“Aktual Qəzeti”nin köşə yazarı və mədəniyyət redaktoru, “Canım öğretmenim”, “Tenimde kesik çığlıklar” və "Mektup arası aşklar" adlı 3 kitab müəllifi olan türk yazar Solmaz Akçanın “Lucifer” əsərini təqdim edirik. Aytən Təhmasibin tərcüməsində təqdim etdiyimiz əsər müəllifin icazəsi ilə çap edilir.
***
Yuxusu qaçmış, ürəyi quş kimi çırpınırdı. Qaranlıqda çox qormuş və bərk susamışdı.Durmadan, yerində o tərəf- bu tərəfə çevrilirdi. Yorğanı başına çəkdi. Sarılacağı heç kim olmadığı üçün yorğanı qucaqladı. Nə gözlərini qırpa, nə də yuxuya gedə bilirdi. Narahat, sıxıntılı, fikri qarışıq olduğu üçünmü yata bilmirdi,görəsən? Halbuki, yetkin qadın idi, nədən qorxacaqdı? Uşaqlıqda hər kəs qorxa bilər, amma indi niyə qorxurdu bəs? Kaş vaxtında anasının sözünə qulaq asıb, tək yaşamağa qərar verməzdi.
Gündüzlər evini bürüyən rahatlıq, hərarət, xoşbəxtlik və zövq verən yalnızlıq, gecələr qarabasmaların gəlişi ilə yox olurdu. İndi kimin üstünə qaçacaq, harayına kim çatacaqdı? Çalışdı, başını bir şeylə qatsın ki, qorxunu unutsun, olmadı.
Sanki, yatağına iynələr tökülmüş, ha tərəfə çevrilsə bədəninə sancılırdılar. Sanki , üstünə bir kölgə hücum edir, bəzən o kölgə murdar bir üzə çevrilirdi. Bildiyi dualardan oxumaq istədi, amma , sanki surələr bir-birlərinin içində həbs olunmuşdular. Duaların gücünə, tilsiminə inansa da, təəəssüf ki, dua oxuya bilmədiyi üçün , onların bir köməyi də olmadı.
-Murdar iblis, dilimi bağlayıb, məni çaşdırmağa çalışırsan, -dedi öz-özünə.
Əslində, duaların hamısını əzbər bilirdi. Amma indi qorxusundan hamısını bir-birinə qarışdırmışdı. Möhkəm- möhkəm yumduğu gözlərini yavaş-yavaş araladı. Öncə zülmət qaranlıq. Ardınca, qaranlığa alışan gözləri afişalara sataşdı. Afişalardakı insanlar, sanki diri,canlı qarşısında durmuşdu. Ürəyi tez-tez döyünməyə başladı. Az qaldı, nəfəsi kəsilsin.
-Bu qorxudan qurtulmaqçun nə etməliyəm? - soruşdu özündən.
Ağlına tutarlı bir çıxış yolu gəlmədi. Sualı cavabsız qaldı. Bir vaxt, gördü ki, sağa-sola fırlanmaqdan mələfə altından sürüşmək üzrədir.Bu , pambıqlı, yaşıl döşəküzü dəstini anası almışdı. Bu, mələfə ilk ev hədiyyəsiydi. Anası bu dəsti verdiyi zaman “tərini çəkər, xəstələnməyə qoymaz” demişdi. Mələfəni tutub saxladı.
-Bu qorxuyla yaşayınca , ölmək yaxşıydı, -dedi öz –özünə.
Amma necə ölsün? Ayağa qalxıb qapıya tərəf baxmağa belə cəsarəti yox idi.
-Mələfəni altımdan çıxarıb boğazıma dolayım və özümü boğum , - deyə düşündü.
Amma yox, özünü boğa bilməzdi . Boş -boş danışdığının fərqindəydi, ancaq qorxunun əlindən yaxa qurtarmağın bir çıxış yolu tapa bilmirdi.
Əslində, qorxduğu qaranlıq yox, xristian dinində adı “ LUCİFER “ olan “Şeytan” idi.
-Ən yaxşısı, özünü qorxuya təslim etməkdi, - dedi.
Gözlərini qarşısında duran afişadakı adama zillədi. Afişadıanincə, uzunsifət, topsaqqal , yekədodaq, alt dodağının altında çökəyi olan, uzunqaş, yapışıq saçlı,qırmızıgöz, şəhvətləbir kişi baxırdı. Kişi, sanki luciferin insan cildinəgirmiş yeni formasıydı. İçində,
-Bəsdi daha qorxutdun! Məni istəyirsən , - gəl apar. Sənin əmrinə tabeyəm. Bədənim, ruhum və bütün varlığımla sənə təsliməm. Bu qorxularla yaşamaqdansa , qorxunun özü olmaq daha yaxşıdır. İndi, məni apar və bütün qorxularımı çək bədənimdən, - dedi.
Bu, cümlələrlə cəhənnəm qapısını açmışdı. Özünü cəhənnəmə aparacaq yolun qapısını açdığını bilə-bilə sözlərini yenə təkrarladı. Sonra ağlamağa başladı. Ağlamağı nə qədər çəkdi bilmədi , amma bir müddət sonra yorğun düşmüş gözlərinə çökən ağırlıqla gözləri qapandı və yuxuya getdi.
Səhər gec oyandı.“Sabahın xeyir “ i ilk olaraq qarşısındakı güzgüdən aldı. Səhərlər oyanıb yatağında yaxşıca gərnəşir, hardasa, on- on beş dəqiqə güzgüdə özünə baxırdı. Özünü gözəl hesab edirdi. Xüsusən də səhər yuxudan oyananda. Yenə güzgüdə özünə baxıb, ardınca soyuq su ilə duş aldı. Bədənini qurulayıb, əynini geydi. Heç vaxt sabah yemeyi yemədiyindən , bir stəkan poratağal suyu içdi. Iş otağına keçib, bilgisayarı açdı. Dünən bütün gününü bilgisayarın qarşısında keçirmişdi. Deyəsən, bu gün də eyni şey təkrarlanacaqdı. Yazdığı silsilə üçün maraqlı bir mövzu tapdığını düşünürdü. Mövzu “ŞEYTAN” idi.
Oxuyarkən diplom işi üçün Kristofer Marlonun “Doktor Faust” unu almışdı. Sonra isə Dantenin “İlahi komediya “ sını araşdırmışdı. Və o illərdən bəri ən çox maraqlandığı və qorxduğu şey idi “ŞEYTAN “ . Yeri gəlmişkən , onun üçün maraq hissi, şeytanın ruhu ələ keçirməyə başlaması demək idi. Nəticədə, maraq çox vaxt özüylə xoşagəlməzliklər gətirirdi. Buna , ən gözəl misal, marağının əsiri olmuş Pandora deyildimi? Ona bir qutu verilmiş və əsla açılmaması istənilmişdi. Amma Pandora maraq hissinin ovsununa düşmüş, ruhu maraq atəşi ilə yanırdı. Ruhundakı atəş sönsün deyə qutunun kənarından azca açmağa cəhd etdi, amma qutunun qapağı açılanda təəssüf ki, bütün pisliklər azad oldu. Maraq Pandoranın və onun timsalında bütün insanların fəlakəti olub. Bütün bir ayı gecə-gündüz Marlonun “Doktor Faust” u üzərində baş sındırmışdı. Forma və məzmun etibarilə Getenin “Faust” unu xatırlatsa da, detallarda uyuyan şeytan ve şeytanın yoldan çıxardığı xarakterlər bir-birlərindən fərqlənirdi. Şkafın başındakı qovluqları aşağı düşürtdü. Diplom işinin də içində olduğu qovluğu tapdı. Vaxtilə Morlonun kitabındakı bir söz ona çox təsir etmişdi . O vaxtlar götürdüyü qeydlərə göz gəzdirdi. Sonda, diplom işinin mövzusu olan kitabda da şeytanın yoldan çıxardığı bir adamdan danışılırdı. Marlodan çox sevdiyi o sözü tapıb yenidən oxudu.
“Si pecasse negamus, falimur, et nulla est in nobis veritas”.
“Günahımız yoxdur desək, özümüzü aldadarıq, içimizdə doğruluq yoxdur , demək” .
Altında kitabla bağlı qeydlər vardı.
“Və Faust ona xəbərdarlıq edən, qoluna möhür kimi vurulan yazıya fikir verməyib, ruhunu şeytana satır. Homo, fuge (insan oğlu, qaç)deyən Tanrını heçə sayır və beləcə öz sonunu yazmış olur.Ruhunu şeytana təslim etmək vaxtı gəldikdə, Faustun söylədiyi sözlər demək olar ki, hər insanın sona yaxınlaşarkən söylədiyi sözlərlə eyni qəbildəndi. “ Ruhum, bir damla su ol, okeanlara düş, yox ol! Tanrım, tanrım mənə elə qəzəblə baxma! İlanlar, kərtənkələlər, buraxın bir az nəfəs alım. İyrənc cəhənnəm, açma ağzını o cür! Gəlmə, Lucifer, gəlmə! “
Sənəm ən böyük qorxunun nə olduğunu o vaxt bilmişdi, - ŞEYTAN! Gün gələcək, ən böyük qorxusunu silsilə yazı olaraq qələmə alacağı ağlına da gəlməzdi. Amma son günlərdə ortaya çıxan “satanizm” və “cadugərlik” kimi anlayışların himayədarı şeytan idi. Bu səbəbdən insanları uzaqlaşdırmaq, bəlkə də öz qorxusuna məğlub olmamaqçun şeytandan yazmaq qərarına gəlmişdi. Baxışlarını götürdüyü qeydlərə tərəf çevirdi.
Hər insan kimi Faustun da zəif cəhətləri var. Elmlə bağlı hər şeyi öyrənmək istəyir və hər şeyi eyni vaxtda öyrənə bilmədiyi üçün ruhunu şeytana satır. Şeytan 24il ərzində Faustun bütün arzu, istəklərini həyata keçirəcək və nəhayət, (24 il sonra) Faus ruhunu şeytana təslim edəcəkdi. Faust Renesans adamıdı. Ekzistensialistlərə görə ideal bir tipdi, çünki ekzistensial bir düşüncəsi var. Fəqət, sonda düşüncəsini inkar etdiyi üçün ekzistensiallıq silinir. Eşqi tanıdıqda bağladığı müqaviləyə görə peşmançılıq hissi keçirir. Elmin gücünün dəyişə bilmədiyi bircə şey var, - EŞQ!
Sənəm qeydlərindən bir neçəsini yazısına əlavə etdi. Şeytanın adlarından bir neçəsini yazdı. Demogorgon, Belzebuth, İblis, Baal-Zebub, Mefistofeles, Lucifer və s. Şeytan - bütün pisliklərin məskəni. Son günlər diqqəti çox tez-tez dağılırdı. Birdən, bir sual gəldi ağlına. Niyə, “qadınıar şeytandı” deyirlər? Yenə dağılmışdı diqqəti. Və gecə başına gələnlər yadına düşdü.
-Bu axşam, işıqları yanılı qoyub yatmalıyam, – dedi.
İçindəki qorxular get-gedə böyüyürdü. Axşam yataqda dedikləri gəldi ağlına.
-Allahım, məni bağışla! Qorxumdan söylədiyim sözlər üçün bağışla məni!
Otağından asılmış afişaları və rəsmləri bir-bir çıxartdı. Hamısını cırıb çölə tulladı. Gecə oyandığı zaman qarşısında mırışan bir iblis görmək istəmirdi. Nəfəs almaq, sıxıntılarından azad olmaq üçün özünü bayıra atdı. Bir taksiya oturub evindən və düşüncələrindənqaçmağa çalışdı.
Sənəm, İstiqlal caddəsində gedərkən yaşadığını hiss etdi. Coşqu, rahatlıq, laqeydlik, hüzur, - hamısı bu küçədən ona gülümsəyirdi. Əlləri cibində , üzünü yalayan soyuq küləyə qarşı gedirdi. Lakinbir müddətdən sonra üzü soyuqdan qızardığı üçün bir kitab evinə girdi. İçərinin istisi gülümsəyərək boynuna sarıldı. Əzələlərinin rahatladığını hiss etdi. Kitablara göz gəzdirdi. Hamısına salam verdi. Kitablar onun hər zaman ən yaxın dostları olmuşdu. Və haçan bir kitab mağazasına girsə, ruhu rahatlıq tapsın, sakitləşsin deyə özünə bir kitab alardı. Beləcə, özünü rahat hiss edər, ruhu sakitləşərdi. Yeni çıxanlar, klassiklər, şeir kitabları, mistik kitablar... Hamısına bircə- bircə nəzər yetirdi. Hamısıyla danışıb,hal-əhval tutdu. Sonra fransız yazıçısı Georges Bataillenin “ədəbiyyat və pislik “ kitabını aldı. Ayhan Işık küçəsində mütəmadi olaraq getdiyi kafeyə verdi özünü. Orta şəkərli bir türk qəhvəsi istədi. Qəhvəni qurtumlayıb, qəhvə çöküntüsünün ağzında yaratdığı keçmiş hissini səssizcə udaraq, bir tərəfdən də kitaba göz gəzdirdi. Emili Bront, Badler, Mişelet, Uilyam Bleyk, Sade, Prust, Kafka və Genetlə pisliyə baxışdan bəhs edirdi kitab.
Sarısaç, azca kilolu, ağ dərisinə narıncı çillər düşmüş, dişləri səliqəli, qaşları nazik, fındıqburnu biraz sağa tərəf əyilmiş, qulaqları, sanki bütün dünyada olanları eşidirmiş kimi şəklənmiş, gözləri insanın dərinliklərinə görürmüş kimi baxan, orta yaşlı və suyuşirin bir qadın ona tərəf gəldi.
Fincanını çevir, falına baxım. Bu gün gələn-gedən də çox olmayıb. Həm də hiss olunur ki, problemlərin var. Bunlardan da danışarıq.
Sənəm fincanını çevirdi. Qadın adının Şəvval olduğunu dedi. Sənəm bu adı heç yaraşdımadı ona. Adı başqa cür olaydı gərək. Bəzi insanların adı özünə yaraşır, amma bu qadınınkı yox. Adı yaraşdırmamışdı , amma suyuşirin qadındı və güvən yaradırdı. Qadın fincanı açar-açmaz:
Ürəyin səni boğur. Gözlərinə dağ çəkilib, sanki. İnancların məhv olub ard-arda.Qorxduğun şeyə təslim olub, sonra tövbə etmisən. Gecələr yuxun ərşə çəkilir. Bunun səbəbi baş ucundakı şkafda saxladığın incil və xaçdı. Səndən bir şey soruşacam. Sən müsəlmansanmı?
-Bəli, əlhəmdülillah müsəlmanam.
- Onda, xaçlarla, incillərlə ,kilsələrlə nə işin var?
-Araşdırma aparıram.
-Son qoy bu araşdırmaya. Marağının sonunda fəlakət var. Araşdırmağa başqa şey tapmadınmı? Qorxduğun şey çox güclüdü, üstünə getmə, yoxsa onun əsiri olarsan. O, baş ucundakı xaçları və incili tez yandır. Ya da birinə ver. Yoxsa narahatlığın artacaq və sonda özünü məhv edəcəksən. Məni başa düşürsən? Başqa sözə ehtiyac yoxdu. Dediklərimi etsən, rahatlayacaqsan.
Təəccübdən bərələ qalmış gözləri Sənəmi keçmişə apardı. Xırant adında bir erməni dostu vardı . Həqiqətən də onunla kilsələrə gedər, araşdırma üçün camaatla söhbət edərdi. Və kilsədə ona verilən Məryəm ana ikonası, xaç, təsbeh və incili baş ucundakı şkafa qoymuşdu.
-Bu qadın bunları hardan bildi?- deyə sual verdi özünə.
Son günlərdə hər yerdə “qəhvə içənə, fal havayı “ kompaniyasına başlanmışdı. Bu cür kələklərə heç vaxt inanmazdı. Amma bəs bu qadın, bu qadının dedikləri nə idi? Necə bilib, necə təsvir etmişdi otağınacan, hətta. Nəyə inanacağını bilmirdi. Azan səsi yayıldı irəlidəki məsciddən və səs qulaqlarını doldurdu. Sonra ruhuna işlədi azan. Ağladı. Evə qayıtdı.Xaçları, ikonanı, təsbeh və incilləri bir paketə yığdı. Araşdırmasıyla bağlı sənədləri götürüb bağçaya düşdü. Əlindəki alışqanı bir neçə dəfə yandırıb-söndürdü. Sənədlərə baxdı. Gücü çatacaqdımı? Qovluqdan çıxartdığı qeydləri əlinə alıb, alışqanı yandırdı. Kənarından tutuşmağa başlayan qeydlər can çəkərək yox olmağa başlayır, “məni xilas et” deyə yalvarırdı sanki. Şeytan, atəş deməkdir. Və Sənəm indi onu öz atəşiylə yox edirdi. Kağızlar əlindən yerə düşüb, yandığı vaxt paketdən çıxartdığı incillin səhifələrini oda atdı.
-Qorxularım yanır, göz yaşlarım, yalnızlığım, hüzursuzluğum yanır, - dedi içində. Pilləkənləri axsayaraq qalxıb, evinin qapısından içəri girdi.-Bu ev nəfəs almalıdı artıq,- dedi.
Bütün pəncərələri, balkon qapılarını açdı.Tüllər uçuşmağa, ev canlanmağa başladı. Bilgisayarın qarşısında əyləşib bütün araşdırmasını sildi. Yeni bir mövzu tapmışdı. Amma əvvəlcə “ artıq qorxusuz yaşamaq vaxtıdı “ dedi. Başına yaşıl örpək örtüb , dualar oxudu. Əllərini açıb tövbə etdi.
-Şeytanın şərindən sənə sığınıram.Məni pislərin yolundan uzaq tut, ya Rəbb!
Tərcümə etdi: Aytən Təhmasib
Комментариев нет:
Отправить комментарий