İzolyasiyaçılar Wilsonu Amerikanı normal bir dövlət olmaqdan çıxarıb "dünyanın başına bəla" halına gətirən adam qismində görürlər
CFR-İN QURULUŞU VƏ BAŞÇI WİLSONUN AĞIL ATALARI. 20-ci əsrin əvvəllərində Amerikadakı bir çox intellektual, yayılmacı siyasəti mənimsəmişdi. Ancaq amerikalıların bir hissəsi, Püriten-Yəhudi ənənəsindən qaynaqlanan yayılmacı siyasətə qarşı çıxır və Amerikanın da -dünyanın az qala bütün digər ölkələri kimi- əsl olaraq öz problemləriylə məşğul olmalı olduğunu, başqa cəmiyyətlərin daxili işlərinə qarışmaq kimi bir "missiya", ya da haqq sahibi olmadığını söyləyirdilər.Bu fikiri müdafiə edənlər "isolationist" (izolyasiyaçı), Amerikan yayılmacılığını müdafiə edənlər isə "internationalist" (beynəlxalqçı) olaraq təyin olundu. "İzolyasiyaçı"larla "beynəlxalqçı"lar arasında on illər tərəfindən sürən müzakirə, 1917-ci ildə ikinci qrupun zəfəriylə nəticələndi.
Bu tarix Amerikan imperializminin rəsmən doğulduğu tarix kimi də qəbul edilə bilər. Həmin il Başçı Woodrow Wilson nə qədər seçki əvvəlində Amerikanı döyüşə soxmayacağını vəd etmiş olsa da, Amerikanın I Dünya Döyüşünə girməsinin vacibliyi ilə əlaqədar olaraq Konqresə çox əhəmiyyətli bir mesaj göndərdi. Və o tarixdən sonra da Amerikan yayılmacılığı ölkə xarici siyasətinin əsl məqsədi halına gəldi.
Bu gün Amerikada izolyasiyaçı fikiri müdafiə etməyə davam edənlərin çoxu Wilsonu, Amerikanı normal bir dövlət olmaqdan çıxarıb "dünyanın başına bəla" halına gətirən adam qismində görürlər. Ancaq gerçəkdə bu kritik siyasət dəyişikliyini edən iradə, Başçı Wilsondan çox onu manipüle edən bir elitar qrupdur. Bu "elitaların" ünvanını axtarışa qalxdığımızda isə qaçınılmaz bir şəkildə ABŞ imperializminin "nüvəsi" olan CFR, yəni Council on Foreign Relations (Xarici Əlaqələr Şurası) ilə qarşılaşarıq. CFR-in əhvalatı I Dünya Müharibəsinin dərhal ardından toplanan Paris Barış Konfransına uzanar. Konfransa qatılan nümayəndələr 30 May 1919-da Parisdə Hotel Majesticdə beynəlxalq bir qrup qurmaq məqsədiylə toplandılar; beləcə beynəlxalq əlaqələrdə hökumətlərinə tövsiyə edəcəkdilər. Bu yığıncaqda yaradılan təşkilata Beynəlxalq Əlaqələr İnstitutu adı verildi. 5 İyun 1919dakı bir yığıncaqda isə bunun tək bir təşkilat deyil, bir-biriylə köməkləşən ayrı quruluşlar olaraq təşkil edilməsinə qərar verildi. Nəticədə mərkəzi New-Yorkda olan və Amerikan xarici siyasətiylə maraqlanacaq olan Council on Foreign Relations (CFR) quruldu. Londonda da Royal Institute of International Affairs (RIIA) yaradıldı. Bu, eyni zamanda Chatham House olaraq da bilinirdi və vəzifəsi İngilis hökumətinin xarici siyasətini təyin etmək idi. Yan quruluşu olan Pasifik Əlaqələr İnstitutu yalnız Uzaq şərq əlaqələrini təşkil etmək üçün qurulmuşdu. İnstitutun bənzərləri Paris və Hamburgda da yaradıldı. Qısacası, bir anda, Qərbin böyük güclərinin xarici siyasətlərini istiqamətləndirəcək yeni təşkilatlar yaradılmışdı. Diqqət yetirilməsi lazım olan, dünyanın lider ölkələrinin xarici siyasətlərini istiqamətləndirmək məqsədini daşıyan bu quruluşların kimlər tərəfindən qurulduğu və maliyyəyə edildiyi idi. Maliyyəçilər ikiyə ayrıla bilərdi. "Avropa yaxası"ndakıların ən böyük nümayəndəsi, məşhur yəhudi maliyyə xanədanı Rothschildlar idi. Amerikada isə birdən çox maliyyəçi vardı. "Pərdə arxasını" axtaran qaynaqların dərhal hamısı Wilsonun xüsusi məsləhətçisi Polkovnik Edward Mendell House üzərində çox dayanarlar. Çünki rütbəsindən çox böyük bir gücə sahib olan House, CFR-in qabaqda gələn qurucularından biridir və Wilson üzərində də böyük bir təsirə malik idi. Amerikalı siyasi tarixçi Dan Sommota görə, "House, Wilsonun çoxlu iç və xüsusilə də xarici siyasətlərini çıxarmış, kabinet üzvlərinin seçkisində böyük rol oynamış və Wilsonun Xarici işlər nazirliyini böyük bir ustalıqla idarə etmişdir".
Housenin Başçı üzərindəki fövqəladə təsiri Britannicanın İngiliscə təzyiqində belə vurğulanır. House kabinetdə hər hansı bir vəzifə götürməyi rədd etməsinə baxmayaraq Wilsonun 'səssiz partneri' mövqesində idi. Kabinet və Konqres üzvləri üzərindəki fərdi təsiri Wilsonun da siyasətinə nəzarət etməsini təmin etdi. Xüsusilə xarici siyasət mövzularında çox təsirli idi və yaxın əlaqələr qurduğu Avropalı liderlə birlikdə Amerikan xarici siyasətini koordinasiya etmə şansı tapdı. Belə bir cədvəl qarşısında, təbii olaraq, "Housenin gücü haradan gəlirdi?" deyə soruşmaq lazımdır. Bu nöqtədə, Housenin çox yaxın əlaqə içində olduğu bəzi New-York bankirlərini adlarını öyrənirik. Paul və Felix Warburg, Otto H.Kahn, Henry Morgenthau, Jacob və Mortimer Schiff, Herbert Lehman kimi böyük maliyyəçilərlə yaxın əlaqə içində olduğu, hətta bir mənada onların Vaşinqtondakı nümayəndəliklərini etdiyi barədə Dan Smoot məlumat verir. Housenin böyük gücü arxasındakı bu sərmayə dəstəyinə dözürdü.http://profliqa.blogspot.com/ (Ardı var)
Комментариев нет:
Отправить комментарий