Qonu başlığında yazıldığı kimi öz görüşmlə desəm, harda dəyərsizlik meydan oxuyur orda devingənçiliklə, dirçəliş və yenilik var. Ancaq necə? Sayman bəyin deyimilə
Harda ölüm var, Harda itirmək var, Harda xəyanət var, Harda uduzmaq var orda ədəbiyat (yazın) var. Düzdür, ancaq hansı dil və hansı görüşlə? paylaşmıda dilçilik biliminə toxunmuram. Gəpləşmədə kimin maraqlı ya da maraqsız yaradıcılığını da yanaşmıram. Mən yalnız sözcüklərə söykənirəm. Ortaya qoyacağım düşünü muğam uzamanı sayın Hacıbabanı örnək gətirim.
Bir gün Hacıbaba Xəzər qıyığında xirtdəkləyibdə məni:--
--Bacoğlu sənə işim düşüb!
Öncə çaşdım. Salam sağ oldan sonra gedib çayçıda oturduq. Oturan kimi:--
--Bacoğlu, Vahidin qoşuqlarını dönə-dönə oxumaqdan yorulmuşam. Yenilik olsun deyə sənin qoşuqlarından birini oxuyum!
--Dayi, bir soz desəm inciməzsənki!?
--Yox bacoğlu!
--Açıqca deyim, mənim qoşuqlarımı oxuyacaq muğamçı hələ nansından doğulmayəbdır!
Hacıbaba bəy yerindən dik atılıbda:--
--Bacoğlu bir də de!
--Mənim qoşuqlarımı oxuyacaq muğamçı hələ nansından doğulmayəbdır!
--Balam bu nə sözdür deyirsən. Bizi heç elədin ki!?
--Dayı poristikadı da, açıq danışıram. Əyər mənim bir qoşuğumu oxuya bilsən ha, yüz dolar da əmək payı(zəhmət haqqı)verəcəyəm!
Ulu dayı üçün bir qoşuq masa sütünə qoydum. Bir neçə kərə oxudu və özü-özünə mızıldadı. Birazca uca səslə alt dodaq sol qulağına sarı, üst dodaq sağ qulağına sarı uzandı. Söz boğaz tellərində bataqlığa batmış arabanın təkərləri kimi fırlanır. Sonuc verməyibdə:--
--Bacıoğlu bu günlərdə yubleyimdir. Yüz dolar da cibində yubleyime gəlirsən. Sözümüz kişi sözüdü haaa!
--Baş üstə dayı. Yübleyinə gələcəm və yüz yerinə iki yüz gətirəcəm. oldum mu?
Bu görüşdən bir neçə gün ötür. Mən Hacı bab bəyin yubleyinə getdim. Neçə deyərlər uzmanlər ölü dilin, ölü sözcükləriylə pəncərələrin şüşələrini titrədirlər. Uzün sözün qısası şölən sona vardı. Hər kəsdən tez bayıra çıxdım və bu kəz Hacıbaba bəy mən xırtdəkləyibdə:--
--Dayı neçə oldu. Mənim qoşuğumu oxumadınkiii!
--Bacoğlu çox çalışdım ancaq olmadı!
--Bilirsən mi nədən olmur!
--Bilmirəm!
--Buna görəki yaxdığım qəzəllər ərəbçilik və farsçılıəq sözcükləri üzərində köklənməmişdir. Oxuduğuz qoşuqlar yuz illərdi saqqız kimi ağızlar da çeynənir. Mən qəzəllərimdə ərəblə-farsı türkləşmişdir. Bu baxımdan dedim, mənim qəzəllərimi oxuyacaq muğam ustası anasından doğulmamışdır. Dediyim cümlə bir metir başımdan yuxarı olsa da gerçəkdir!
Bu örnəyi öna görə gətirdimki
yenilik!
dirçəliş!
yeni zamanla paylaşım!
yeni görüşlə ortaqlaşım!
yeni biçimdə yazın yazım!
yeni qonularda yeni görüş yazım!
ölü dilin ölü sözcüklərində yarana bilir mi?
Sayın Sıma Ənnağının (oh-oh) ökyusunu qurtuluş sitəsinə əklər kən bu açıqlamanı verdim (Sayın Nərgiz Əsəngül bizə yazdığız üçün könül sevgisiylə sağ olun deyirəm. Verdiyiz sorğu yanıtını hər kim özü başa düşdüyü kimi yoza bilir. Mənim görüşümcə çağdaş yazarlarımız və ya qoşuqçularımız dil qonusunu çözməlidirlər(həl etməlidirlər). Bir çox qəlmdaşlar üç dildən qullanıb da (türkcə, ərəbcə, farsca) yazın yazırlar. Bu o deməkdir ki türkcəmizi yetərincə öyrənməmişlər. Yeni sözcük bulamadıqlarından dolayı ölü sözcükləri dönə-dönə işlədirlər. Quzey Azərbaycan da yazılan hər bir yazın diliçilik baxımından Bütöv Azərbaycanın və Türk Dünyasının yazın tarixində etgisi olmayacağını açıqca deyirəm)
İkinçi öyrnəyidə söyləmin başlanqıcından gətirirəm
"AYB-nin Cənubi Azərbaycan Komissiyasının rəhbəri, şair Sayman Aruzla Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatının vəziyyəti haqqında söhbət etdik. Həmsöhbətimiz güney və quzey ədəbiyyatının fərqli və oxşar cəhətlərini müqayisə etdi. Əvvəlcə İrandakı vəziyyəti - şah və inqilab dövrünün fərqli xüsusiyyətlərindən, həmçinin bizim üçün maraqlı olan bəzi faktlardan da danışdı"
DİQQƏT DİQQƏT
Bu sorğu da (EDRİK, OXŞAR, DÖVRU VƏ bizim üçün maraqlı olan danışdı)
Bu cümlələrin harası türkcədir. Bir neçə sözdən sonra biridə ana dilimizin sözcükləri deyildir. İşədilmiş süzcüklərin türkcəsi olduğu anda ərəbcə-farsca sözcüklərini yaşadmaq hansı anlamı daşıtır?
Böylə bir ölmüş dil hansı yenilikdən danışa bilir?
Böylə bir əsgiçiliklə və geriçiliklə zamana uğun öykü, qoşuq, ruman yazılsa da, hansı getgisi ola bilir?
Mən kimin necə yazdığını eleştiriylə üzləşdirmirəm. Qolayca sözcüklərdən söz gedir. Sayın Sayman bəy avrupadan söz açmışdır. Yanıt olaraq dedyimki sayın qələmdaş topraq altında çırpınır qadın yazını oxumamışdır. Oxusaydı əyər, başqa görüşlə avrupa yazarlarına yanaşrdı. Avrupa yazaralrı öz durumlarını aydınca bilirlər. Ancaq başlarını ağrıtmaq istəmirlər. Türk Dünyasında və Bütöv Azərbaycan da
Harda ölüm var!!!
Harda itirmək var!!!
Harda xəyanət var!!!
Harda uduzmaq var orda ədəbiyat(yazın)var!!!
qonusu avrupada bilə yeni biçimdədir. Bu dəhşətləri avrupa da duymaq üçün cinayət şəbəkələrini tanımalısan. Onda durumun nə yerdə olduğunu bilcəksiz. Bu qonuda çox danışmaq olur. Ancaq hər kəsin bir iş vardır. Güney türkcəsindən və gənəliklə yazın durumundan sayğı dəyər Mehran Baharlı və sağı dəyər Ersan Erel çmox yazmışlar. Başqa dostlar da geniş açıqlamalar vermişlər. Mənim görüşmdə ən böyük yaradıcılıq insan özünü qanırmamasıdır.
Sevgi və sayğıyla M.Ərğəvan muhemmedamiri@yahoo.de
Комментариев нет:
Отправить комментарий