Будущее наступило: почему китайские гигаполисы непригодны для жизни

На Московском урбанистическом форуме международные архитекторы назвали четыре главные причины, по которым города Китая неудобны для проживания

Гигаполисы — новое явление в истории развития городов. Люди только успели привыкнуть к агломерациям с миллионным населением, а в Китае уже начали проектировать масштабные жилые зоны, рассчитанные на сотни миллионов человек. К примеру, в такую агломерацию должны слиться столица страны Пекин, промышленный Тяньцзинь и целая провинция Хэбэй, которая окружает столичный регион КНР. На Московском урбанистическом форуме подобные супергорода назвали гигаполисами.

Перспективы развития нового формата обсуждались на сессии «Преимущества масштаба», гостями которой стали партнер голландской архитектурной студии OMA Рейнир де Граф, заместитель директора по международным проектам архитектурной студии Arep Ville Сирил Югон, партнер известного китайского бюро MAD Architects Юсуке Хаяно, директор департамента городского планирования Нью-Йорка Пурнима Капур и основатель собственной архитектурной студии в Пекине Пэй Чжу.

Сегодня гигаполисы остаются внутренней историей Китая: жилые массивы такого размера сформировались только там. В КНР расположены 25% из 500 крупнейших городов планеты, а количество агломераций с миллионным населением превысило полторы сотни, рассказала руководитель центра городских исследований бизнес-школы «Сколково» Ксения Мокрушина. Она уверена, что в любой другой стране мира число городов-миллионников в лучшем случае исчисляется десятками.

В Китае каждый год из деревни в город переселяются 13 млн человек; к 2050 году 66% населения Азии будет жить в городах, заявил Владимир Коровкин из московской школы управления «Сколково». «На сегодняшний день сельские жители КНР зарабатывают в среднем в три раза меньше, чем обитатели городов», — объяснил причину миграции Рейнир де Граф.

Человечество мечтало о гигаполисах долгие годы: концепции супергородов встречаются в культуре XX века, начиная с романов Айзека Азимова и Артура Кларка. В 2016 году будущее наступило — и перед жителями и планировщиками новых жилых единиц встали новые проблемы. На Московском урбанистическом форуме эксперты из Нидерландов, Японии, Франции, США и, конечно, Китая рассказали, какими в действительности получились первые гигаполисы Земли и почему они оказались непригодными для нормальной жизни.

Главным недостатком китайских супергородов архитекторы назвали высокий уровень загрязнения окружающей среды. Смог над Пекином стал настолько привычным для местного населения, что многие жители постоянно ходят по улицам в защитных масках, а представитель современного китайского искусства Brother Nut даже сделал кирпич, спрессованный из столичного смога. «Огромная трагедия китайских мегаполисов заключается в масштабе загрязнения окружающей среды. Я провел в Москве всего пару дней — но мне хватило этого, чтобы увидеть, сколько у вас лесов и водоемов. Помните: леса — это главное, что есть в каждом городе», — заявил китайский архитектор Пэй Чжу.

В районах старой застройки, которые прилегают к Запретному городу в центре Пекина, еще сохранились деревья и парки, но территории вокруг не оставляют места для зелени, рассказал архитектор. «Если вы посмотрите на старую застройку Пекина с одного из современных небоскребов, то увидите, сколько деревьев было между домами, — объяснил Пэй Чжу. — Я очень надеюсь, что в будущем Москва не превратится в гигаполис наподобие китайских. Надеюсь, Москва успеет выучить урок, который ей преподали китайские города: не превращайте вашу столицу в сплошную застройку».

В Москве три транспортных кольца. В Пекине таких колец шесть, а в ближайшее время к ним присоединится седьмое, большая часть которого пройдет по пригородам в провинции Хэбэй. Протяженность седьмого кольца — 187 км. Длина МКАД составляет 108 км.

Через несколько лет ключевые города нового гигаполиса должна соединить сверхскоростная железная дорога: власти Китая проложат пути между Пекином и Тяньцзинем. Тем, кто живет в других районах, придется довольствоваться автобусами. «Каждый будний день в 5:30 дюжина пенсионеров выходят на остановку общественного транспорта в пекинском пригороде Янджиао, — описывает современную ситуацию в пригородах Пекина газета New York Times. — Они ждут автобус, но не садятся в него. Они один за другим пропускают автобусы, в каждый из которых заходят по 50 пассажиров из никогда не заканчивающейся очереди. Около 6:30 утра на остановке появляются дети пенсионеров. К этому моменту очередь на автобус растягивается на всю улицу, но молодые люди проходят в начало и занимают места своих родителей. Теперь пенсионеры могут вернуться домой, а их дети поедут на работу: им предстоит 40-километровая дорога в Пекин, которая займет три часа в одну сторону».

Транспорт — не единственная проблема гигаполисов. Зачастую жители супергородов сталкиваются со сложностями на элементарном уровне: от нехватки детских площадок до перебоев с мобильной связью. «Вы знаете, почему в Пекине так популярны голосовые сообщения? Там постоянно обрывается сотовый сигнал. Из-за этого местные жители вынуждены общаться друг с другом через голосовые чаты», — рассказал на форуме Владимир Коровкин.

Отдельная тема — отсутствие социальной инфраструктуры. В отличие от России китайские девелоперы зачастую не строят школы, детсады и поликлиники рядом с новыми домами. В результате по всей стране возникают масштабные спальные районы без образовательных учреждений, а за элементарными бытовыми услугами приходится ездить на машине.

В результате быстрой урбанизации китайские города оказались разорваны на отдельные районы, плохо связанные между собой, объяснил Пэй Чжу. «У Москвы и Пекина похожий уровень культурного багажа. Проблема в том, что после начала масштабной застройки Пекина архитектурное и культурное наследие старого города оказалось полностью изолировано от остальных районов и обычных жителей, — рассказал архитектор. — Увы, общественные пространства и скверы заканчиваются одновременно со старой застройкой. В новых районах этого нет».

До XX века природа была интегрирована в городскую среду китайских населенных пунктов на всех уровнях вплоть до самого центра, заявил специалист. «К сожалению, современная застройка Пекина полностью игнорирует природу и общественные связи», — резюмировал Пэй Чжу.

Параллельно с объединением Пекин-Тяньцзинь-Хэбэй в одну суперагломерацию уже сливаются Шэньчжэнь, Гуанчжоу, Гонконг и Макао на юге, а также Шанхай, Сучжоу и Цзясин на востоке страны.

Антон Погорельский              realty.rbc.ru

Tariximizə ləkə salanlarla mübarizə aparmalıyıq

Rauf Qubadov

Gəlin bir az düşünək. Krım Rusiya ərazisi olub. Xuruşov SSRİ-nin rəhbəri olanda Krımı Ukraynaya verib. Sonra isə Rusiya onu geri qaytardı. Diqqət: Rusiya öz ərazisini geri aldı.

Qarabağ Azərbaycanın olub. Azərbaycandakı hakimiyyət davasında Ermənistana verilib.

İndi Azərbaycan da öz ərazilərini geri qaytarmaq istəyir.

Biz niyə Rusiyanın öz ərazisini geri qaytarmağını dəstəkləməyək? Əksinə dəstəkləməliyik ki, Qarabağı da Krım kimi geri alaq...

Qaldı hakimiyyətin bəzi siyasətçilərin ata vətənləri Ermənistandakı rayonlara, onlar nə Demokratik Respublika vaxtı, nə də Sovet hakimiyyəti vaxtı Azərbaycanla bir olmayıblar. Bax bu səbəbə onlar tarixi silməyə calışıb, qara yaxırlar.

Demokratik Respublika da, Sovet hakimiyyəti də bizim tariximizdi. Bizim ata-babalarımızın seçdiyi yoldur. Biz nəyə gorə oz tariximizdə düzünü deməkdən cəkinməliyik? Bizim müştərək şanlı tariximiz var. Məsələn, Avropanı faşizm bəlasından biz xilas etmişik.

Biz öz tariximizə ləkə salmaq əvəzinə, ona ləkə salanlarla mübarizə aparmalıyıq.

Tariximizi düzgün təqdim edib, onunla qürur duymalıyıq.

Abbas Hüseynov həbsxanada çarmıxa çəkilib

Müsәlman Birliyi Hәrәkatının üzvü, Nardaran mәhbusu Abbas Hüseynova dəhşətli işgəncələr verilib.

"Gətirdilər “kars”a, uzatdılar dəmirin üstünə, əllərimə və ayaqlarıma qandal vurdular. 2 gün çarmıxa çəkilmiş vəziyyətdə “kars”da qaldım”. Bu sözləri Abbas Hüseynov vəkili Yalçın İmanova deyib. Rakurs TV-nin mәlumatına görә, vәkil avqustun 8-də Qobustan Həbsxanasında saxlanılan Abbas Hüseynovla görüşüb. Abbas Hüseynov vəkilə bildirib ki, ona verilən işgəncələr zamanı şəxsən Qobustan həbsxanasının rəisi Aftandil Ağayev, müavini Emin Cəfərov, həbsxana əməkdaşları İlkin Axundov, Namiq Ağayev, Rövşən, İqbal və adlarını bilmәdyi digər şəxslər iştirak edib.

O, 20 iyulda Bakı Apellyasiya Məhkəməsində baş verənlərdən sonra Bakı İstintaq Təcridxanasına qaytarıldığını və 7 gün "kars" cəzası aldığını deyib. Lakin 2 gün sonra- iyulun 22-də günorta saatlarında “Nardaran işi” üzrə təqsirləndirilən Cabbar Cabbarovla Qobustan həbsxanasına köçürülüb: “İyulun 22-i günorta namazından sonra gətirildik Qobustana. Salam verən kimi həm Cabbarın, həm də mənim əllərimizi arxadan qandalladılar, yerlə üzüstə sürüyə-sürüyə apardılar. Cabbar, mən, bir də başqa bir dustaq vardı. Üzümüzü divara yapışdırıb, günün istisində üzü divara saxladılar. Mən bizim hüquqlarımızın olduğunu deyəndə onlar “bura Qobustandır” cavabını verdilər. Sonra Rövşən adlı həbsxana əməkdaşı dedi ki, “bu çox danışır, bunu başa salın”. Sonradan adının Axundov İlkin Ruslan oğlu olduğunu öyrəndiyim gizir “dubinka”yla kürəyimə zərbələr endirməyə başladı. Məni “dubinka” ilə döyəndən sonra “kars”a atdılar”.

Onun sözlərinə görə, “kars” müddəti iyulun 25-də başa çatsa da, iyulun 29-a qədər "kars"da saxlanılıb: “"Kars"da vəziyyət dəhşətlidir, yerdə iri soxulcanlar gəzir, soxulcanlar unitazın böyür-başından çıxır, hər yer natəmizdir, “prostina” kirdən qaralıb. Mən nəzarətçidən xahiş elədim ki, mənə balaca bir təmiz kağız parçası versin ki, namaz qıla bilim, onu da vermədilər”.

Abbas Hüseynov deyib ki, iyulun 25-də həbsxananın mayor rütbəli Namiq Quliyev adlı əməkdaşı yumruqla mədəsindən və çənəsindən vurub: "Dedi ki, elə eləmə, səninlə başqa cür davranaq, toz vuraq sənə, “dubinka” dustağın ayrılmaz dostudur. Mən ona qanunsuz hərəkətlərindən şikayət edəcəyimi dedim, o isə “hara istəyirsən get şikayət elə” dedi. Əvəzində guya həbsxana əməkdaşlarını təhqir iddiası ilə mənim barəmdə akt tərtib edildi”.

O, həbsxanada olduğu 17 gün ərzində müxtəlif bəhanələrlə, heç bir əsas olmadan barəsində 4 töhmət qərarının verildiyini deyib. Bildirib ki, onu iyulun 26-da günorta saatlarında rəislə görüşdürülmək adı ilə "kars"dan çıxarıb, həbsxananın həyətindəki dəmir dirəyə bağlayıblar: “Təxminən 3 saata yaxın dirəyə bağlı vəziyyətdə saxlanıldım. Əllərim arxadan qandallı vəziyyətdə, üzüm dəmir dirəyə yapışmış halda. Məni dirəyə bağlayan həbsxananın İqbal və Rövşən adlı əməkdaşları idi. Günün ən qızmar vaxtında. 3 saatdan sonra dirəkdən açıb yenidən "kars"a saldılar”.

Onun sözlərinə görə, iyulun 29-u “kars”ın müddəti bitsə də, onu yenidən karsa qaytarıblar, bunu onunla əsaslandırıblar ki, karantində yer yoxdur.

Abbas Hüseynov iyulun 29-da ilahiyyatçı Tale Bağırzadənin Bakı İstintaq Təcridxanasından Qobustan həbsxanasına gətirildiyini deyib. O, bildirib ki, ilahiyyatçı ilә yanaşı kamerada qaldığından, onun səsini eşidib. Havanın isti olması səbəbiylə Tale Bağırzadənin vəziyyəti pisləşib, bu zaman ilahiyyatçı və yanındakı dustaq nəzarətçidən həkim çağırmağı xahiş edib. Ancaq nəzarətçi İlkin Axundov həkim çağırmaq əvəzinə Talehi söyməyə başlayıb: “Biz də Cabbarla buna etiraz elədik, digər dustaqlar da buna etiraz etdilər. Biz hacının təhqir edilməsinə etiraz olaraq, aclıq edəcəyimizi və həbsxana rəisinin bizi qəbul edib, dinləməsini, hacını təhqir edən nəzarətçi İlkin Axundovu cəzalandırmasını istədik. Səhəri gün məlum oldu ki, hacını “kars”a salıblar. Cabbar artıq korpusa köçürüldüyündən mən karantində tək qaldım. Rövşən və Namiq adlı həbsxana əməkdaşları məni “Tubzon”a göndərməklə hədələdilər. Həbsxanaya gəldiyimdә və dəmir dirəyə bağlandığımda məni gün vurduğundan həkim tələb etdim, ancaq həkim gəlmədi və heç bir tibbi yardım göstərilmədi”.

Abbas Hüseynov vəkilə deyib ki, avqustun 5-də ona karantin müddətinin bitdiyi, kameraya köçürüləcəyi və rəisin onu qəbul edəcəyi deyilib: “Rəis Aftandil Ağayev məni qəbul etdi. Mən ona dedim ki, Aftandil müəllim, burda qanunsuzluqlar var, istəyirəm bu barədə sizə deyim. Aftandil Ağayev dedi ki, sən kimsən ki, mənə nəsə deyəsən, səni qəbul edim. Mən ona baş verən qanunsuzluqları ictimailəşdirəcəyimi dedim. Aftandil Ağayev dedi ki, “burda hüquqlar bitir, səni də, sənin vəkillərini də... Bura Qobustandır, ağzının danışığını bil”. Bunu deyə-deyə durub cumdu üstümə. Rəisin yanında Emin adlı müavini və daha 2 nəfər həbsxana əməkdaşı vardı. Əllərim qandallı idi. Yanımdakılar badalaq verib, məni yerə yıxdılar, rəis otağındakı stolun altından “dubinka”nı çıxarıb, yerdə məni vurmağa başladı. Vura-vura deyirdi ki, “səni ram eləmək mənim üçün 2 dəqiqəlik işdir”. Məni ayağa qaldırıb, ayaq üstə üzümə vurmağa başladı. Mən dedim ki, nə vəhşiyəm, nə də heyvan. Təzədən məni yerə yıxdılar və rəis yenidən “dubinka”yla yerdə mәni döyməyə başladı. Ən azı 30-35 zərbə endirdi. Sonra qaldırıb sifətimə vurdu. Rəisin müavini Emin də məni vururdu. O qədər başıma vurdular ki, gözlərim irinlədi. Daha sonra mənə 8 sutka "kars" cəzası verildiyi deyildi. Aftandil Ağayev dedi ki, əlləri, ayaqları qandallı “kars”a salın. Gətirdilər “kars”a, uzatdılar dəmirin üstünə, əllərimə və ayaqlarıma qandal vurdular, çarmıxa bağladılar. 2 gün çarmıxa çəkilmiş vəziyyətdə “kars”da qaldım”.

Vəkil Yalçın İmanov deyir ki, Abbas Hüseynovn bədənində- kürəklərində, ayaqlarında, arxadan beldən aşağı hissəsində, dizlərində çoxsaylı qançır və xəsarət izləri var, əl və ayaq biləklərində qandalın izləri qalıb. O, həbsxanada qarşılaşdığı işgəncələrlə bağlı 5 gün aclıq aksiyası keçirib, Tale Bağırzadə isə Abbas Hüseynə olan haqsızlıqlar səbəbindən 2 gün, özünün qanunsuz olaraq “kars”a salınmasına görə, 4 gün (cəmi 6 gün) aclıq elan edib.

İmanovun sözlərinə görə, Abbas Hüseynov döyülmə və işgəncələrdən çətinliklə yeriyir, ayağının biri axsayır, otura bilmir.

Vəkil Abbas Hüseynovun Qobustan həbsxanasında işgəncələrə məruz qalması ilə bağlı avqustun 9-da Baş Prokurorluğa şikayət edəcəyini bildirib.

Vəkil Abbas Hüseynovun kars müddətinin avqustun 13-də başa çatacağını da deyir. /rakurs.tv/

Şəkildə: Qobustan həbsxanasının rəisi Aftandil Ağayev

Astan Şahverdiyev Əli Həsənova görə niyə özünü söydürür?

Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri, Baş nazirin müavini Əli Həsənovun nəvəsi Nail Allahverdiyevin törətdiyi və cəmiyyətdə rezonans doğuran qəzadan sonra gündəmə gələn şəxslərdən biri də Milli Məclisin deputatı Astan Şahverdiyevdir.

Astan Şahverdiyev Əli Həsənova görə niyə özünü söydürür? 

BakuPost.az xəbər verir ki, 120 saylı Cəbrayıl-Qubadlı seçki dairəsindən seçilmiş deputat A.Şahverdiyevin qınağa tuş gəlməsinə səbəb onun yalan açıqlama verməsidir. Belə ki, Daxili İşlər Nazirliyi avqustun 3-də saat 21 radələrində Nail Allahverdiyevin "Mercedes-Gelandawagen” markalı avtomobillə iki nəfərin ölümü və iki nəfərin müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alması ilə nəticələnən ağır yol-nəqliyyat hadisəsi törətdiyini təsdiqləsə də, millət vəkili həmin hadisə zamanı Nailin evdə olduğunu, hətta buna şahid olan şəxslərin də mövcudluğunu bildirib. 

"Qəza törədilən zaman Əli Həsənovun nəvəsi maşında olmayıb, evdə olub. İndi də bir sıra saytlar ağıllarına gələni yazırlar ki, guya qəzanı nəvəsi törədib və sairə. Bütün bunlar yalandır. Mən Əli müəllimi və ailəsini gözəl tanıyıram. Onlar çox sadə və halal insanlardır”, - deyə A.Şahverdiyev qeyd edib.

Bundan başqa, deputat Nailin 21 yaşında bu qədər var-dövlətə sahib olmasını fərasətli gənc olmasıyla əlaqələndirib: "Nail Allahverdiyev Əli Həsənovun qız nəvəsidir. Nailin atasının kifayət qədər imkanı, işi-gücü var. Digər tərəfdən isə Nail savadlı, fərasətli gəncdir, öz ağlı, zəhməti hesabına pul qazanmağı bacarır. Yaşa görə adamın fərasətinə qiymət vermək doğru deyil. Nə olsun ki, onun 21 yaşı var? Bəs Bill Qeyts neçə yaşında milyonçu olub? Bu cür qiymətləndirmə aparmaq ucuzluqdur”.

Maraqlıdır ki, Astan Şahverdiyevin birdən-birə həqiqəti əks etdirməyən açıqlamalar verməsinə, Həsənovları müdafiə etməklə özünü söydürməsinə səbəb nədir? Deputatın bu "xidmət”i əslində nəyə xidmət edib?

BakuPost.az-ın əldə etdiyi məlumata görə, A. Şahverdiyev "Qaçqınkom” sədrinin həmyerlisi olmaqla yanaşı, həm də yaxın qohumudur. Onların Cəbrayıl rayonunda yaşadıqları vaxtdan isti münasibətləri olduğu, əlaqələrinin indiyə kimi davam etdiyi qeyd edilir. Bəzi mənbələr Əli Həsənovun Astan Şahverdiyevin bibisi oğlu olduğunu da bildirir.

Məlumata görə, onların ailəvi münasibətlərinin uzun illər davam etməsinin səbəblərindən biri də xanımları – Ə.Həsənovun həyat yoldaşı Çimnaz Həsənovayla A.Şahverdiyevin xanımı Solmaz Şahverdiyevanın yaxın rəfiqə olmasıdır. 

A.Şahverdiyev (1947) Ə.Həsənovdan (1948) 1 yaş böyük olsa da, onun siyasətə gəlişində və yüksəlməsində baş nazirin müavinin böyük rolu olduğu vurğulanır. Məlum olduğu kimi, Ə.Həsənov hələ Azərbaycan SSR dövründən yüksək vəzifələrdə çalışıb. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra isə sürətlə yüksəlməyə başlayıb. O, 1996-cı ildə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı seçilib. 1998-ci ilin noyabr ayından Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin müavini, Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədridir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 9 aprel tarixli Sərəncamı ilə dövlət qulluğunda göstərdiyi səmərəli fəaliyyətinə görə "Şöhrət” ordeni ilə təltif edilib. 2013-cü ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının V qurultayında YAP Sədrinin müavini seçilib.

Saytımıza daxil olan digər məlumata görə isə, bir müddət əvvəl Şahverdiyevlərlə Həsənovların arası dəyib. Belə ki, A, Şahverdiyev bir neçə ay əvvəl Rusiyada işləyən azərbaycanlıları "otxod" adlandırmaqla həm rəsmi dairələrin, həm də xalqın qəzəbinə səbəb olmuşdu. Ə. Həsənov da mətbuata açıqlamasında "Astan Şahverdiyev əgər belə ifadələr işlədibsə, bu, böyük qəbahətdir” demişdi. A.Şahverdiyevin belə qəbahət işləməsi isə Ə. Həsənovun onu bir müddətlik ailəsindən uzaqlaşdırmaqla nəticələnib. Hətta Baş nazirin müavini nəvəsi Naillə Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəisi, general Elçin Quliyevin qızının bu ilin iyunun 30-da baş tutan toy mərasiminə Şahverdiyevlər ailəsini çağırmayıb. Bu isə ailələr arasında küskünlüyə səbəb olub.

Görünür, A.Şahverdiyev Naili müdafiə etməklə, həm ona uzun illər jestlər etmiş dostunun "borcunu” qaytarmaq istəyib, həm də yaranmış soyuqluğu aradan götürməyə çalışıb.

KÜRDƏXANI "TÜRMƏ"SİNDƏ ƏLİ HƏSƏNOVUN NƏVƏSİNƏ SUPER ŞƏRAİT

Xəbər verildiyi kimi, Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri polkovnik Ehsan Zahidov Bakının Heydər Əliyev prospektində “Mercedes Gelandewagen” markalı avtomobilin törətdiyi dəhşətli qəzanin təffərüatları və istintaqın gedişi haqda KİV-ə ətraflı açıqlama vermişdir. Aparılmış zəruri istintaq tədbirləri nəticəsində qəzanın baş verdiyi ərazidə müşahidə kameralarının görüntüləri araşdırılıb və “Mercedes Gelandewagen” markalı tomobilin sükanı arxasında məhz vətəndaş Nail Allahverdiyevin olduğu müəyyən edilib. Adı çəkilən sürücü cinayət məsuliyyətinə cəlb olunaraq barəsində məhkəmə qərarı ilə həbs qətimkan tədbiri seçilib. Onun artıq bu gün Ədliyyə Nazirliyinin Kürdəxanı İstintaq Təcridxanasına aparıldığı bildirilir.

Xatırladaq ki, Nail Allahverdiyev baş nazirin müavini Əli Həsənovun nəvəsidir. Daha öncə KİV və qorxunc qəzanın şahidləri dəfələrlə bildirmişdilər ki, məhz o, avtomobilin sükanı arxasında olub və insanların ölümünə gətirib çıxarmış qəzanı törədib. Hansı ki, qəza nəticəsində 2 nəfər ölmüş, 2 nəfər Türkiyə vətəndaşı isə ağır yaralanmışdır, vəziyyətləri olduqca ağırdır.

"Kürdəxanı Təcridxanasının rəhbərliyi 2 gündür səfərbər olaraq Nail Allahverdiyevə lüks şərait yaratmaqla məşğuldur". Belə bir məktubla "Təzadlar"a müraciət edən, adının çəkilməsini istəməyən təcridxana əməkdaşı şok faktları açıqlayıb: "...Əvvəla onu deyim ki, vicdanımın səsi ilə susa bilmədim. Bilirsiniz ki, "Kürdəxanı İstintaq Təcridxanası" kimi tanınan 1 saylı Bakı İstintaq Təcridxanasının rəisi Azər Seyidov vəzifəsindən düz 1 il əvvəl, 2016-cı ilin avqustun 1-də işdən azad olundu. Onun yerinə isə əvvəl rəis müavini olan Rəşid Səfərov təyin olundu. Düz 1 ildir ki, hamı əvvəlki rəislərin atasına rəhmət oxuyur. Təxminən bir ay əvvəl ƏN-nin Penitensiar Xidmətində 2017-ci ilin birinci yarımilliyinin yekunlarına həsr olunan əməliyyat müşavirəsi keçirildi. Ədliyyə nazirinin müavini, Penitensiar xidmətin rəisi Ceyhun Həsənov tədbiri açaraq, ətraflı çıxış etdi, Prezidenti cənab İlham Əliyevin sədrliyi ilə 12.07.2017-ci il tarixdə keçirilmiş 2017-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş müşavirədə qaldırılan məsələlərlə bağlı ədliyyə orqanlarının üzərinə düşən vəzifələrin icrası istiqamətində bir sıra kompleks tədbirlərin nəzərdə tutulduğunu bildirdi. Bu tədbirlərdən ən vacibi o idi ki, Penitensiar xidmətin ayrı-ayrı idarə rəisləri və cəzaçəkmə müəssisələrinin rəhbərlərinin çıxışları dinlənildi. Bizim rəis də danışmışdı, deyilənə görə korrupsiyaya qarşı mübarizədən, istintaq altında yatan məhkumların arasında ayrı-seçkiliyə son qoyulmasından danışıb. Lap yekunda əməliyyat müşavirəsinə yekun vuran ədliyyə nazirinin müavini, Penitensiar xidmətin rəisi, ədliyyə general-mayoru Ceyhun Həsənov məhkumların və təqsirləndirilən şəxslərin hüquqlarının daha etibarlı təmini, əməliyyat-axtarış və təhlükəsizlik tədbirlərinin gücləndirilməsi, rejim və davranış qaydalarına dönmədən riayət olunması, qanunsuz əşyaların ötürülməsi və dövriyyəsinin qarşısının alınması məqsədilə preventiv tədbirlərin həyata keçirilməsinə dair tapşırıqlar verib. O, nizam-intizamın gücləndirilməsi, islah və tərbiyə işinin səmərəliliyinin artırılması, penitensiar müəssisələrdə istehsalat sahələrinin genişləndirilməsi və kadrlarla işin təkmilləşdirilməsi istiqamətində səylərin artırılmasının, özbaşınalıq, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmə, korrupsiya halları ilə mübarizənin daim diqqət mərkəzində saxlanılmasının vacibliyini vurğulayıb, təkrarən tapşırıqlarını verib. Bu tapşırıqların heç mürəkkəbi qurumamış 1 saylı Təcridxananın rəisi, ədliyyə polkovniki Rəşid Səfərov öz bildiyini etməyə başladı... Təsəvvür edirsinizmi, 2 gündür ki, təcridxananın personalı səfərbər olaraq Baş nazirin müavini Əli Həsənovun avtoşluq edərək 2 nəfərin ölümünə, 2 nəfərin ağır yaralanmasına bais olmuş Nail Allahverdiyevə lüks şərait yaratmaqla məşğuldur. Təxminən 30-40 min manata başa gələn bu lüks şəraitə kondisionerli, televizorlu, mobil telefonlu, super şəraiti, super ərzağı olan otaq daxildir. Azərcell-dən yoxlasınlar, Nail hər gün atası və babası, dostları ilə danışır. Ona görə ki, o, Baş Nazirin müavininin nəvəsidir... Sağ olsun, təcridxananın rəisi Rəşid Səfərov, müavin Yaşar müəllim də bunu nəzərə alıb. Axı ayıb olar ki, altında 6-7 lüks maşın kolleksiyası olmuş 21 yaşlı avtoş birdən-birə şəraitsiz yerə düşər, halı bu istidə pis olar. O biri məhkumlar və təqsirləndirilənlərin canı isə it canıdır, dözərlər... İstərdim ki, bunları ədliyyə naziri Fikrət Məmmədov da bilsin ki, Rəşid Səfərov komandasına da tapşırıb ki, nazir Əli Həsənovun xahişini nəzərə alaraq belə tapşırıb, Nail baladan muğayat olun, xətrinə dəyməyin... Təsəvvür edirsinizmi, Prezident İlham Əliyev belə məmur balalarını və önların övladlarını-nəvələrini bağışlamır, bunlar isə Prezidentdən xəbərsiz əks fəaliyyətlə məşğuldurlar. Cənab Prezident mətbuatı oxuyur, inanıram ki, bu xəbəri oxuyub belə bir ayrıseçkiliyi bağışlamayacaq".

"Təzadlar" şikayətçinin bizə göndərdiyi aşağıdakı yazını da istinadla təqdim edir:

"...Zaman-zaman Azərbaycandakı həbsxanalarla bağlı müxtəlif xəbərlər gündəmə gəlir və təssüf ki, bu xəbərlər heç də ürəkaçan olmur. İllər öncə hətta həbsxanalardakı durumun ağır olmasına görə məhbuslar kütləvi şəkildə etiraz edirdi və bu etirazlardan birində hətta təlafatda olmuşdu. Amma sonra aparılan islahatlar nəticəsində müəyyən irəliləyişlər oldu, məhbusların durumu nisbətən yaxşılaşdırıldı. Amma deyəsən vəziyyət yenə də yaxşı deyil. Belə ki, həbsdə olani məhbus, AZEL.TV saytının baş redaktoru Əfqan Sadıqov hüquq müdafiəçisi Oktay Gülalıyevə məktub yazaraq Bakı İstintaq Təcridxanasında baş verənlərə aydınlıq gətirib. Məktubda yazılır ki, Kürdəxanı həbsxanasının rəisi Rəşid Səfərov elə qaydalar tətbiq edib ki, bu bir başa məhbusların durumunu çıxılmaz hala gətirir. Məsələn, məhbusun yazdığına görə valideyn və ailə üzvləriylə məhbusun qısa görüşü üçün 150-200 manat pul ödəməlisən. Bundan başqa:

– Kamerada “pletka” işlədilməsinə icazə üçün hər ay üçün 100 manat;

– Dustaq yanına göndərilən puldan və dustaqların etap üçün Kürdəxanıdan çıxarıldığı və gətirildiyi vaxt axtarış (şmon) otaqlarından yoxlanışdan keçirildiyində üstdən çıxan puldan təxminən 15-20%-i götürülür;

– Evə zəng vurmaq istəyəndə 5 manat ödənilir;

– Televizorda yalnız Az.tv göstərilir. Başqa kanallara baxmaq istəsən isə 150 manat ödəyir və bundan sonra 30 manatlıq aparat quraşdırılır;

– Həbsxanadan cəzaçəkmə müəssisənin göndərilmə (bölgü) vaxtı hər müəssisənin şərait və yerinə görə qiyməti 100-500 manat arası dəyişir;

– Büdcədən dustaqların gündəlik xərcləri üçün ayrılan pulların əvəzinə verilən yeməklər sadəcə olaraq qreçqa (papuqay yeməyi), yaxud perlova olur;

– Günorta yağsız, ətsiz sup. Qarox, makaron, düyü, perlova supu verilir;

– 8 nəfərlik kameraya 12-15 nəfər salınır. Prostina, balış üzülər dəyişdirilmir. Hər ay 12-15 nəfərlik kameraya 1 dəfə ümumi 1 kq yağ, 1kq şəkər tozu verilir (payok);

– Qapqara, içi çiy olan çörək verilir. Çörəyi sıxanda damcı-damcı su süzülür. Dustaqları mədə qıcqırması (joqa) xəstəliyinə salırlar.

Təcridxanasında mağazada qiymətlər isə belədir:

– Bayırda 1 litirlik duru yağ (3 man), Kürdəxanıda 4.50man.

– 0.50 qəpiklik əl-üz sabunu 1.50 manat.

– Qalina blanka 1 ədəd- 0.50 qəpik.

– 1 qutu (5 ədəd) göy paltar sabunu- 5 manat.

– 0.50 qəpiklik dəftər- 2 manat.

– 5-6 manatlıq kolbasa- 12 manat.

– Qatılaşdırılmış süd (skuşonka)- 3 manat.

– Kofe 1 ədəd- 0.60 qəpik.

– 0.60 qəpiklik makoron, vermeşil- 1.80 manat.

– Toyuq 8 manat. Yumurta (zavod)- 0.30 qəpik.

– Qələm 0.20 qəpiklik- 0.60 qəpik.

– Krassvord- 1 manat.

– 1 litir qazsız su 0.80 qəpik. Və.s.

tezadlar.az

Xatirə Xatun - Gözləmişəm

Sevgilim, mən səni hər sübhi-məsa gözləmişəm,

Çəkmişəm gör nə qədər çövri-cəfa gözləmişəm.

Yatmayıb sübhə kimi razi-niyaz eyləmişəm,

Ki gətirsin xəbərin badi-səba, gözləmişəm.

Səni canımdan əziz bilmiş idim canım üçün,

Ruhumun məlhəmi, hər dərdə dəva gözləmişəm.

Bivəfasanmış, əzəldən bunu dərk etməmişəm,

Demə bihudə yerə mehrü-vəfa gözləmişəm.

Ey vəfasız, bilirəm, gözləməyim yersizdi,

Etmişəm gör nə böyük səhvü xəta gözləmişəm!

Anladım, Xatirə, indi onu sevməklə demə,

Özümə, bilməmişəm, dərdü-bəla gözləmişəm.

Müqtəda Sədr kimdir?

Əkrəm Hacızadə

Müqtəda Sədrin illər öncə çox həssas dönəmdə "siyasətdən gedirəm" deyərkən bu şəxsin nə qədər qeyri-ciddi olduğunu anladım. Atası ayətullah Muhəmməd Sədrdən sonra İraq daxilində nüfuz sahibi olmağa çalışan Müqtəda Sədr həmişə şıltaqlığı və kritik vəziyyətdə narazılığa səbəb olan qeyri-məntiqi addımları ilə yadda qalıb. Amma bir tərəfdən də ayətullah Muhəmmədbaqir Sədrin kürəkəni olmasına görə İraq xalqı tərəfindən "Sədrlərin yeganə siyasi varisi" kimi qəbul olunub. İraq xalqı içində nüfuz sahibi olması və sevilməsinin əsas səbəbi də elə bu qohumluq amili olmuşur. Bu şəxsin məhşurlaşmasının digər səbəbi Səddam Hüseyn devriləndən sonra ölkə daxilində ABŞ əsgərləri əleyhinə şiələrdən ibarət "Məhdi (əc) ordusu" adlı silahlı müqavimət qruplaşması təşkil etməsi oldu.

Onun, yuxarıda qeyd etdiyim söz-söhbətə səbəb olan və bu ixtilafların sorağında olan düşməni sevindirdən addımlarından, nümunə olaraq bir neçəsini qeyd edirəm:

1. Kifayət qədər başbilənlər mövcud olan halda bir ara Bəşər Əsədə səsləndi ki, İsraili bombala. Sonra isə əleyhinə qalxdı və dedi ki, istefa ver. Bu da işğalçı ölkələrin və əlaltılarının alqışına səbəb oldu.

2. Digər bir nümunə Mosulun azadlığı əməliyyatı zamanı Həşti-şəbi ilə həmkarlıq etməməsi və başında durduğu "Səraya-salam" qruplaşmasını bu əməliyyatda iştirak etməsinə icazə verməməsidir. Halbuki bu həmkarlığa böyük ehtiyac var idi. Digər tərəfdən ölkə daxilində sakitçilik və xalq qüvvələrinin İŞİD terrorçuları əleyhinə birləşməsi lazım olan vaxtlarda, Sədrin tərəfdarları bəzilərində özünün iştirakı ilə dövlət əleyhinə mitinqlər təşkil etdilər. Mitinq iştikatçılarından İran və Hizbullah əleyhinə çıxışlar da müşahidə olunurdu. Bu mintinqlərdə bir neçə nəfər qətlə yetirildi. Daha sonra Sədrin tərəfdarları qanunsuz olaraq ölkə parlamentinə soxuldular və baş nazirlik binasına hücum etdilər. Beləliklə də ölkə daxilində kifayət qədər qarışıqlıq yarandı. Onların arasında Səddamın BƏƏS rejiminin tərəfdarları olsa da, hər halda Sədr onun adından sui-istifadə edilməsinə şərait yaradıb. İndiki şəraitdə ölkə daxilində qarşıdurmanın yaranması və eyni məzhəb daşıyıcıları arasında qardaş qırğınının başlanması ABŞ üçün gözəl fürsət olardı.

3. Digər düşməni sevindirən addımı vahhabilərin dəstəkçisi, şiəlik, İran və Hizbullah müqavimət təşkilatı əleyhinə daim antiəbliğ işləri aparan "Əl-Cəzirə" telekanalına müsahibəsi zamanı, "Ayətullah Xameneiyə İraqda siyasi və hərbi müdaxilə etməməsini məsləhət gördüm" deməsi oldu. Baxmayaraq ki, sonralar "Qasim Sülleymani İraqın ən qüdrətli şəxsidir" söyləmişdir, amma bu zamana qədər düşmən öz işini görmüş oldu. 

4. İraqlıların narazılığına səbəb olan digər addımı Müqtəda Sədrin Kürdüstan əyalətinin İraqdan ayrılmasını istəyən kürdlərlə sıx əlaqəsi faktoru oldu.

5. Sədrin və ətrfındakıların Ayətullah Sistaniyə qarşı etdiyi hörmətsizliklərə Seyyid Sistani qarşılıq olaraq həmişə atalıq nəvazişi ilə reaksiya vermişdir. Hətta 2005-ci ildə Nəcəf şəhəri mühasirədə olanda, ayətullah Sistani ona böyük köməklik göstərmişdir. Məlum mitinqlər zamanı Ayətullah Sistaninin məsləhəti ilə sakitçilik yarandı.

Burada daha çox və daha acınacaqlı nümunələr yazmaq olar. Amma bəzi məsələlərin açılması məsləhətə uyğun deyil...

İndi isə müəmmalı Səudiyyə səfəri, xalqı özündən çıxardıb.

Tək məlum səfər deyil, onun illər boyu atdığı yanlış addımlar, ətrafındakı nüfuzlu şəxslərin və xalqın əksər hissəsinin ondan uzaqlaşmasına səbəb olub. Heç təsadüfi deyil ki, indi Həşti-Şəbinin tərkibində vuruşan "Nucəba", "İmam Əli", "Seyyiduş-şuhəda" və s. müqavimət qruplaşmaları, daha öncə Müqtəda Sədrin başçılıq etdiyi müqavimət qruplaşmasının tərkibində olsalar da, Sədr özünəməxsus yersiz addımlar ilə hamısını özündən uzaqlaşdırdı.

Sədrin sonuncu narahatçılıq doğuran addımı isə, Ərəbistanın Yəmənə təcavüzünün davam etdiyi, Ərəbistanın şiələr yaşayan məntəqəsi olan Avamiyyədə qətllər törətdiyi, İraq, Suriya kimi ölkələrdə qanlı cinayətlərdə əli olan terrorçulaya yardım etdiyi bir vaxtda onun bu ölkəyə məlum səfəridir. Bəziləri Müqtəda Sədri ölkəsinə dəvət edən Səudiyyə kralının, ona ata-babasının apardığı siyasəti dəstəkləmədiyini, müqavimət güclərinin qələbəsi faktoru ilə barışdığını və bu gücləri dəstəkləyən İran kimi ölkələrlə yeni münasibətlərin qurulmasında vasitəçi rolu oynamasını söyləsələr də, bu addım Riyaz kralları tərəfindən inandırıcı addıma oxşamır. Zahirdə bu və ya buna oxşar bir təklif irəli sürülsə də, Ərəbistanın apardığı məkrli siyasət, bunun yeni işğal və nüfuz planı olduğunu ortaya qoyacaq. Səudiyyə Ərəbistanını Qətərlə müqayisə etmək siyasi məntiqə sığmaz. Müqtəda Sərd İran ilə hansısa dövlət arasında vasitəçi rolunu oynayacaq mövqeyə və gücə sahib deyil. Yeni taxta otumuş Kralın "Müharibəni İranın daxilinə çəkəcəyik" deməsi və Yəmənə olan hücumlarını çoxaltması onların məkrli məqsədlərindən xəbər verir. 

Dünən gecə Səudiyyə Ərəbistanının İraqdakı keçmiş səfiri Tamir əs-Subhan dedi: "Əsil şiəliklə (!) Xomeyninin yaratdığı ekstremist şiəlik arasında fərq qoymaq lazımdır". Tamir əs-Subhan hazırda Səudiyyənin Fars körfəzi ölkələri üzrə nazir-müşaviridir. Ölkənin daxili siyasətinə müdaxilə etdiyinə görə İraq hakimiyyəti tərəfindən ölkədən qovulmuşdur. Xüsusən də şiə xalq qüvvələri sünnülərin yaşadığı şəhərləri İŞİD-dən azad edəndə əs-Subhan bunu "həddi görünməyən özbaşınalıq" adlandırdı. Bu sözündən sonra onu İraqdan qovdular. Həmin vaxt əs-Subhanın ölkədən qovulmasını əsasən baş nazir Heydər əl-İbadi və xarici işlər naziri İbrahim əl-Cəfəri tələb etdilər ki, hər ikisi də şiədir.

Müqtəda Sədri Ərəbistanda qarşılayan da məhz bu şəxs oldu. Məncə bu deyilənlərdən sonra, Sədrin Səudiyyəyə səfəri ilə bağlı qaranlıq bir məsələ qalmır. Həşti-Şəbinin dağılmasını istəyən Müqtəda Sədr kimi sadəlöhv bir "syasətçi" təbii olaraq Səudiyyə Ərəbistanı kimi işğalçı bir rejim üçün böyük imtiyazdır. Heç də təsadüfi deyil ki, "Sədr hərəkatı" nın sözçüsü İranın İraq daxilində siyasi və hərbi məsələlərə müdaxiləsinə etirazını bildirmişdir.

Təəssüf doğuran məsələ budur ki, Amerika əsgərlərinə qarşı cihad fətvası vermədiyinə görə Ayətullah Sistaniyə qarşı hörmətsizlik edən Müqtəda Sədr bu gün Həşti-Şəbinin dağılmasını tələb etməklə, Səudiyyə vahhabiləri tərəfindən "əsil şiəlik" nümunəsi kimi tanınır.

Görəsən İraqın silahlı qüvvələrini silahı yerə qoymağa çağıran Sədr niyə öz ordusunun hərbi hazırlığını gücləndirir?!

Bu gün Səudiyyə İraq daxilində İran əleyhinə cəbhə açmağa maraqlıdır. Hətta siyasi ekspertlərin dediyinə görə bu planı həyata keçirmək üçün Səudiyyənin göstərişi əsasında Müqtəda Sədri terror edib, bu faciəni İranın boynuna ataraq ölkədə İran əleyhinə cəbhə açmaq fikiri də mövcuddur.

Sual doğur ki, belə bir təcrübəsiz, tələskən, özbaşınalığa meyilli və siyasi düşüncələri tam yetişməmiş Müqtəda Sədr kimi şəxsdən, Səudiyyə Ərəbistanı (təbii ki, Amerikanın göstərişi ilə) nə istəyə bilər? Bunun üçün iki mühüm faktora diqqət etməliyik. İlk olaraq Müqtəda Sədrin psxologiyasına və hədsiz liderlik ehtirasına, ikinci isə ABŞ-ın, Səudiyənin vasitəçiliyi ilə regiondakı maraqlarına baxmaq lazımdır. Düşünürəm ki, onların Sədrə bəzi aldadıcı vədlər verərək ondan istəyəcəkləri aşağıdakılar ola bilər:

1) İranın İraqdakı nüfuzunu həzm edə bilməyən vahhabi krallarının, Sədrdən İran əleyhinə çıxış etməsi və bu ölkədəki siyasətinə qarşı çıxmaq istəyi. 

2) Müqavimət güclərinin qüdrət tapdığı vaxtda müxtəlif addımlarla ara qarışdırmaq. 

3) İraq kimi mühüm ölkədən Qətər əleyhinə addımlar. 

5) Həşti-Şəbi ilə həmkarlıq etməmək. 

6) Bəşər Əsəd əleyhinə çıxışlar. 

7) Ən əsası və acınacaqlısı isə İraq hakimiyyətinin Müqtəda Sədr tərəfindən ələ keçirilməsi üçün qiyamların təşkili və Sədr lider olacağı təqdirdə, Səudiyyənin onu dəstəkləmələrinə dair vədlər verməsi ehtimalıdır. Ən azından 2018-ci ildə keçiriləcək seçkilərdə Müqtəda Sədri hakimiyyətə gətirərək onun vasitəsilə yenidən İraqa nüfuz edərək arzularını reallaşdıra və yenidən İraq daxilində anti-İran cəbhə aça bilərlər.

Müqtəda Sədr yaxşı bilir ki, növbəti seçkilərdə, xalq könüllülərindən ibarət və xalqın sevgisini qazanmış Həşti-Şəbi kimi ciddi rəqib var. Bunun üçün də düşüncələrini İraq xaricində Səudiyyə Ərəbistanının maliyyə dəstəyi, daxildə isə Əmmar Həkimin siyasi dəstəyi ilə həyata keçirməyə çalışır.

Ərəbistan da öz növbəsində yeni taktika ilə İŞİD-in əlindən çıxan İraqın gələcək siyasi məsələlərində təsirli olmağa çalışır. Digər tərəfdən Səudiyyəlilər illərdir qanlı terrorları dəstəklədiyinə görə şiələrin gözündə ləkələnmiş imiclərini bərpa etmək istəyirlər.

Bu görüşü Qətər faktorunun cavabı olaraq Səudiyyənin İrana qarşı mesajı kimi dəyərləndirmək olar. 

Onsuz da, Səudiyyə krallarının Müqtəda Sədrə meyl etmələrinin başlıca səbəbi, onun zəif şəxsiyyətə malik olması və yuxarıda deyilənlərin əksəriyyətinin daha öncə Sədr tərəfindən baş verməsidir. Sədrdən hakimiyyətə gəlmək naminə daha böyük səhvlər də gözləmək olar.

Hər bir halda "Düşmənə etimad etmək məğlubiyyətin başlanğıcıdır". İslam düşmənləri daim güclü zərbələr üçün zəif damarlar axtarışında olub.

Səudiyyə şahzadələri Müqtəda Sədrdən "Əbu Musa Əşəri" obrazı yaradacaqlarına ümid edirlər. Biz isə ümid edək ki, düşündüklərimizin heç biri həyata keçməyəcək və cənab Sədr səhvlərini anlayacaq.

vetenugrunda.az