".

Не покинул город и парикмахер Борис Григорян, в первую карабахскую воевавший на фронте. Горячей воды в Степанакерте в разгар боев не было, соблюдать в таких условиях личную гигиену крайне непросто. По словам Бориса, он забыл про модельные стрижки и брил всех под ноль. Зачастую прямо под обстрелами.

Полицейский Тигран Нарсисян во время боев следил за порядком в городе. Во многом благодаря ему и сослуживцам Степанакерт пережил войну практически без мародерства — притом что товар из брошенных второпях магазинов никто не вывозил, а ручки дверей были стянуты обычными пластиковыми хомутиками, которые легко перерезать ножницами.

Подобных примеров личного мужества в Арцахе — тысячи. Карабахские армяне понимают, что проиграли войну, но их терзают другие вопросы: почему Ереван не ввел в непризнанную республику полновесные армейские корпуса? Почему не задействовал самые современные системы вооружений? Почему в Арцах не шли колонны с боеприпасами, питанием и медикаментами? Почему Никол Пашинян так поздно решил принять помощь России? Подробные ответы на них нынешним властям Армении еще только предстоит подготовить. /ria.ru/

Xüsusi təyinatlılarımız tarix yazdı

Fransadan könüllü olaraq Qarabağa gəlmiş erməni döyüşçünün döyüş xatirələrindən (YerevanToday kanalı)

“Onlar ən çox gecələr, dumanlı və çiskinli havalarda gəlirdilər. Əsgərlər səngərlərin qarşısına kartof çipsisi tökürdülər ki, onlar gələndə xışıltıdan bilsinlər. Onların gəlişi sanki ölüm mələyinin gəlişi kimiydi. 3-4 nəfərlə gəlib, səngərdəki silahlanmış 20-30 erməni əsgərini öldürərək, gəldikləri kimi də yoxa çıxırdılar. Gecələr ova çıxmış ac canavara bənzədirdik biz onları.

Bir az real çıxmasa da bəzən düşünürdük ki, onlar ümumiyyətlə insan deyillər. Bəlkə də ya zombi, ya da robotuydular. Üstümüzə gələndə pulemyotla vururduq, yıxılırdılar, bir az yerdə eşələnib sonra yenə qalxıb üstümüzə şığıyırdılar. Hətta özüm dəfələrlə şahidi olmuşam ki, bu gün öldürdüyümüz əsgər sabah dirilərək yenə üstümüzə gəlirdi. Deyirlər ki, 1500 erməni əsgəri 5-6 Azərbaycan əsgərinin qarşısından qaçdı. Bəli, qaçırdıq. Çünki qaçmasaydın ölümün mütləqiydi. Yenə deyirəm, onlar insan deyildilər. Nəsə ölümsüz bir şeydilər. Öldürmək olmurdu, vurduqca yıxılıb, yenidən qalxırdılar. Döyüşlərdən sağ çıxan dostlarımdan soruşun, onlar da sizə deyəcək.Yaxın məsafədə gedən döyüşlərdə Azərbaycan Xüsüsi Təyinatlılarını pulemyotla çiynindən vururduq terminator kimi irəliləməyə davam edirdilər. Onlar insan deyildilər. Belə mübarizə olmaz.

Şuşa döyüşləri daha dəhşətliydi. Biz onları yoldan gözləyirdik, amma bir də ayıldıq ki, onlar artıq canavar sürüyə girən kimi içimizə giriblər, həm də yalın əllə. Çox dəhşətli bir döyüş idi. Erməni əsgərlərini dişləriylə parçalayırdılar. Xankəndinə gətirilən meyitlərin əksəriyyətinin boyunlarındakı şah damarları dişlə qoparılmışdı. İnsan bunu edə bilərmi? Əlbəttə ki yox. Bunu ancaq zombilər edə bilər.

Deyirlər ki, Arçaxı azad etmək üçün yenidən müharibə edəcəyik. Bu zombiləri görən əsgər, ya zabit bir daha Arçaxda döyüşmək istəməz”.

Tərcümə: Nemət Mətin

Qeyd: Ermənilər Yaşma kəşfiyyatçılarını adamyeyən olduğu iddiasıyla Beynəlxalq qurumlara şikayət ediblər.

Nəfəsi tıncıxmışdı, qan onu boğurdu, nəsə demək istədi, səsi xırıldadı, gülümsəyib gözlərini yumdu

"Nəfəsi tıncıxmışdı, qan onu boğurdu. Birdən ağzını açıb nəsə demək istədi, səsi xırıldadı, deyə bilmədi. Sonra gülümsədi və gözlərini yumdu. Dizlərim büküldü, yerə çökdüm. Yanımdakı əsgərə pıçıltı ilə: "İsmayılov şəhid oldu", - dedim".

Qarşıdakı düşmən mövqeyində yerləşən snayperi zərərsizləşdirmək üçün əməliyyat qurdum. Gecə saat 3-də üç əsgərlə neytral ərazidə mövqe tutduq. Səhərə yaxın əməliyyat başladıq. Bu döyüşdə snayper də daxi olmaqla düşmənin 8 əsgəri məhv edildi. Düşmənin mövqe tutduğu strateji bir səngəri ələ keçirdik. Üç əsgərdən biri ən çox sevdiyim və cəsarətindən həmişə qürur duyduğum İsmayılov idi. Lənkərandan olan bu cəsur oğlan hər atışmada ən qaynar nöqtəyə can atardı. Biz postu alanda İsmayılov qəfil yıxıldı. Tez onu araya aldıq. Məlum oldu ki, döyüş zamanı sinəsindən güllə yarası alıb, amma düşmən tam məhv edilməyincə ayaqda durub və özünü səngərə çatdırıb. Sinəsini açdıq, al-qanın içində idi. Tez onu çiynimə alıb geri qaçmağa başladım ki, vaxtında həkimə çatdırıb xilas edək.

Yolda onu yerə qoymağımı xahiş etdi:

- Komandir, məni yerə qoy, üşüyürəm, - dedi.

İsmayılovu yerə qoyub yaxasını açdım ki, rahat nəfəs ala bilsin.

Nəfəsi tıncıxmışdı, qan onu boğurdu. Birdən ağzını açıb nəsə demək istədi, səsi xırıldadı, deyə bilmədi. Sonra gülümsədi və gözlərini yumdu. Dizlərim büküldü, yerə çökdüm.

Yanımdakı əsgərə pıçıltı ilə: "İsmayılov şəhid oldu", - dedim.

Onun nəşini postumuza gətirəndə yolda hərbi hissənin komandiri zəng etdi:

- İsmayılovun atası gəlib, sabah ad günüdür. 7 günlük icazə istəyir. İstəyir ki, ad gününü evdə keçirsin. Onu yola sal, gəlsin, - deyə tapşırıq verdi.

- İsmayılov şəhid oldu, - komandir.

- Necə yəni? Nə cavab verim bu kişiyə?

Mən vəziyyəti izah etdim. Kombriq dedi ki, onda atasına özün de.

Bir az keçdi, zəng gəldi:

- Salam! Əsgər İsmayılovun atasıdır, komandir. Ona icazə verə bilərsinizmi?

- Hə, icazə verərəm, əmi. 7 günlük yox, həmişəlik, - deyə hönkürdüm.

Kişi dərindən nəfəs alıb susdu...

Mən hərbi hissəyə çatanda qanın içində idim. Hamı elə bildi ki, mən də yaralanmışam. Amma bu, İsmayılovun qanı idi... Oğlunun nəşini görən atanın isə gözlərindən yaş gilələnirdi. Şəhidin cənazəsini yola saldıq. 40 gündən sonra zəng gəldi ki, İsmayılovun atası gəlib. "Nəyə gəlib?", - deyə düşündüm.

O yanıma gəldi. Son xahişə gəldiyini dedi:

- Komandir, bu, son xahişimdir. Məni oğlumun şəhid olduğu yerə apar.

Biz onu İsmayılovun şəhid olduğu posta apardıq. Biz o posta İsmayılovun adını vermişdik...

- Burada son nəfəsini tapşırdı, əmi, - dedim.

Şəhidin atası əyilib oğlunun qanı axan torpağı öpməyə başladı. Üz-gözü az qala palçığa, toz-torpağa qarışmışdı. Bu, dəhşətli mənzərə idi: yerdə qan, göz yaşı və torpaq, göydə isə igid bir əsgərin savaş marşı oxuyan ruhu...

Aqil Alışov                   dominant.az

Российский военный эксперт: «Штурм Шуши спецназом станет легендой, как о 300 спартанцах»

В войну за освобождение оккупированных Арменией земель в Карабахе горный спецназ Азербайджана «вписал героическую страницу», – заявил в интервью изданию «Зеркало» российский военный эксперт Алексей Хлопотов.

—Есть мнение, что после использования в Карабахе турецких и израильских беспилотников, надобность в бронетехнике, РСЗО, системах ПВО и баллистических ракетах практически отпадает. Насколько верен подобный подход? Действительно ли танки и броня в целом – это уже вчерашний день?

—Действительно, сегодня в СМИ есть подобные утверждения. Но это абсолютно дилетантский подход. Война ведь ведется не сама по себе. А, как правило, за овладение какой-то территорией и с целью получения определенных ресурсов. При этом территория не может быть объявлена захваченной или, наоборот, освобожденной, пока на ней не находится «рядовой пехотный Ваня». А этот «Ваня» не сможет выжить без поддержки тяжелых систем. Той же артиллерии, танков, ПВО. Вообще такое широкое применение БПЛА в Карабахе стало возможно только потому, что не было условий для работы обычной пилотируемой авиации. В свою очередь эти условия сложились потому, что обе стороны конфликта имели развитую ПВО. Азербайджанские солдаты никуда бы не продвинулись, если бы тяжелые пушки, типа М-46, Мста-Б, Малка, и РСЗО – «Смерчи», «Грады», «ТОСы» не перемололи бы в пыль укрепления, возведенные на стратегических высотах вдоль линии соприкосновения. Да, танки с обеих сторон понесли тяжелые потери. Но это от того, что они находились непосредственно в первой линии – там, где им и полагалось быть. Там они принимали на себя весь огонь. Давно подмечено, что стоит появиться на поле боя танку, так в него начинают стрелять все и вся. Но при этом что получается? При этом получается, что прекращается стрельба по пехоте – танк дает ей прикрытие и возможности для маневра. Ответственно заявляю, что без танков вообще продвижение было бы невозможно. Но, да, они очень ярко и выпукло продемонстрировали свою уязвимость от средств воздушного нападения, боеприпасов, атакующих с верхней полусферы. Однако об этой «ахиллесовой пяте» специалистам известно давно. Это проблема всех танков, да и любой другой наземной техники. Кардинального решения этой проблемы еще никто не придумал. В смысле, вообще никто. Да, разрабатываются различные комплексы активной защиты и маскировки. Но они пока внедряются весьма слабо. Именно от того, что их эффективность против такого оружия все еще под большим вопросом. А стоят они очень дорого. Они сложны и капризны в производстве и использовании. То есть, панацеей совсем не являются. Возможно, в будущем появятся какие-то системы групповой защиты, основанные на новых физических принципах. Но это, повторюсь, пока будущее. При этом стала ли «броня» вчерашним днем? Нет, отнюдь! Да, она стала уязвимей. Но это вечный процесс борьбы между средствами защиты и поражения. Сейчас средства поражения снова берут верх. Но надолго ли? Вопрос, как говорится, риторический…

—Войны будущего – какое место в них будут занимать беспилотники, артиллерия, ракетные системы? Как они будут взаимодействовать?

—Как? Теснее! Дело в том, что уже несколько десятилетий в среде военных теоретиков идут разговоры о так называемых «РОК» и «РУК». Это разведывательно-огневые и разведывательно-ударные комплексы. Если со средствами нанесения удара, огневого поражения, у нас было все в общем-то в порядке, то вот с разведывательными и средствами наведения, увы… Теперь БПЛА дают нам такую возможность. Вообще, беспилотники стали очень важной компонентой цифрового поля боя. Теперь они не только служат средствами обнаружения и наведения, но и сами наносят удары. Вспомним 1991 год, Ирак. Операция «Буря в пустыне». Авиация коалиции наносила удары высокоточным оружием – корректируемыми авиабомбами и управляемыми ракетами по установкам «Скад» Саддама. Но кто наводил эти ракеты и бомбы? Для этого в тылу действовали специальные команды наводчиков из числа спецназа и прочих элитных подразделений. Действовали они с огромным риском и несли потери в людях. Теперь их работу может выполнять маленький самолетик с электромоторчиком, который никто не видит и не слышит. Опять же на слуху термин «Сетецентичные войны». Это тип боевых действий, где каждый их участник – будь то солдат или танк, БПЛА или даже ракета – это отдельный юнит, действующий в связке с остальными. При этом командованию доступна картина поля боя в реальном масштабе времени. Соответственно это сейчас одно из самых перспективных направлений в военном деле – создание удобных и устойчивых систем управления цифровым полем боя. Интеграция в такие системы всех возможных юнитов.

—По вашему мнению, на что теперь будут обращать внимания больше: на огневую мощь (калибр) или точность и защищенность канала передачи данных, ведь БПЛА также выполняют и роль наводчиков?

—Любая машина – будь то обычный автомобильчик, на котором вы добираетесь на работу, или стратегическая оборонная система – это в известной степени компромисс. Искусство конструктора – найти этот компромисс. Искусство современного воина – знать и использовать эти компромиссы. Главная же хитрость состоит в том, чтобы создать некую адаптивную систему, которая в зависимости от ситуации меняла свои свойства, подстраивалась под ситуацию. При этом хочу заметить, что БПЛА – не панацея от всего и вся. Это только часть системы. При этом, нам кажется, что дроны сейчас могут всё. Однако, это не так. Они еще далеки от совершенства. По сути, мы только на начальном этапе пути роботизации боевых действий. При этом нам еще предстоит решать этические проблемы. Сейчас большинство так называемых «роботов», по сути, роботами не являются. В них нет искусственного интеллекта. Они работают по определенным программам, алгоритмам, еще чаще напрямую управляются человеком, пускай и удаленно. А вот с развитием ИИ, проблемы этики в деле создания боевых машин встанут в полный рост. Фильмы вроде «Терминатора» тогда могут оказаться пророческими.

—Что с точки зрения эволюции в военной науке показала последняя война в Карабахе? Какие еще новшества помимо массового применения беспилотников были отмечены?

— Ну, вообще, боевые действия в Карабахе можно охарактеризовать скорее, как классические. Каких-то особых инноваций, которые бы были привнесены в мировое военное искусство, тут замечено не было. Массовость применения БПЛА, тут скорее частный фактор. Не думаю, что командование Азербайджана делало на них большую ставку при планировании операций. Но, с другой стороны, мировые тенденции были прочувствованы очень чутко – это дало в итоге значительные преимущества. Стоит отметить большой успех в маскировке подготовительных мероприятий, информационной изоляции и инфоборьбы. Как удавалось не допускать утечек информации, я просто в недоумении. Так же хорошо показала себя ствольная артиллерия. Казалось бы, сегодня она весьма уязвима. Но опять же люди, планировавшие развитие Вооруженных сил Азербайджана, заранее четко просчитали возможности противника. Из интересных тактических приемов можно вспомнить использование радиоуправляемых «кукурузников» Ан-2 в качестве ложных целей–приманок, вскрывавших ПВО противника. Героическую страницу в эту войну вписал горный спецназ Азербайджана – штурм Шуши, врукопашную, на ножах и пистолетах – такого никто не ожидал. Назвать мужество солдат «новшеством» — язык не поворачивается. Но такого хода не ожидал никто. Этот штурм, скоро станет легендой, сродни 300 спартанцам. Что еще добавить? Стоит, наверное, задуматься над расширением в дальнейшем возможностей БПЛА. Стоит подумать над способами эффективного противодействия им. Развитию новых, более совершенных и эффективных систем ПВО. Совершенствованию средств разведки и преодоления минно-взрывных заграждений, ведь немало азербайджанских танков погибло на армянских минах. В целом тем для раздумий немало.

Юсуф Поладов                m.zerkalo.az

Парикмахер обвинила жену Пашиняна: "Верни мои драгоценности и оплати одежду"

В Армении разгорается очередной скандал вокруг супруги премьер-министра Армении Никола Пашиняна – Анны Акопян. Как сообщает «Спутник Армения», бывшая парикмахер и визажист первой леди Армении Софья Худоян потребовала у Анны Акопян вернуть заимствованные у нее драгоценности.

"Верни мои драгоценности и оплати заказанную одежду. Стыдно. И не удаляй мой комментарий, все равно буду писать еще и еще, пока у тебя не проснется совесть", - написала она.

Позже визажист сделала публикацию на своей странице Facebook, в которой отметила, что уже год пытается связаться с помощниками главы государства, но безуспешно. Худоян также обещала представить публике полученные ответы.

O qədər oxuyub öyrəndiyim sən demə söz yığını imiş

Rəhim Əfəndi

Dostlar, mən ədəbiyyatçıyam, tarixçi yox.

1) Bəzi paylaşımlara görə sosial şəbəkələrdə bir sıra dost və tanışlar məndən inciyir və bəzən də "agent" kimi ittiham edirlər) Gəlin, bunun tarixçəsi barədə bir az danışım. Bunu bilməyinizi istəyirəm ki, mən heç vaxt heç birinizə kin, nifrət saxlamamışam. Məni realda tanıyanlar və burdakı əksər dostlarım bilir ki, elə mövqeyi olan insan da deyiləm. Dərslərdə, əsasən, sakit rejimdə, qalan vaxtları isə normal sizin kimi adam! Orta məktəb dövründən tarixə çox marağım olub. 5-ci sinifdə oxuyarkən 9-cu sinif tarixinədək əzbər bilirdim. Deməli, 5 il bundan əvvəl ilk dəfə bir iranlı ilə bəhsim düşdü. Mən də başladım Dərbənddən Şimali Koreyaya qədər Azərbaycan torpağıdır, farslar düşməndir zad. Zati-aliləri də götürdü Türkmənçay və Gülüstan müqaviləsinin sənədlərini atdı, qaldım belə. Gördüm yox, bu mənim kitabdan oxuduğum kimi deyil( Başladım başqa-başqa mənasız (elə sizin paylaşdığınız) yazıları yazıb göndərməyə, gördüm yox e alınmır. 6 ay, 7 ay ərzində mütəmadi müzakirə və bəhslərə girişdim. Gördüm həəə, nəsə mən deyən həqiqətə oxşamır( O qədər oxuyub öyrəndiyim, sən demə, söz yığını imiş... Başladım, araşdırmağa. Hər axtarışda məni təəccübləndirəcək yeni bir məlumatlarla tanış olurdum.

2) 3 il bundan əvvəl Feysbukda araşdırdığım bir məlumatı paylaşanda ciddi təzyiqlərə məruz qaldım. Nə qədər izah etdim ki, fakt belədir axı. Yenə başladı yalandan o tərəf bu tərəfə vurnuxmağa. Bir neçə paylaşım etdim, yenə eyni şəkildə münasibət bildirirdilər. Yaxşı, bunlar belə edirlərsə mən niyə etməyim? Yazılarımı daha kobud və sərt şəkildə yazmağa başladım ki, orda da bir təhqir yox idi, vəli "yandırıcılıq" dərəcəsi daha əzablı idi. Paylaşdığım məlumatlar son dərəcə dəqiq və sərrast olduğu üçün rəylərdə də yazmağa cürət edə bilmirdilər. Yazanda yazdığına görə peşman olurdu. Çünki bəzilərinin sosial şəbəkələrdə və ictimaiyyətdə yaratdığı ziyalılıq etibarlılığı təhlükə altında idi düşürdü) Gülməli olsa da həqiqətdir! Yəqin ki, yumşalma prosesi və kapitulyasiyaya gedəcəm. Çünki Türkiyənin bütün ehtimallarda mənəvi dəstəyi danılmazdır. 

3) Biri məni İran kəşfiyyatçısı adlandırır. Əziz müəllim, harada görmüsünüz ki, öz şəkli ilə bu qədər açıq şəkildə yazan agent olsun? Yərin ki çoxdan təhlükəsizlik orqanları aparmışdı.

4) Bəzilərinə onu bildirirəm ki, Türkiyəyə qarşı heç bir kinim yoxdur, mənim türkiyəli dostlarım da var ki, onlar mənim yazılarımı dəstəkləyirlər və doğru olduğunu qeyd edirlər. Eyni zamanda mən orijinal Galatasaraylıyam). Sadəcə, belə açıq-aşkar yazmağımın səbəbi "umduğumuz yerdən" zərbə almaq qorxusudur, düşmənçilik yox. Azərbaycanda və Türkiyədə fəaliyyət göstərən yəhudi-sionist mediaları var ki, İrana qarşı çox iyrənc yalanlara əl atıblar. Yadınızdadırmı müharibə başlayan gündən guya Ermənistana silah daşınması xəbəri yayımlanmışdı. Prezident bir çıxışında dedi ki, Ermənistanın Türkiyəyə torpaq iddia etməsi özünə qəsd etməsi deməkdir. Yaxşı, illərdir ərazisinə torpaq iddiası etdiyimiz İran dövləti bizim tərəfimizdə durursa, buna şükr etməliyik! Onlar bizim tarix kitablarımızdan xəbərdardır və bunu mənə dəfələrlə deyiblər. Amma son hadisələr göstərir ki, artıq tarixi birliyimizin yeni dönəmi başlayır. Prezidentimiz də bu barədə müsbət mesajlar verir. İlham Əliyevin bəzi son müsbət mesajlarına nəzər salaq: 

1. Müharibə zamanı İran barədə müsbət fikirlər. 

2. İranı günahlandıran millət vəkili Bəhruz Məhərrəmova Milli Məclis tərəfindən şiddətli töhmət.

3. İran sərhədinə və Xudafərin körpüsünə gedəndə bölgənin "dostluq sərhədi" olması barədə sözləri.

4. İranın Rus silahları mövzusunda rolunun aydınlaşdırılması və Türkiyənin bir sıra medialarının (İrana qarşı, bizə yox) qara təbliğatının neytrallaşdırılması.

5. Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmaq istəyi (burda deyilməlidir ki, İran iki ölkəyə sülh əldə etməyə kömək edə bilər). Dünən İranın Azərbaycandakı səfiri Musəvi qeyd etdi ki, sülh prosesi İranın təqdim etdiyi plan əsasında həyata keçirilir. Rusiya və Türkiyə vasitəçi kimi sülhməramlıları göndərir. 

6. Xudafərinin öz tərəfinə düşən hissəsində İranın bayraq taxması ki, bu da bizim bayraq Xudafərinin şimalına taxılandan sonra baş verib (Bu ona görə idi ki, İran Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi bilirdi və oranı gəliş-gediş üçün bağlamışdı). Sosial şəbəkələrdə başqa cür təqdim edilsə də, əslində məsələ tamam başqa idi. Regional dövlətlərin birliyi və düşmənçiliyin yox edilməsi əsas prioritetdir. Ermənistan artıq məcbur ediləcək, çarəsi yoxdur.

7. Prezident qeyd etdi ki, Qoşulmama hərəkatı kişi kimi arxamızda dayandı.

8. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı öz mövqeyini ortaya qoydu.

5) Məsələ xırdaçılıq deyil, hər kəsin bir baxış perspektivi var. Məsələn, əsasən, tarixi ənənə və tarixi dövlətçilik faktorundan yazıram və düzgün tarixi məlumatların çatdırılmasını istəyirəm. Mən nə dindar deyiləm, nə də dini ayinləri yerinə yetirən bir şəxs deyiləm ki, məsələyə dini baxımdan münasibət bildirim və ona görə İran dövlətini tərif edəm. Məsələn, biriniz məsələyə daha çox ictimai-iqtisadi formasiyaya, quruluşa, digərinizsə onun yaratdığı hər hansı sosial problemlərə qədər xırdaçılıq edir. Günahlandırmağa htiyac varmı!? Əlbəttə, xeyr. Təşəkkürlər. Nə sualınız varsa buyurun.

Yenə də nəyi nə üçün yazdığımı tam səmimiyyətlə açıqlayacam.

Армянские археологи доказали, что Ереван самый древний город на Земле, городу 7500 лет. На фото видна голова найденного вблизи Еревана мумии древнеармянского правителя Сасуна I.

“Müharibə başlayan kimi Rusiyadan Dərbəndi, İrandan Təbrizi, Gürcüstandan Borçalını, Çindən Uyğurıstanı, Moldovadan Qaqauziyanı tələb etdim ki, verin, ordumu gücləndirim. Vermədilər, ona görə də uduzdum. Versəydilər, udmuşdum”.

XX əsrin ən güclü hərb strateqlərindən biri Əbülfəz Kələkinski.

Surətdən Gəncəni ala bilmədi.

Amma bizə vəsiyyət eləyib ki, İrandan Təbrizi, Rusdan Dərbəndi, Gürcüstandan Borçalını, Çindən Uyğuru alarsız.

Əbülfəz Elçibəy: “Biz Kəlbəcəri verməli idik. Yoxsa Ermənistanda demokratiya pozulurdu. Ter-Petrosyan hakimiyyətdən gedirdi”.

İlham Əliyev: “Qarabağı siz satmısınız, xalq xainləri! Siz satmısınız, biz qaytarmışıq!”

Manaf Ağayev tənqidlərə cavab verdi: Dövlət özü bilir, kimi müharibəyə aparmaq lazımdır

“Elə bil Füzuli tək mənimlə bağlıdır, məndən başqa adam yoxdur”.

baku.ws xəbər verir ki, bu sözləri müğənni Manaf Ağayev “İnstagram” hesabında həmkarı Afət Fərmanqızı ilə birgə canlı yayım edərkən bildirib. O qeyd edib ki, yaxın qohumları döyüşdə iştirak edib:

“Bu, söz deyil, bu, öyrədilmiş şeylərdir. Ağılları, başları yoxdur. Dövlət özü bilir kimi aparmaq lazımdır, kimi yox. Nə fərqi var, mənim bacım oğlu, qardaşım oğlu döyüşüb. Onlar da mənimkilərdi də… Görüm onların “duxu” çatar “böyüklər”ə desin, övladınız niyə getmir?! Deyirlər, Əflatun Qubadovun oğlu könüllü gedib. Mən deyə bilmərəm, Allah canın sağ eləsin. Gedib, lap yaxşı. Demək, məsləhət imiş aparıblar. Babəklə İlkin özlərin öldürürdülər, yalvarırdılar, “aparın”, aparmadılar. Kamil Zeynallı kimi oğlanı buraxmadılar. Baxmayaraq ki, idmançıdı, ona döyüşmək yaraşır. Onu belə qoymadılar”.

Rusiyanın təkcə Maqadan vilayətində olan qızılın və almazın aĝırlığı ABŞ-dan aĝır olduĝu, təkcə Stavropol vilayətində tədarük oluna biləcək taxılın aĝırlığı yenə də ABŞ-dan aĝır olduĝu halda

ABŞ Rusiyaya necə sanksiya qoya bilər?!

Qrant Baqratyan: Ordumuzun 80 faizi məhv oldu

"26 il əvvəl çox böyük ölçüdə qalib gəldiyimiz Azərbaycana 26 il sonra niyə məğlub olduq? Ordumuzun 80 faizi məhv oldu, dağıldı. Heç bir sirri açıqlamıram. Çünki azərbaycanlılar nə qədər silah, zirehli texnika və s. ələ keçirdiklərini açıq şəkildə deyirlər. Bu isə bu məğlubiyyət deyil, faciədir".

konkret.az xəbər verir ki, bu sözləri Ermənistanın sabiq baş naziri Qrant Baqratyan bu gün jurnalistlərə açıqlamasında söyləyib.

O daha sonra deyib ki: “Məğlubiyyətimizin bir çox səbəbləri var. Birinci səhvimiz “Artsax”ın (Dağlıq Qarabağ-red) müstəqilliyini vaxtında tanımamağımız oldu. Bir millət vəkili olaraq bu məsələni iki dəfə qaldırdım. Bir dəfə Zaruhi Postanjyanla birlikdə. Aprel döyüşlərindən sonra tanınma olmadı. 27 sentyabrda müharibə başlayandan 2 saat sonra Artsaxın müstəqilliyinin tanınmasına çağırdım. Yenə eşidilmədim. Bir neçə ölkə Artsaxı  tanımaq istədi. Məsələn, Uruqvay və ya Meksika kimi antitürk dövlətlər. İndi də Nikol müstəqilliyi tanımaq üçün cəsarətli deyil. İkinci səhvimiz, Rusiya əleyhinə düşüncəmizdir. Bu gün Rusiya və ABŞ əks qütblərdədir və bu vəziyyətdə bir-birini tamamlayan siyasət yürütmək imkanları yoxdur. Rusiyapərəst dalğada olmalıyıq. Əks təqdirdə qloballaşma prosesində türklərin yanında durmaq məcburiyyətində qalacağıq. Üçüncü səhvimiz strategiya idi. İranı çox incitdik və buna görə də müharibə vaxtı mallarımızın daşınmasında çox çətinlik yaşadıq. Dördüncü səhvimiz isə digər qonşumuz olan Gürcüstanla soyuq münasibətimiz idi. Beşinci səhvimiz Çinin üzünə “ağ” olmağımız idi. “Mən antitürk ölkəsiyəm” deyən Çinin əlindən tutmaq əvəzinə, əyalət təfəkkürlü səfir Tiqran Avinyanın sözləri ilə ÇXR-ə “dirsək” göstərdik. ABŞ barədə isə danışmaq belə istəmirəm. Baxmayaraq ki, bu ölkələrin Ermənistana qarşı vaxtı ilə çox yaxşı münasibəti olub. Doğrudur, Emmanuel Makron sona qədər bizimlə oldu. Amma bu dəstəyi Almaniyadan görmədik. Hələ Böyük Britaniyanı demirəm. Bu ölkə BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasında Qarabağ məsələsinin müzakirəsini veto qoydu. Bütün bunlar Avropada baş verdi. Avropa isə NATO deməkdir. NATO isə kimin yanında durdu? Türkiyənin…”

Qərb getsin öz işi ilə məşğul olsun!

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev:

 "Bu gün, müharibə başa çatandan sonra artıq Qərb dairələrindən bəzi Qərb liderləri məsələ qaldırırlar ki, bəs Azərbaycanın nəzarətinə keçən azad edilmiş torpaqlarda xristian məbədləri necə olacaq? Həm mənimlə söhbət zamanı, həm rəsmi bəyanatlarda narahatlıq ifadə edirlər. Heç kim narahat olmasın, xüsusilə Qərb dövlətlərinin liderləri, hansılar ki islamofob hisləri alovlandırırlar. Hansılar ki İslam müqəddəslərinin təhqirlərinə göz yumurlar və hətta onları təhqir edənlərə bəraət qazandırırlar. Onların haqqı yoxdur bu barədə danışmağa, bu birincisi. İkincisi, bizim ərazimizdə olan bütün məbədlər tarixi sərvətimizdir. Azərbaycanda hər il Bakı Humanitar Forumu, ya da ki Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu keçirilir. Azərbaycanda dünya dinlərinin liderlərinin Zirvə görüşləri keçirilib. Baxın görün nələr deyilib bizim haqqımızda. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı Azərbaycanda İslam dininə olan münasibəti örnək kimi göstərir. Rusiya Pravoslav Kilsəsinin patriarxı Kiril Bakıda olarkən Azərbaycanda bu sahədə görülmüş işlərə yüksək qiymət verib, Pravoslav kilsələrində olub. Roma Papası Fransisk Bakıda olarkən rəsmi çıxışında Azərbaycanda tolerantlıq, dini dözümlülük, multikulturalizm haqqında danışıb. Kim bizə irad tuta bilər? Məscidləri bağlayan? Yaxud da ki müsəlman məscidlərinə öldürülmüş donuzların başlarını atan bizə dərs deyəcək, narahatlıq ifadə edəcək? Bizə heç bir narahatlıq ifadə etmək lazım deyil. Bizim bütün tarixi abidələrimiz dövlət tərəfindən qorunur. Mənim göstərişimlə və dövlət vəsaiti hesabına hazırda iki pravoslav kilsəsi təmir edilir, üçüncü kilsə isə təmir olunub. İnzibati bina tikilir. Müharibə dövründə udi qardaşlarımızın kilsəsi Heydər Əliyev Fondu tərəfindən təmir olunaraq istifadəyə verilib. Bizim Qafqaz Albaniyası kilsələri milli sərvətimizdir. Gürcü kilsələrimiz, erməni kilsəsi. Vəhşi düşmən bax bu məsciddə inək saxlayıb, donuz saxlayıb. Bu şəkillər var internetdə. Azad edilmiş Zəngilan məscidində, Cəbrayıl məscidində donuz saxlayıb".

Prezident qeyd edib ki, Azərbaycan UNESCO ilə çox sıx əməkdaşlıq edir: "Amma gəlib xristian məbədlərinə baş çəkmək istəsə, buraya gəlsin. Gəlsin və desin vəhşi erməni neyləyib burada. Bir də ki bir neçə il bundan əvvəl Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinin səfirləri bu məsciddə, burda olublar. Onlar iki dəfə faktaraşdırıcı missiyalar keçiriblər və mənə deyiblər ki, Ağdam məscidində olublar. Niyə məsələ qaldırmayıblar? Niyə bu, bəzi Qərb liderlərində narahatlıq yaratmayıb? Deməli, müsəlman məscidlərini təhqir etmək olar, inək, donuz saxlamaq olar, dağıtmaq olar. Belədirsə, belə də desinlər və getsinlər öz ölkələrində problemlərlə məşğul olsunlar, bizim işimizə burunlarını soxmasınlar. Heç kim bizim işimizə qarışmasın. Biz özümüz gəlmişik buraya. Bütün o ölkələrin səylərinə rəğmən gəlmişik, bütün təxribatlara rəğmən gəlmişik, qan tökə-tökə gəlmişik və durmuşuq bizim torpağımızda. Hərə getsin öz işi ilə məşğul olsun. Bizim işimizə qarışmaq istəyənin cavabını vermişik və verəcəyik".

Ağdamdan köçən erməni qız: Azərbaycanlı zabit buradakı ermənilərdən daha yaxşı çıxdı

İşğaldan azad olunan Ağdam rayonun Abdal-Gülablı kəndinin yaxınlığında salınan Vazgenaşen kəndinin keçmiş icma rəhbəri Andranik Babayanın qızı Mariam Babayan “Facebook” səhifəsindən Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyana, Qarabağdakı qondarma rejimin başçısı Araik Harutyunyana, qondarma rejimin ombudsmanı Artak Beqlaryana və digər rəsmi şəxslərə müraciət ünvanlayıb.

Mariam Babayanın müraciətini təqdim edirik:

“Söhbət 20 noyabr saat 17:00 radələrində Martuni rayonunun (Ağdam-red.) Vazgenaşen kəndində (Abdal-Gülablı-red.) baş verən hadisədən gedir. 20 noyabrda Ağdamın Azərbaycana təhvil veriləcəyini bilirdik, amma Vazgenaşen kəndinin təslim olması barədə bizə məlumat verilmədi. Bizə ümid verdilər, dedilər kəndin saxlanılması üçün nə lazımdırsa ediləcək. Kəndlilərə dəqiq bir cavab verə bilməməyiniz həqiqətənmi çətin bir riyazi problem idi? 19-u tarixində təsadüfən “Facebook”da Vazgenaşenin də düşmənin nəzarətinə keçməsi barədə məlumatı gördüm və bunların hamısının rəsmi olub olmadığını başa düşmək üçün ombudsman Artak Beqlaryanla əlaqə saxlamağa çalışdım. O yenidən bildirdi ki, kəndin saxlanılması üçün işləri davam etdirirlər. Dedim: "Sabah Ağdamı təhvil versək, Vazgenaşeni də təhvil verəcəyik. Hər şeyi konkret olaraq nə vaxt öyrənə bilərsiniz?" Cavab belə oldu: "İki gün ərzində təhvil verib-verməyəcəyimizi deyəcəyik". Artıq 20 noyabrda saat 11:00-da Vazgenaşenin də təhvil veriləcəyi barədə məlumat verildi. Saat 24:00-a qədər bütün əşyaları götürmək lazımdır. Amma nə baş verdi? Hadisə saat 17:00 radələrində baş verdi. Atam və kiçik qardaşım evdə idi, əşyalarını yığmağa çalışırdılar. Atam avtomobil səsini eşitdi, həyətə çıxdı və avtomobilimizin oğurlandığını gördü. Fikirləşdik ki, kəndçilərimizdir. Məlum oldu ki, onu düşmənlər götürüb. Bir müddətdən sonra düşmən kəndə daxil oldu. Silahlarla evimizin həyətinə girdilər, atam və qardaşımı əsir götürdülər. Komandirləri Mustafa gələnə kimi onları saxladılar. Atam heç olmasa qardaşımın sərbəst buraxılmasını istədi, komandir xeyirxah çıxdı və onu sərbəst buraxdı. Uzun danışıqlardan sonra atam komandir ilə dil tapdı, avtomobil geri qaytarıldı və atam sərbəst buraxıldı. Xoşbəxtlikdən atam və qardaşımın həyatı xilas edildi. Sualım budur: Sizin rus ordunuz harada idi, dediyin təhlükəsizliyiniz harada idi, sizin nəzarətiniz harada idi? Mülki əhalinin həyatının təhlükəsizliyini təmin edəcəyinizə söz vermişdiniz. Allah qorusun, atamla qardaşımın başına bir şey gəlsəydi, buna görə həyatınızla cavab verərdiniz. Bəxtiniz gətirdi ki, Mustafa burdakı ermənilərdən daha yaxşı çıxdı. Nə üçün? Çünki bu hadisədən iki gün əvvəl kəndimizin sakini Napoleon atamı və böyük qardaşımı bıçaqladı. Qaçqın statusu bizə hədiyyə olaraq verildi... Heç olmasa indi vəziyyətə baxın, heç olmasa mülki əhalini taleyin mərhəmətinə buraxmayın. Müharibənin çirkin tərəfi... " /yeniavaz/

Monte Melkonyan: “Elçibəy dünyada ən yaxşı adamdır. O bizim silah-sursatla təhcizatımızı günü-gündən çoxaldır. Azərbaycan hərbi texnikasının büsbütün bizim sərhədlərdə cəmlənməsi o deməkdir ki, tezliklə bu silah və texnika bizim əlimizə keçəcək! Elçibəy bu gün iki dövlət saxlayır: Azərbaycan və Arsax”.

İlham Əliyev: “AXCP rəhbərliyi - kollektiv Paşinyandı”

"Torpaqlarımızın işğal altına düşməsində əsas günahkar AXCP-dir"

"Kəlbəcər rayonunun işğal altına düşməsi o vaxt hakimiyyətdə olmuş Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin birbaşa məsuliyyətidir. Bütövlükdə torpaqlarımızın işğal altına düşməsində əsas günahkar Azərbaycan Xalq Cəbhəsidir".

Bunu Prezident İlham Əliyev xalqa müraciətində deyib.

Dövlət başçısı bildirib:

"Çünki əgər 1992-ci ildə onlar qanunsuz yollarla hakimiyyətə gəlməsəydilər, əgər dövlət çevrilişi etməsəydilər, bəlkə də torpaqlarımız işğal altına düşməyə bilərdi. Əlbəttə ki tarixə qayıdıb nə ola bilərdi, nə olmaya bilərdi demək çox çətindir. Ancaq hər halda torpaqlarımızın işğal altına düşməsində onların birbaşa iştirakı, əli var və bu məsuliyyəti onlar daşıyır. Çünki 1992-ci ilin yaz aylarında hakimiyyət uğrunda mübarizə pik həddə çatmışdı. Azərbaycanda daxili çəkişmələr baş alıb gedirdi, xaos, böhran yaranmışdı, siyasi böhran yaranmışdı və hakimiyyət uğrunda mübarizə çox ciddi fəsadlara gətirib çıxarmışdı. Ermənistan isə bundan istifadə edərək torpaqlarımızı zəbt etməyə davam edirdi. Şuşa və Laçının işğal altına düşməsindən sonra vəziyyət kritik həddə çatdı. Bundan istifadə edən Azərbaycan Xalq Cəbhəsi dövlət çevrilişi edərək hakimiyyətə gəldi. Ancaq sonra nə oldu? Ondan sonra bütün səylərini öz laxlamış hakimiyyətini möhkəmləndirmək, ölkəmizdə repressiyalar təşkil etmək, senzura tətbiq etmək və digər antidemokratik addımlar atmağa yönəltdi. Torpaqlarımız işğala məruz qalırdı, mülki əhalimiz öz dədə-baba torpaqlarından didərgin salınırdı, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi, onun rəhbərliyi ancaq bir məqsədi güdürdülər ki, öz ciblərini doldursunlar, öz yaxın adamlarını vəzifələrə təyin etsinlər və öz hakimiyyətinin ömrünü uzatsınlar. Kəlbəcərin işğal altına düşməsi bax, bu çirkin addımların nəticəsi idi. Başqa cür ola da bilməzdi. İndi gənc nəsil xatırlamır, ancaq bilməlidirlər ki, o vaxt Azərbaycana kimlər rəhbərlik edirdi, hansı bilik sahibləri, hansı səriştə sahibləri. O adamların heç bir təcrübəsi yox idi. O adamlar- o vaxt rəhbərlikdə təmsil olunmuş adamlar, yüksək postlar tutmuş adamlar bir gün belə heç bir idarəyə, heç bir kiçik bir müəssisəyə rəhbərlik etməmişdilər. Onlar ölkəni, xüsusilə böhranlı vəziyyətdə olan ölkəni necə idarə edə bilərdilər? Amma onların vəzifə hərisliyi, tamahı, iştahası, görməmişliyi Azərbaycanı bax bu vəziyyətə gətirib çıxardı. Baxın görün Azərbaycanı o vaxt kimlər idarə edirdi?! Parlamentin sədri kiçik elmi işçi idi, özü də uğursuz bir elmi işçi idi. Dövlət katibi- komsomoldan çıxmış karyerist, özü də sonrakı mərhələdə öz liderinə xəyanət etmiş, onun kürsüsünə, kreslosuna göz dikmiş, onun ölümünə hamıdan çox sevinmiş və ondan sonrakı həyatını sadəcə olaraq xarici dairələrin idarəsi altında keçirən bir adam. Onlardan hansı idarəçilik gözləmək olardı? Onlardan hansı vətənpərvərlik gözləmək olardı? Hansı peşəkarlıq gözləmək olardı? Xarici işlər naziri. Heç bir dildə danışa bilməyən təsadüfi bir adam, fizika müəllimi, hansı ki ümumiyyətlə, başa düşmürdü xarici münasibətlər nədir, beynəlxalq norma, prinsiplər nədir? Sadəcə olaraq turist kimi ora-bura gedirdi və ağzına gələni danışırdı. Müdafiə naziri, riyaziyyat müəllimi. Riyaziyyat müəllimi müdafiə naziri ola bilərmi? Məhz bu riyaziyyat müəllimi Şuşanı düşmənə təhvil verdi. Deyirdi ki, Şuşa əldən gedərsə, başıma güllə vuracağam. Bu günə qədər orda-burda sülənir. Şuşanı biz qaytarmışıq, biz. Siz satmısınız onu, xalq xainləri! Daxili işlər naziri. Quldurluq baş alıb gedirdi, jurnalistlər həbs olunurdu, döyülürdü, canlı efirdə maşınların yük yerinə atılırdı. Bu idi Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin rəhbərləri. Baş nazir elmi kommunizm üzrə kiçik elmi işçi idi. Baxın, bu təzadlara baxın. Ölkə iqtisadiyyatını bazar iqtisadiyyatı prinsipləri əsasında qabağa aparmağa məsul olan adam elmi kommunizm üzrə kiçik elmi işçi idi. Hansı idarəçilik, hansı islahatlar, hansı müdafiə qabiliyyəti təmin oluna bilərdi? Bizim dərdimiz və faciəmiz budur ki, təsadüfi adamlar hakimiyyətə gəldilər, hakimiyyəti qanunsuz yollarla qəsb etdilər və ölkəmizi uçuruma apardılar".

“Çox deyirdiniz torpaq, indi gedin yaşayın” - Elton

Müğənni Elton Hüseynəliyev “Qarabağ sədası” proqramında qonaq olub.

İfaçı efirdə torpaqlarımızın işğaldan azad olunması ilə bağlı danışıb. O, əslən Qubadlıdan olduğunu və tezliklə ora köçmək istədiyini söyləyib:

“Anasının tum sataraq böyütdüyü, Sumqayıtda şadlıq evində 5 şirvana oxuyan Eltonam. Bu gün xoşbəxtik, hamı vətənə qurbandır. Mən 1990-cı illəri görmüşəm, çörək növbəsinə dayanmağı yaşamışam. İndi dövlətim gətirib məni gözəl kürsüdə otuzdurub. Bəzən deyirlər, Qərbi Azərbaycanlısan. Yox, Qubadlıdanam. Allahın izni ilə ora qayıdacam. Orada müəllim işləyib, bu istedadı gənclərə öyrədəcəm, tələbələr yetişdirəcəm. Özümlə qəbirə aparmayacam ki…

Hamımız oralara getməyə borcluyuq. Zamiq Hüseynov, Manaf Ağayev də Füzuliyə getsin, budur meydan. Çox deyirdiniz torpaq, indi gedin”. /baku.ws/

Bıçaqla Şuşanı alan oğlanlara eşq olsun!

Kəşfiyyatçı qazimiz Alik Məmmədovun dediklərindəndir. Oxuyun, elə bil filmə baxırsan.

Şuşaya qayalarla kanatla qalxdıq. Yarım metr qarda. 14 saat kəşfiyyatdan sonra. 400 nəfər o dağı dırmaşmalı idi.

Bıçaq, tapança, limonka ilə döyüşə gedirdik. Bizi nə gözlədiyini bilirdik. 500 erməni döyüşçüsünün şəhərin biz hücum edən tərəfində olduğu məlumatını əldə eləmişdik. 

Ən az məhz bu tərəfdə idi. O biri mövqeylərdə ağır artilleriya və canlı qüvvə sayı burdakından azı üç dəfə çox idi. Çünki onlar bizim qayadan yox, normal yollardan hücum edəcəyimizi gözləyirdilər.

Kimsənin ağlına gətirməyəcəyi sıldırımları dırmaşıb, döyüşə artilleriyasız girəcəyimizi düşünmürdülər. Nəinki onların, heç kəsin ağlına gəlməzdi ki, biz bıçaqla Şuşanı almağı düşünürük.

Generalımız Hikmət Mirzəyevin düzgün döyüş tapşırığı, düzgün kordinatları olmasaydı məhv ola bilərdik. Amma hər şey zərgər dəqiqliyi ilə ölçülüb biçilmişdi. 

Biz qayaları dırmaşıb, əlbəyaxa döyüşə girdik. Dəqiq deyə bilməyəcəm, təxmini desəm, 40-a yaxın erməniyə bıçaq salıb çıxartmışam həmin hücum anı.

Onların arasına düşən panika belə General tərəfindən hesablanmışdı, panika yaranan kimi tapşırıq əsasında hərəmiz dəstə-dəstə əks istiqamətlərdə dağılışdıq. Ermənilər artıq həyəcan və qorxudan özlərinə atəş açırdılar. 

Onlar hətta öz əsgərlərinə belə inanmırdılar, yaxınlaşan öz əsgərlərini vururdular. Çünki onların formasında biz də ola bilərdik.

Şuşa döyüşü bizim əzəmətimizi, gücümüzü, əsgərimizin qorxmazlığını onlara göstərdi. Onlar Şuşanı bir il dayanmadan müdafiə edə biləcək sayda silah-sursat və canlı qüvvə ilə təmin eləmişdilər.

Şuşa şəhidlərimizin qanı bahasına, kişiliyi, qorxmazlığı bahasına bir neçə saatda alındı. Hətta videolar da yayılıb.

Bütöv Azərbaycan, yoxsa həqiqi islamla düşmənçilik?

Mövzuya keçməmişdən əvvəl bunu qeyd edək ki, biz Səfəvi imperiyasına daxil olan siyahıdakı ölkələrdən biriyik. Bugün Səfəvi kimi digər imperiyaların hamısı dağılıb, ölkələr öz beynəlxalq sərhədlərini müəyyən edib, bu sərhədlərin qorunması üçün müəyyən öhdəliklər götürüb və kimsə başqa ölkənin sərhədlərini poza bilməz! Yəni 16-cı əsrdə yaşamırıq...

***

İndi isə gəlin “Qərib cinlər diyarında” filmindəki cinlərin yaşadığı diyara səfər edək və onların düşüncələri ilə tanış olaraq, nə istədiklərini anlamağa çalışaq...

Əvvəlcə bu aləmin bəzi qaydaları ilə tanış olaq;

1.Bu aləmdə heç bir təfəkkür və intellektə malik olmamaq ilk şərtdir.

2.Siyasi dartışmalarda özünü mağarada imişsən kimi aparmalısan.

3.Sənin kimi düşünməyən hər kəs ermənidir.

4.Burda zibil atmağa getdiyin yol belə Təbrizdən keçir.

5.Nəinki özünü, hətta yazılarını belə Türkiyəyə buraxmayan Atatürk burda Rəsulzadə ilə bütün şəkillərdə birlikdədir.

6.Burda türk olub olmamaq mühüm deyil, əsas türkəm deməkdir. Çünki bu aləmin şüarının özü belə “nə mutlu türk olana” deyil, “nə mutlu türkəm deyənə”dir!

7.Burda bütün söhbətlər “canavar yeganə heyvandır ki...” cümləsi ilə başlayır.

8.Bu aləmdə ariyan farslarla hay ermənilər eyni irqdən hesab olunur.

9.Burda vətənpərvərliyin ilk şərti həyatın boyu görmədiyin farsları söyməkdir.

10.Bu aləmdə istənilən bir adamın şəkilini “həbs edilən güneyli soydaşımız” kimi paylaşa bilərsən.

11.Burda ümumbəşəri islam ərəbin dinidir, monqollara xas olan şamanizm, tenqrizm isə milli din hesab olunur.

12.Soyadın nə formada olursa olsun sonuna “soy” hissəciyi artırmalısan.

13.Kiməsə xitab edərkən bəy, son qəbul edilən qaydalara əsasən “paşa” demək vacibdir.

14.Ordumuzun istifadə etdiyi “aypara əməliyyatına” “hilal taktiği” deməsən fars tulası sayıla bilərsən.

15.Bayramlarda əsla kiməsə mübarək sözündən istifadə edərək təbrik yaza bilməzsən, “qutlu olsun” deməlisən.

16.Mənasını başa düşmədiyin hərfləri yazaraq bu bizim “əsgi əlifbamızdır” deməlisən. Əsgi əvəzinə qədim sözünü işlətmək qadağandır, baxmayaraq ki əsgi Azərbaycan dilində “tryapka” və digər daha murdal mənalar verir.

17.İran barədə istənilən paylaşımın altına “40 milyon soydaşımız ana dilində təhsildən məhrumdur” yazmalısan. Amma öz ölkəndə ana dilində təhsil tələb edən hər kəs sənin üçün vətən xainidir.

18.Bu aləmdə bütün kürdlərə “PKK terrorçusu” yaxud “Barzani çocuğu” deməlisən.

19.İranda asılan, həbs edilən istənilən bir kəs sənin “güneyli soydaşın”, sərhəddən narkotika keçirərkən həbs olunanlar isə “iranlı”dır!

20.İranda türkcə təhsil latın hərfləri ilə keçirilmədiyi üçün “ana dilində təhsil” hesab olunmur. Latın hərfləri ilə türk dilinin heç bir əlaqəsi olmasa belə...

***

İndi isə bu cinlər diyarında yaşayan ultra patriotların istəkləri ilə tanış olaq. Bu dırnaqarası vətənpərvərlər Böyük Azərbaycan desələr də İrandan savayı heç bir ölkəyə ərazi iddiası etmirlər. Məsələn, hər birimiz bilirik ki, Qars, İğdır, Diyarbəkir vaxtilə Səfəvilərin olub və Osmanlı tərəfindən işğal edilib, amma bu patriotcuqlar həmin ərazilərin adını çəkənlərə belə xain gözü ilə baxırlar. Əlbəttə ki, bunların kiməsə olan baxışı heç bir əhəmiyyət kəsb eləmir. Bu bədbəxtlər dünya şöhrətli porno ulduz Mia Khalifaya güneyli soydaşımız deyib bacı gözü ilə baxan adamlardır.

Biz sadəcə onların manqurtlaşdırılaraq nə hala salındıqlarını izah etməyə çalışırıq.

Onların yalnız İrana ərazi iddiası etməsi onu göstərir ki, əsas dərdləri Azərbaycan, vətən yox- İrandır...

İndi maraqlı bir sual ortaya çıxır. Bəs İranda İslam İnqilabı olmamışdan əvvəl niyə o ərazilərə torpaq iddiası edən və “Bütöv Azərbaycan” quran yox idi?!..

Demək ki, problem İranla da deyil. İranın adının kənarındakı İslam kəlməsi ilədir.

Bir sual daha ortaya çıxır: Hansı İslam?!..

Axı Pakistan da İslam ölkəsidir və bu super-ultra patriotların düşüncələrinə əsasən torpaqlarımızı işğal edib. Niyə Pakistana ərazi iddiası edən yoxdur?!.. Əksinə hər tərəfi bu meqa-super-ultra patriotlar Pakistan bayrağı ilə bəzəyiblər.

Deməli düşmənçilik sadə islamla da yox, həqiqi və kamil islamladır...

"Sürü Psixologiyası" facebook səhifəsi