“Ədəbi cameə bu səviyyədə aşağılanmamalı idi”
“Vaxtilə bizim varlılar, ziyalılar erməni, rus qızı alardılar, özümüzkülərə yaxın getməzdilər”
“Həmid Herisçi erası bitdi, Rövşən Novruzoğlu erası başladı”
-İnformasiyanın əldə olunmasında xəbər portallarının rolu və önəmi haqqında nə deyə bilərsiniz?
-“Azadlıq” və “Yeni müsavat”da gedən xəbərlər Ümumidünya Yəhudi Bülletenindən gələn xəbərlərdir. Bu informasiyalar MKİ tərəfindən qoy xalqlar üçün tövsiyyə olunan, qeyri-yəhudi xalqları beyin yuyulmasına məruz qoymaq üçün hazırlanan informasiyalardır. Azad olduğu söylənilən məlum mətbuat Azərbaycan üçün qəbirqazandan başqa bir şey olmadı.
Bu mövzuda Beynəlxalq İudaizmin uydurduğu yalanlar haqqında çox şey danışmaq olar. Pişik siçan ovlayır. İveroalienlərin gözündə yalan həyati əhəmiyyətli bir ehtiyacdır. Bunların işi-peşəsi Azərbaycanı beynəlxalq sərmayənin və bu sərmayənin sahibləri olan iudeylərin əsarətinə salmaq üçün millətin onurğa sütununu qırmaqdır. Yadımdadır, öz saytıma arada faktxeber.com adlı saytdan maraqlı xəbərlər qoyurdum, sonra rəhbərlik tərəfindən blok edildi, çünki üzə çıxdı ki İslam partiyasının saytı imiş. Həqiqətən o saytın islamçıların saytı olmasını o vaxta kimi bilmirdim, ən maraqlı, operativ xəbərləri bu sayt yayırdı. Məsələn, belə xəbərlər Amerika hərb maşınının çürüklüyünü, ABŞ ordusunun gücsüzlüyünü ortaya qoya bilirdi. Qoy xalqlar isə həmişə Amerikanın qeyri-adi möhtəşəm gücə malik olması haqqında illüziyalarda yaşamalıdırlar.
-Keçirilən ədəbi müsabiqələr sizi qane edirmi? Ümumiyyətlə, müsabiqə yazıçıya nə isə verirmi?
-Azərbaycanda müsabiqə keçirilməsi qəti qadağan olunmalıdır. Çünki tipik azərbaycanlıda “seksual qayğıkeşlik” adlı bir məlum hiss var, -rusların dediyi kimi, “ozoboçennost”- ilk növbədə ədalətli mövqe tutmağa o mane olur. Bizim jüridəki kişiləri ilk növbədə qadının başqa cəhətləri maraqlandırır, nəinki ədəbi duyumu. Azərbaycanda nə ədalətli şəkildə keçirilib ki, müsabiqə də keçirilsin?! Bəsdirin, bu şouya son vermək lazımdır. Ən böyük biabırçılığı isə tanınmış, bu yaxınlara kimi normal reputasiyaya malik olmuş bir sayt törədir. Orda iudey mənşəli bir qadın Azərbaycan türkləri ilə açıq-aşkar məzələnir. Deyin, səsvermə yolu ilə də ədəbi müsabiqə keçirilərmi? Bəgəm biz şoumenik? Yazar adamla ilə bu formada məzələnmək olmaz. Bizim ədəbi cameə bu səviyyədə aşağılanmamalı idi. Təəssüf...
-Mədəni ədəbiyyat yoxsa, vulqar ədəbiyyat? Əsərlərdə daha çox incə duyğurandan, psixoloji problemlədən yazmaq, yoxsa daha çox açıq- saçıqlığı ön plana gərirmək? Və sizin nə kimi təklifləriniz var ədəbiyyatımızın müsbət yöndə inkişafı üçün.
-Əlbəttə, mədəni ədəbiyyat. Siz çox incə bir məqama, ədəbiyyatın yaralı yerinə toxundunuz. Vulqar- bu, elə iyrənc deməkdir. Pornoya hər gün baxmaq olmaz. Pornoya hər gün baxmaq immun sistemini zəiflədir, orqanizmi gücdən salır. İnsanlığa düşünmək lazımdır. Mədəni ədəbiyyat beyini təkamül etdirir.
Ədəbiyyatın müsbət yöndə inkişafı üçün çox sözlər demək olar, amma indiki şəraitdə özünüz də bilirsiniz ki fantastika olaraq qalacaq. Heç olmasa bir normal həftəlik qəzet buraxılmalıdır, maliyyələşdirilməlidir. Və bu qəzet hökmən azad olmalıdır. Durğunluqdan azad, yerlibazlıqdan azad, gerizəkalılıqdan azad... Siyasətdən uzaq olsun, amma sərbəst olsun. Ruslarda bir gözəl ifadə var, bizim dilə çevirməyə heç ehtiyac da görmürəm, çünki effekt itir: “vne politiki”. Qoy o qəzetin şüarı da belə olsun: “Vne politiki!”. Siyasətə qarışmadan sırf sənətlə məşğul olsun ki, nə repressiyalara məruz qalsın, nə də iveroalienlərin hər addımbaşı maneələri ilə üzləşsin. Sərbəst şəkildə sırf sənətlə məşğul olsun. Debütantlar orda dərc olunmalıdır. O qəzetə hökmən ədəbiyyat fədaisi rəhbərlik etməlidir, daha hansısa ədəbi generalın bibisi-xalası oğlu yox! Bu qəzet “İstedadlar axtarırırq” layihəsinə start verməlidir. Bilirsiniz, mən çox debütantlar görmüşəm ki, ilk yazısı ya zəif olduğundan, ya digər səbəbdən dərc olunmayıb, ona görə də o ədəbiyyatdan gedib, qalmayıb. Onlara həmişə diqqətlə yanaşmaq və səxavətlə yer ayırmaq lazımdır. Sıralarımız seyrəlir, özümüzdən sonra kimlərisə yetişdirməliyik.
-Rafiq Tağı və Həmid Herisçi arasında gedən debatda kim haqlı idi?
-Rafiq hocam hər şeyə reaksiya verməməliydi. Son zamanlar nə ona olmuşdu, baş açmaq olmurdu. Ola bilsin əsəbləri tarıma çəkilmişdi. Demişdilər ki, Dünya Bankının bir sıra manipulyasiyalarından sonra Azərbaycanda da Amerikada olduğu kimi Böyük Depressiya başlayacaq, görünür məlum depressiya bir sıra ziyalılarımız kimi Rafiq əfəndidən də yan ötməmişdi. Həmid böyük elmi təfəkkürə, analoqsuz informativ bazaya, hərtərəfli erudisiyaya malik olan bir sənətkardır. Rafiq Tağı isə olsa-olsa gözəl hekəyələr ustası idi. Hərə öz işi ilə məşğul olmalıdır. Həmid Herisçi inqilabçı publisistdir, unutmaq lazım deyil o kimin oğludur! Rafiqə deyiləsi sözüm çox idi, ömür vəfa etsəydi tetatet görüşüb bu məsələləri müzakirə edəcəkdik. Son gəlişmələri həqiqətən də narahatlıq doğururdu. Bizim ədəbiyyatda ağsaqqal tituluna layiq gördüyümüz barmaqla sayılası tək-tük yazıçı var, biri də Rafiq Tağı idi. Lazım idi ki bu cür lüzumsuz intriqalarla özünü hörmətdən salmasın. Onun zirvədə yeri görünürdü, gərək orda da qalaydı. Sadəcə seyrçi mövqe tutmalıydı. Düzələr hamısı!
-Ədəbiyyat sahəsinə daha çox önəm və yer verən qəzet hansıdır?
-“Xural” qəzeti idi. Sənə görə demirəm, bilirsən ki mən bunu facebook sorğusunda da demişdim. İstər yeni imzalar olsun, istərsə də tanınmışlar, hər cür zövqə uyğun yazarlara sizin qəzetdə rast gəlmək olurdu. O cümlədən, Əvəz Zeynallı tək-tük köhnə kişilərdən idi ki həm heca şeiri, həm də sərbəst şeirin bütün cərəyanlarını yetərincə başa düşür və qəzetində yer verirdi. Allah onun qapısını açsın. Mən onun qəzetində hətta açıq-saçıq ifadələrlə dolu şeirə də rast gəldim. Əslində ədəbiyyat jurnallarını da bivec uşaq-muşağa verincə, Əvəz Zeynallı kimi naşirlərimizə vermək lazımdı! Gör onda tiraj nə qədər olar!
-30 iyunun Sevgililər günü kimi qeyd edilməsinə münasibətin...
-Sevgi qaldı eee... Sovetlər dövründə! Ruslar onu da necə gətirmişdilərsə, elə də apardılar. İnqilabdan əvvəlki sevgi bilirsən də necə olub? Bir köhnə tamaşa vardı e, Səyavuş Aslan oynayırdı: “Loblo” deyirdi! Lobyə olub azərbaycanlı üçün sevgi. Azərbaycanda sevgi ola bilər, a kişi?! Ünlü yazar Həmid Herisçinin bir sözü var: “Sən heç Baksovetin qabağında var səsinlə qışqıra bilərsən ki, “ay camaat, Bakıda sevgi yoxdur! Bu şəhərin hətta seksual azlıqları da bir-birini əslində sevmir?!” Düz onluğa vurub! Fikir ver, girirsən tanışlıq saytına, əks cinsdən olan bir azəri balası ilə yazışasan, deyir kontur al virtual olaq. Vaxtilə bizim varlılar, ziyalılar (həyatı anlayanlar) erməni, rus qızı alardılar, özümüzkülərə yaxın getməzdilər. Mən onları indi-indi başa düşürəm. Odur ki ortalığa düşüb böyük işlər görmək istəyən Əvəz Zeynallı kimi təmiz ürəkli patriotlara yazığım gəlir. Heyf onun zəhmətindən! Bizim novruzəli və tükəzbanlar buna layiq deyil. “Le amur” ilə “söygü” arasında yerlə göy qədər fərq var, bunlar tamam ayrı-ayrı mahiyyət kəsb edir.
-Səncə postmodernizmin indiki cəmiyyətimizdə nə qədər yeri görünür?
-Postmodernizm lazım idi, hava və su kimi lazım idi. Çünki ədəbiyyatımız kiflənmişdi. 60-70-ci illərdə ədəbiyyatı ələ keçirmiş xunta bütün dəyərli ənənələri məhv etmiş, yeni rüşeymləri boşmuş və nəticədə öz zövqünə uyğun kolxoz ədəbiyyatı formalaşdırmışdı. Ruslara postmodernizm lazım deyildi, heç indi də zir-zibil onlarda qəbul olunmur, çünki onlarda elə əvvəldən azadlıq, sərbəstlik var idi. Mən həmişə deyirəm, İlya İlf, Evqeniy Petrovun “12 stul”u Sovet hakimiyyətinin sərt dövrlərində yaranmışdı, bizdə Azərbaycanda bu cür əsərlər ortaya çıxa da bilməzdi. Sadəcə senzuradan keçməzdi. Odur ki ədəbiyyata yeni nəfəs vermək üçün postmodernism lazım idi. Otağın iylənmiş havasını dəyişmək fortoçkasını açmaq lazım idi. Amma artıq qışdır, qapıları açıb yorğanımıza sığmayan ayaqlarmızı dondurmaq olmaz. Üçüncü Dünya Müharibəsi ərəfəsidir. Postmodernizm bitdi. Onun yerini antiqlobalizm tutub. Yaşasın konspirologiya! Həmid Herisçi erası bitdi, onun yerini Rövşən Novruzoğlu erası tutdu.
-Nəsiminin məzarının Azərbaycana gətirilməsinə münasibətiniz necədir?
-Bizim yazarların işi-gücü qurtarıb deyəsən! Şortuya döndərdilər mövzuları da. 3-cü dünya müharibəsi qapını kəsdirib, bunlarsa gah gicdırnaq bir bəyanatı müzakirə edirlər, gay gey-paradı! Gündəm məsələlərimizə bir bax: keçini kim zəhərləyib? Dalay lama dezi dedi, ya düz dedi? Gör bu ölkə nə gündədir ki, millət vəkilləri ya Rafaellə Coşqunu müzakirə edirlər, ya da spermanı..., danışmağa başqa dərdimiz yoxmuş kimi. Doğrudan da Mirzə Cəlil, Sabir zamanından çox da uzağa getməmişik! Girsinlər bir Sankt-Peterburq, Moskvanın forumlarına, Londonun antiqlobalist marşına, ABŞ bloggerlər hərəkatına diqqət yetirsinlər, görsünlər onlar nəyə qarşıdırlar, nəyi müzakirə edirlər, bizimkilər isə kəpənək tuturlar hələ də. Bunlara baxıram, xalqa yazıqlığım gəlir. Məhz bu cür ziyalılar özləri də bilmədən xalqı beyni yuyulmuş qoyun sürüsünə çevirirlər. Amma danışanda özlərini hamıdan ağıllı sayırlar. Müstəqillik dövrü yağışdan sonra göbələk kimi artmış akademiklərimiz kimi, danışanda ağızlarına çullu dovşan sığmır. Ruslar bir az savad vermişdilər onu da qoltuqlarına vurub apardılar. İndi də hindkinozim-motalizm ortaya düşüb. İllah da ki misirin altıvolt ali təhsil alanları düşə ortaya, xalqa politologiya dərsi keçə- tut başını qaç qurtar!
-İntriqalar ədəbiyyata yorğunluq və ağırlıq gətirirmi?
-Mən də əvvəllər oxuyurdum və düşünürdüm ki, didişmələr, tənqid-filan ədəbiyyatın xeyrinədir. Hətta iverolalien “dördüncü hakimiyyət” bizə bunu ədəbiyyatın inkişafına xidmət edən amil kimi də sırıyırdı. Amma indi görürəm ki yox, belə deyil. İntriqalar adamı işindən edir. Diqqəti yayındırır. Əlbəttə ki bu məsələlərin kökü quruluşdadır, çünki normal ədalətli cəmiyyətdə bu cür yerli-yersiz intriqalar da olmaz. Arxivimi araşdırıram, baxıram ki 50-yə yaxın tənqidi yazı var, kimlərisə yıxıb sürümüşəm. Boynuma alıram ki həmin yazıların çoxu qərəzdən yazılıb. İndi həmin adamların çoxu ilə barışmışam, və ya digər səbəblərdən həmin məqalələr öz aktuallığını itirib. Baxıram ki həmin mətnlərin içində dəyərli fikirlər də var, amma məcburam siləm getsin, çünki bir də heç yerdə dərc etdirə bilməyəcəyəm. Həmin yazıları hazırlamağa gedən vaxtımı və enerjimi ədəbiyyat problemlərinə həsr olunmuş dəyərli bir publisistik topluya sərf edərdim! Çalışmaq lazımdır ki intriqalardan uzaq olasan. Bizim yazıçıların bədbəxtliyi bundadır ki, filoloji savad var, tutaq ki lap estetik duyum da var, amma baxırsan ki çoxunda dünyagörüş yoxdur. Vacıbdir ki, bu üç komponent bir-birini tamamlasın. Məsələn, bu sadaladıqlarım Rusiya yazarlarının hamısında da olmasa, əksərində var. Amma bizimkilərdə bu komponentlərdən biri varsa, digəri hökmən çatışmır. Bunlardan biri olmayanda isə yazıçı olur yarımçılıq! Degenerat! Mən son zamanlar sadaladığım 3 cəhəti özündə birləşdirən bir yazara rast gəlmişəm, o da ki Əyyub Qiyasdır.
Hüsamə Bin Sərxan
Комментариев нет:
Отправить комментарий